صهیونیسم کار در اسرائیل

صهیونیسم کار در اسرائیل

1. مقدمه
دومین جریانی که ما قصد داریم به آن بپردازیم، جریان صهیونیسم کار می باشد. این جریان بی گمان یکی از مهم ترین جریانات سیاسی فعلی اسرائیل می باشد. جریانی که بدون تردید بیشترین نقش را در شکل گیری و استقلال دولت اسرائیل ایفا کرده و به همین خاطر اولین دولت تأسیس شده در دوران پس از استقلال در این رژیم را نیز نمایندگی می کردند. در دوران پیش از استقلال رژیم اسرائیل در سال 1948، این جریان صهیونیسم کار بود که بیشترین نقش را در سازمان جهانی صهیونیسم برعهده داشت. هم به لحاظ تعداد اعضا و کادر رهبریِ سازمان و هم به لحاظ میزان نفوذ، قدرت و تأثیرگذاری بیشترین اثربخشی را همواره این جریان داشته است. در حال حاضر نیز این جریان بدون شک اصلی ترین رقیب برای جریان صهیونیسم تجدید نظرطلب به حساب می آید و نقش اپوزیسیونی خود را ایفا می کند. دو قطبی که امروزه در پازل سیاسی اسرائیل مشاهده می کنیم نتیجه رقابت و اصطکاکی است که این جریان با جریان رقیب یعنی صهیونیسم تجدید نظرطلب داشته است. علی رغم اختلافات عمیق و برجسته ای که فی مابین دو جریان سیاسیِ غالب در اسرائیل، صهیونیسم تجدید نظرطلب و صهیونیسم کار، وجود دارد – که در طول همین فصل نیز به آن خواهیم پرداخت – آن ها وجوه اشتراکی نیز با یکدیگر داشتند و همچنان نیز دارند که از مهم ترین آن ها می توان به هدف مشترک آن ها یعنی تأسیس دولت – ملتی یهودی در مکانی که خود، اسرائیل می نامند (فلسطین) اشاره کرد.
جدا از اینکه تمام جریان های سیاسی پیش از استقلال اسرائیل، از جمله صهیونیسم کار، همگی به دنبال تأسیس دولتی صهیونیستی در فلسطین بودند، اما ستون های اصلی جریان صهیونیسم کار را می توان در سه مورد خلاصه کرد. سوسیالیسم، پراگماتیسم و تشکیلات ساختاری منظم و سازمان دهی شده؛ بن مایه اصلی اندیشه های صهیونیسم کار را می توان در تمایل این جریان به رویه های سوسیالیستی دانست. به گونه ای که امواج دوم و سوم مهاجرت گسترده یهودیان به فلسطین تحت تأثیر این اندیشه های سوسیالیستیِ جریان صهیونیسم کار بود. اگر بخواهیم دقیق تر و کامل تر در این باره سخن بگوییم باید گفته شود که صهیونیسم کار همواره بر یک هدف و سه پایه مهم و ستون اصلی استوار بوده است؛ نخست آزادی ملی یهود است که همان تأسیس دولت – ملتی صهیونیستی – یهودی در فلسطین می باشد و سه پایه دیگر آن نیز عدالت اجتماعی از طریق راهبردهای سوسیالیستی، رویکردهای محتاطانه و محافظه کارانه، به نسبت جریان رقیب، و یا همان پراگماتیسم و سوم نیز سلسله مراتب سازمانی می باشد. این سه مورد همواره بخش اصلی از دکترین و نقشه راه این جریان بوده و رهبران جریان کار همواره سعی داشته اند تعادل و توازن را میان این سه اصل رعایت کنند.
یکی از مهم ترین ایده های رهایی یهودیان از تفرق و پراکندگی و سوق آنان به سمت انسجام، همبستگی و وحدت، دولت سوسیالیستی یهود بود که مهم ترین انگیزه برای استقلال یهودیان به حساب می آمد. به دیگر عبارت هدف، متحد ساختن یهودیان حول محور دولتی صهیونیستی در فلسطین بود و وسیله نیل به چنین غایت مهمی همانا چیزی نبود جز روی کارآمدن دولتی سوسیالیستی. صهیونیسم کار به لحاظ ماهوی به دنبال دولتی صهیونیستی و به لحاظ محتوایی به دنبال دولتی سوسیالیستی بود. آن ها این هدف را همواره دنبال می کردند که دولت آینده ای که قرار است در فلسطین شکل گیرد، در قالب و ساختاری صهیونیستی دارای رویه ها و سیاست هایی سوسیالیستی باشد. در دوران پیش از استقلال اسرائیل این رهبران صهیونیسم کار بودند که پیشقراولان و پدران جنبش صهیونیسم بوده و سعی داشتند اقتصاد یهودیان را از اقتصاد اعراب فلسطینی جدا ساخته و با خود اتکایی اقتصادی و منحصر ساختن بنیان های مالی یهودیان، خود را از وابستگی مالی به اعراب جدا کنند. آن ها در این زمینه نیز نهادهایی را به همین منظور تأسیس کرده و به پیشرفت هایی نیز نائل گشتند. علاوه بر آن، آن ها احزاب سیاسی و همچنین واحد نظامی نیز راه اندازی کردند که در طول فصل مفصلاً به آن خواهیم پرداخت.
از دوران پس از استقلال اسرائیل در سال 1948 تا نیمه دوم دهه هفتاد این جریان صهیونیسم کار بود که سکاندار و ناخدای کشتی رژیم اسرائیل به حساب می آمد اما پس از جنگ شش روزه و با محقق نشدن اندیشه های بنیادین و اصلی صهیونیسم کار، این جریان رفته رفته جای خود را در صدر تحولات سیاسی – اجتماعی این رژیم از دست داده و با حاکم شدن جریان صهیونیسم تجدید نظرطلب به نقش یک جریان اپوزیسیونی تنزل پیدا کرد. ما در این فصل قصد داریم ابتدا ایدئولوژی جریان صهیونیسم کار و سپس نقش این جریان در سیاست خارجی رژیم اسرائیل در قبال موضوع دولت – ملت فلسطین را بررسی کنیم.

2. ایدئولوژی صهیونیسم کار
همانطور که گفتیم ایدئولوژی صهیونیسم کار، به خصوص در دوران پیش از 1948، بر سه ستون اصلی استوار است؛ سوسیالیسم، پراگماتیسم و تشکیلات ساختاری منظم و سازمان دهی شده (نهادسازی)؛ اکنون قصد داریم هر یک از این سه مورد را به تفصیل شرح و تحلیل کنیم.


2-1. صهیونیسم کار و سوسیالیسم
تولد صهیونیسم کار در فلسطین را باید در مهاجرت یهودیان در دهه اول قرن بیستم به فلسطین دانست. آن ها با این استدلال که ایجاد طبقه کارگر می تواند به استقلال ملی و اقتصادی یهودیان در فلسطین کمک کند و باعث تشکیل دولت – ملت یهودی در این سرزمین شود، به دنبال تلفیق سوسیالیسم و ملی گرایی یهودی بودند. به عبارت دیگر آن ها با ابزار سوسیالیستی به دنبال استقلال از فلسطینیان و تقویت ملی گرایی یهودی و صهیونیستی در فلسطین بودند. این جریان بر کار فیزیکی و رواج فرهنگ شهرک سازی و شهرک نشینی در میان یهودیان در فلسطین تأکید می کرد. کیبوتیصم یا فرهنگ زندگی اشتراکی در مزارع کشاورزی و سود برابر و زدودن اختلاف طبقاتی نیز یکی دیگر از تاکتیک ها و روش هایی است که آن ها برای رسیدن به جامعه آرمانی خود ذیل سوسیالیسم به دنبال آن بودند.
مهم ترین نکته در باب ایدئولوژی جریان صهیونیسم کار ایده حیات سوسیالیستی است که مهم ترین بخش هویت ملی یهودیان را تشکیل داده است. فارغ از اندیشه سوسیالیستی که خمیر مایه این جریان می باشد، ایدئولوژی صهیونیسم است که توانسته جریانات مختلف سیاسی اسرائیل را در ورای تقسیم بندی های سنتی چپ و راست سیاسی و با تمام اختلافاتی که با یکدیگر دارند کنار یکدیگر منسجم نگه داشته و یک اسرائیل واحد را پدید آورد. احساس تعلق خاطری که میان اکثریت مطلق یهودیان نسبت به جنبش صهیونیسم و مهم ترین هدف آن یعنی تأسیس دولت – ملت یهودی وجود داشت، اصلی ترین عامل در وحدت و یکپارچگی آن ها به ویژه در دوران پیش از استقلال به حساب می آمد. پس از موج دوم و سوم مهاجرت یهودیان به فلسطین، اندیشه های سوسیالیستی به تدریج رنگ و بوی جدی تری به خود گرفت. در همین راستا نهادهای سیاسی و اقتصادی مختلفی توسط یهودیان در فلسطین برپا شد که تمام اهداف و تلاش آن ها تنها یک چیز بود و آن هم چیزی نبود جز موفقیت صهیونیسم. نقش مهاجرت یهودیان به فلسطین و تأثیر آن ها بر روند اثر بخشی جنبش صهیونیسم نیازمند توضیح مستقلی می باشد که ما قصد داریم در اینجا به آن بپردازیم. علت تأکید بر توضیح مستقل مهاجرت یهودیان به فلسطین بدین خاطر است که جریان صهیونیسم کار تأکید بسیاری بر آن کرده و آن را لازمه موفقیت و به سرانجام رسیدن جنبش و حربه ای جهت نیل به جامعه آرمانی و سوسیالیستیِ مد نظر خود می دانست.

2-1-1. امواج مهاجرتی یهودیان به فلسطین
در اواخر قرن نوزدهم انتقادها از یهودیان در روسیه شدت گرفت و متعاقباً آن ها تحت سرکوب شدید و خشم دولت تزار قرار گرفتند. علت اصلی سرکوب یهودیان، اتهامی بود که به آن ها زده شد. روس ها بر این باور بودند که این یهودیان هستند که عامل بسیاری از خرابکاری ها در داخل کشور شده اند. حتی تعدادی از آن ها یهودیان را متهم به طراحی و اجرای عملیات ترور امپراتور روسیه الکساندر دوم کردند. پس از ترور تزار روس در مارس 1881 اتهاماتی سنگین مبنی بر