خطرات تهدیدکننده مالکیت فکری

خطرات تهدیدکننده مالکیت فکری
امروزه فناوری به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر مبدل شده است و به همین دلیل، نوآوری‌های فناورانه به‌عنوان محرک اصلی و کلیدی رشد اقتصادی و توسعه در میان‌مدت و بلندمدت محسوب می‌شود. نوآوری را می‌توان فرآیند معرفی محصولات و خدمات جدید و نیز فرآیندهای تولیدی، به بازار مصرف دانست که به ایجاد شرکت‌های سودآور و شغل‌های با درآمد بالا منجر می‌شود.که در این رویکرد با توجه به بهره برداری تجاری از اموال فکري و چالش هایی که فراروی آن وجود دارد، در ادامه ابتدا به خطراتي که پيش روي مالکان و بهره برداران ، اموال فکري است اشاره می شود و سپس به معرفي و بررسي آنها پرداخته مي شود و در پایان، آن دسته از خطرات که بر اساس اصول و فنون بيمه اي قابليت بيمه شدن دارند نیز مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند.
3-1-1-خطرات پيش روي دارنده و بهره بردار حقوق فکري
یک سیستم متعادل، مقرون‌به‌صرفه و قابل‌اعتماد از حقوق مالکیت فکری، نقشی محوری در فرآیند یادشده ایفاء نموده که می‌تواند با محافظت از سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه، در مقابل مهاجمین بالقوه (که اغلب بزرگ و بسیار مخاطره‌آمیز هستند)، انگیزه لازم برای انجام چنین سرمایه‌گذاری‌هایی را فراهم نماید.
مالکیت فکری را می‌توان چالش و نگرانی اصلی در تلاش برای رشد، توسعه و رقابت در قرن حاضر دانست. پیشرفت‌های علمی و ارتقاء دانایی، یکی از دلایل اصلی رونق اقتصادی در قرن بیست‌ویکم است که همراه با تغییر و تحولات عظیم در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، موجب شده است تا هزینه‌های ایجاد، پردازش و انتشار دانش در سطوح ملی و بین‌المللی، کاهش یابد. این امر، به افزایش قابل‌توجه نرخ نوآوری نیز انجامیده است که درنتیجه آن، چالش‌های جدیدی فرا روی رژیم‌های مالکیت فکری و سیاست‌گذاری علم و فناوری پدید آمده است. با تسریع در فرآیند نوآوری و فعالیت‌های تولیدی مبتنی بر آن در شرکت‌های مختلف، مدیریت، حفاظت و اجرای حقوق مالکیت فکری و همچنین خطراتی که این نوع آفرینه های فکری را تهدید می نماید و روشهای بیمه ای که برای جبران خسارات تهدید کننده مالکیت فکری مورد توجه سازمانها، شرکت ها و افراد خلق کندده است، به موضوعی بسیار مهم و درعین‌حال چالش برانگیز، مبدل شده است.زیرا در همه افعالي که اشخاص انجام مي دهند خطر وجود دارد، اما طبيعت ِاين خطر ها با توجه به نوع اشخاص و کارهايي که براي انجام آنها در تلاش اند متفاوت است . در حوزه حقوق مالکيت فکري اين خطر ات براي شرکت هاي سرمايه گذار، به ويژه در حوزه تجاريسازي اختراعات و طرحهاي صنعتي ، وجود دارد که نمي توان اثر منفي آنها را بر فعاليت شرکت هاي يادشده ناديده گرفت . به طور کلي ، براي شرکت يا موسسه اي که در پي تجاريسازي حقوق مالکيت فکري، به ويژه اختراع و طرحهاي صنعتي ، مي باشد و ديگر بهرهبرداران آفرينه هاي فکري ممکن است خطر ات زير وجود داشته باشد:
3-1-1-1-عدم مالکیت و کنترل شرکتهای تجاريساز بر مالکيت فکري
١. شرکت ها معمولاًنسبت به حقوق مالکيت فکري که در پي تجاريسازي آنها هستند مالکيت يا کنترل موثري ندارند. اين امر نه تنها موجب جلوگيري از پيشرفت پروژه تجاري خواهد شد، بلکه ممکن است باعث از بين رفتن و ناکامي کامل پروژه گردد. ولی در عین حال کاربرد برخی سیستم ها می تواند در حفظ نوآوریها و مالکیت فکری به روند توسعه کمک نماید که یکی از ایر ورشها کاربرد سیستم پتنت است. این سیستم به‌عنوان یکی از راه‌های مؤثر برای تحریک نوآوری، ترویج و انتشار فناوری و افزایش رقابت‌ها محسوب می‌شود. واگذاری حقوق انحصاری بهره‌برداری از اختراع، به نوآور امکان می‌دهد تا از منافع حاصل از این انحصار، بهره‌مند شده و انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تحقیق و توسعه به دست آورد. از سوی دیگر، سیستم پتنت یک روش نظام‌مند و کارآ برای انتشار نوآوری و دستاوردهای فناورانه به‌حساب می‌آید که نوآوران را ملزم به افشای عمومی اطلاعات پتنت، تحت یک مکانیسم مشخص می‌نماید. بدیهی است که چنین کارکردی، موجب تسهیل جریان اطلاعات و ارتقاء نرخ نوآوری در جامعه خواهد شد.نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، شرایط و ویژگی‌های خاص کشورهای درحال‌توسعه است که عموماً از فناوری‌های سطوح پایین‌تر، در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته بهره‌مند هستند و در راه رشد آفرینه های فکری گام بر داشته اند. در این رویکرد،یکی از مهم‌ترین بخش‌های مورد توجه نظام مالکیت فکری، سیستم پتنت است که با افزایش مراودات فناورانه با صاحبان فناوری‌های پیشرفته در حوزه‌های مختلف، اعم از صنایع، کشاورزی و دارو، می‌تواند فرآیند انتقال فناوری را به کشورهای درحال‌توسعه تسهیل نماید. این ویژگی، از مهم‌ترین مزایای سیستم پتنت به شمار می‌رود که برخی از کشورهای درحال‌توسعه، کمتر به آن توجه دارند. سیاست‌گذاران حوزه علم و فناوری در این کشورها، باید بدانند که برخورداری از یک سیستم قوی پتنت، موجب خواهد شد تا جریان ورودی فناوری به کشور تسریع شده و شرکت‌های محلی بتوانند مشارکت بیشتری با صاحبان فناوری داشته باشند .از این رو، قانون ثبت اختراع، در طی دو دهه اخیر با رشدی فزاینده در سرتاسر جهان تقویت‌شده است که به افزایش ارزش سیستم پتنت و تمایل بیشتر شرکت‌ها برای ثبت پتنت، انجامیده است. فعالیت‌های مرتبط با صدور مجوزهای بهره‌برداری از پتنت نیز به‌عنوان یک راهکار عملی و مؤثر برای تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی، بر انتقال و انتشار فناوری، اثرات قابل‌توجهی داشته است. با توجه به این تغییر و تحولات، سیاست‌گذاری پیرامون مفاهیمی مانند «حق انحصاری موقت»، «انگیزه نوآوری» و «دسترسی به نوآوری»، بسیار پیچیده‌تر از توصیفات مندرج در کتاب‌های مرتبط با این موضوع است. در واقع، تصمیم در زمینه دسترسی باز و یا کنترل‌شده به دارایی‌های فکری و تأثیر آن‌ها بر نوآوری از یک‌سو و فضای رقابتی از سوی دیگر، باید با توجه به محیط در حال تغییر و بسیاری از شاخص‌های توسعه‌ای اتخاذ شود.