خرید ارزان ادبیات نظری تحقیق رویکرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین الملل در حکومت نبوی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 48 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

رویکرد قرآن به جایگاه سیاست خارجی و روابط بین الملل در حکومت نبوی روابط خارجی، به مجموعه ی روابط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی سیاسی ودیپلماسی میان دولت ها و ملت ها گفته می شود. تفاوت روابط خارجی با سیاست خارجی درآن است که سیاست خارجی به مفهوم امروزی خود، تنها به سیاست هایی گفته می شود که مجری آنها وزارت خارجه ی دولت ها باشد و از کانال آن وزارت پایه ریزی گردد. به دیگر سخن، سیاست خارجی عبارت است از سیاست یک دولت در کنش متقابل با دیگر دولت ها و ملت ها. روابط دیپلماتیک هم عبارت از روابطی می باشد که بین دولت ها پس از شناسایی یکدیگر وتوافق در برقراری روابط، با اعزام نماینده ایجاد می شود. به بیان دیگر، روابط دیپلماتیک، شامل کلیه ارتباطات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است که بین دو یا چند دولت از طریق نمایندگی های دیپلماتیک دولت ها صورت می گیرد. پس روابط دیپلماتیک، به روابط میان دولت ها گفته می شود و شامل روابط میان ملت ها وسازمان های غیر دولتی نمی گردد. بنا براین، روابط خارجی مفهوم وسیع تری از سیاست خارجی و روابط دیپلماتیک دارد. هدف ما در این بخش، بررسی رفتار پیامبر درعرصه ی روابط خارجی به معنای وسیع کلمه است و شامل هر گونه روابط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دیپلماسی می گردد. اهداف سیاست خارجی پیامبر رسالت پیامبر که خاتم پیامبران است، دو ویژگی عمده دارد: جهانی و جاودانگی؛ این دو ویژگی نشان می دهد که اسلام عقیده ای است فراتر از سرزمین یا سرزمین های خاص؛ بلکه به تمامی افراد با تفاوت های نژادی، قومی تعلق دارد. قرآن نیز بر این دو حقیقت تصریح دارد: «وَ مَا اَرْسَلْنَاکَ اِلَّا کَافَّهً لِّلنَّاسِ بَشِیرًا وَ نَذِیرًا وَ لَکِنَّ اَکْثرََ النَّاسِ لَا یَعْلَمُون. تو را به پیامبری نفرستادیم، مگر بر همه ی مردم مژده ‏دهنده و هشدار ‏دهنده؛ ولی بیش تر مردم ]این موضوع را[ نمی‏دانند.‏» (سبا/28) علت این عمومیت نیز این است که مبنای تشریع و احکام اسلامی فطرت انسانی است؛ لذا اختصاص به مکان خاصی ندارد. فطرت، روح، فکر و هدف مشترک آدمی، همواره جامعه ی بشری را به همگونی فرا می خواند؛ و چون جایگاه رسالت پیامبر فطرت و خواسته ی مردم بود، آرمان نهایی اسلامی، رسیدن به امت واحد بشری و از میان رفتن مرزهای جغرافیایی و به وجود آمدن کشور واحد جهانی، تحت حاکمیت قانون واحد الهی است. در مورد انسان ها نیزگروه بندی های میهنی یا قبیله ای، در عین اینکه افراد یک کشور و یا یک قبیله را در یک مجموعه گرد می آورد و به آنها وحدت می بخشد، آنها را در برابر واحد دیگری قرار می دهد؛ لذا یکی از اهداف رسالت پیامبر، سرعت بخشیدن به روند تکاملی جامعه برای رسیدن به این هدف مطلوب است. اسلام با استراتژی دعوت به مکتب فطرت و ارائه ی ایدئولوژی سازگار با فطرت و عقل، جوامع بشری را به سمت چنین جامعه ی جهانی و شکل گیری یک امت نزدیک می کند. از این رو، هدف غایی پیامبر، دعوت تمامی مردمان آن روزگار به اسلام بود. پیامبر نه تنها باید مردم مکه، حجاز و شبه جزیره عربستان را به اسلام دعوت می نمود، بلکه می بایست طبق فرمان خداوند متعال، دعوت خویش را حتی به خارج از شبه جزیره، از ایران تا روم و مصر و حبشه و دیگر کشورهای وقت می رساند. از سوی دیگر، چون دعوت پیامبر جاودانی بود باید زمینه های آن نیز فراهم می شد. نظام سیاسی اسلام در عصر پیامبر، از ساختار بسیار ساده‏ای برخوردار بود. پیامبر به عنوان رهبر دینی و سیاسی جامعه، مسوولیت تمام امور را در دست داشت. او همچنان که مسوولیت ‏سیاسی را به عهده داشت، مسوولیت قضایی، اجرایی و نظامی را نیز عهده‏دار بود. سیستم اداری او از چند نفر کاتب و تعدادی اصحاب و یاران که معمولا در کنار او بودند و داوطلبانه و بدون برخورداری از عناوین رسمی انجام وظیفه می‏کردند تشکیل شده بود. ساختار تصمیم‏گیری مرکب بود از شخص پیامبر، وحی و مشورت. این ساختار به ایشان امکان می‏داد تا تصمیمات و برنامه‏ریزی‏ها را در کوتاه‏ترین مدت انجام داده و در اجرای آنها نیز از سرعت فوق‏العاده‏ای بهره‏مند باشد. دیپلماسی‏ای که از مرکزیت این ساختار رهبری می‏شد، همانند سیاست‏های داخلی، در کمال سادگی و صراحت انجام می‏گرفت. از طرف دیگر، با توجه به ساختار تصمیم‏گیری ویژه، اهداف و اصول حاکم بر سیاست ‏خارجی، ماهیت کاملا دینی و الهی به خود می‏گرفت؛ ‏به همین دلیل دیپلماسی پیامبر اسلام، دیپلماسی کاملا دینی بود. دیپلماسی عصر پیامبر دیپلماسی پیامبر را در سه سطح می‏توان تحلیل کرد: الف ـ دیپلماسی با قبایل عرب و یهودیان; ب ـ دیپلماسی با دولت‏های همجوار; ج ـ دیپلماسی با قدرت‏های بزرگ ایران و روم. دیپلماسی با قبایل عرب و یهود قبیله های شبه جزیره عربستان قبیله، گروهی از خانواده های خویشاوندی بود که به دلیل رابطه نسبی و سببی و انگیزه زندگی مشترک در این سرزمین گرد هم آمده و تحت ریاست شیخ قبیله که معمولاً کهنسال ترین و یا مقتدرترین عضو قبیله بود، طبق یک سلسله رسم ها و سنت ها و مقررات عرفی مشترک، اداره می شد. هر قبیله به صورت یک جامعه ی سیاسی بود. حاکمیت در قبیله، در قدرت و نفوذ شیخ و رئیس قبیله خلاصه می شد. رئیس قبیله مسوولیت و اختیارات اجرایی را آن چنان که در نظام های سلطنتی متعارف است، بر عهده داشت. بستن پیمان، اعلان جنگ، مجازات متخلفین، پذیرایی از تازه واردان، و ارسال پیام و مذاکره با روسای دیگر قبایل به عهده ی شیخ قبیله بوده است. آنچه آمد، در اثبات این مدعا بود که قبایل هر یک به مثابه ی یک دولت بودند و روابط پیامبر با آنها، بخشی از روابط بین المللی ایشان محسوب می شد. شبه جزیره عربستان شامل بخش های نجد، حجاز، یمن، عدن، حضرموت و یمامه می شد. در حجاز بجز شهرهای مکه، مدینه و طائف، بقیه ی مناطق مسکونی اعراب، در اختیار قبایل بود و در شهرهای نامبرده نیز نظام قبیله ای حاکم بود. مکه در میان مناطق قبایل نشین حجاز موقعیت خاصی داشت. وجود یک چشمه ی همیشگی آن را قابل سکونت کرده بود؛ اما از همه مهم تر، وجود خانه ی کعبه که از قداست خاصی برخوردار بود، اهمیت این شهر را دو چندان کرده بود؛ زیرا علاوه بر جنبه ی معنوی آن، به دلیل حرام بودن جنگ در حرم، این شهر از امنیت و آرامش خاصی برخوردار بود. شهر مکه به عنوان یک واحد مستقل سیاسی برای خود کشوری آزاد بود که سیادت آن در دست قریش بود. قریش با در دست داشتن کعبه، بر تعداد زیادی از قبایل عرب نفوذ کامل داشتند؛ زیرا در کعبه 360 بت نصب شده بود که هر کدام متعلق به یک قبیله بود و قریش عهده دار نگهداری بت ها و تامین وسایل و راه های آمد ورفت زوار بودند. طائف نیز شهری ییلاقی بود وگفته اند ییلاق گاه اشراف مکه بوده و تحت نفوذ یک قبیله یعنی بنی ثقیف بوده است. شهر یثرب (مدینه) نیز از دو قبیله ی اوس، و خزرج و سه طایفه ی یهودی تشکیل شده بود و دیگر قبایل نیز در بیابان ها به سر می بردند. آن طوری که مورخان و سیره‏نویسان عرب نوشته‏اند، قبایل عرب ساکن در جزیره العرب، مقارن ظهور اسلام، فاقد دولت واحد مقتدر مرکزی بوده و هر قبیله‏ای تشکل و نظام اداری ـ اجتماعی خاص خود را داشت. واحدهای قبیله‏ای به صورت دولت‏های کوچک محلی که شباهت‏ به نظام ملوک الطوایفی داشتند، نظام اجتماعی و سیاسی خود را اداره می‏کردند. در واقع هر قبیله‏ای به صورت جامعه‏ای سیاسی بود و از عناصر عمده تشکیل‏دهنده ی دولت (جمعیت متشکل، قدرت سیاسی و نوعی حکومت) برخوردار بود و سرزمین قبیله نیز گاه شناور و گاه به صورت ثابت و طبق اراده شیخ تعیین می‏گردید». با توجه به نظام ویژه ی قبیله‏ای حاکم بر جزیره العرب، پیامبر استراتژی برقراری روابط حسنه با تمام واحدهای سیاسی قبیله‏ای را در پیش گرفت و کوشید همه ی قبایل را تحت نظام سیاسی واحد گرد آورد. بجاست که نقطه ی آغاز دیپلماسی پیامبر پس از تشکیل حکومت اسلامی در مدینه را خود پیمان مدینه بدانیم. گرچه در این پیمان، توجه اساسی بر شکل‏گیری روابط و ساماندهی نظام سیاسی در داخل حکومت اسلامی معطوف شده، اما با وجود آن، اصول روابط خارجی پیامبر را حداقل در برخی موارد مانند یهودیان نیز تبیین کرده است. در این پیمان، روابط مسلمانان با یهودیان، بر اصل احترام متقابل، آزادی در عقاید و آداب و سنن، عدم تعرض به یکدیگر، عدم همپیمانی با دشمنان یکدیگر، و بالاخره همکاری با طرف‏های قرارداد در صورت مورد حمله قرار گرفتن، استوار گردیده بود. در روابط با مکه، پیامبر با توجه به مفهوم آیه جهاد، (حج/38ـ 40) سیاست «اعمال فشار» بر مکه را که او و یارانش در گذشته تحت فشار و اذیت آنان قرار گرفته بودند و هنوز هم ادامه داشت، در پیش گرفت. سیاست پیامبر در اینجا بر محاصره ی اقتصادی مکه به منظور ایجاد تغییر در سیاست‏های خصمانه قریش متمرکز شده بود. همچنین پیامبر با اعزام دسته‏های مسلح به مسیر کاروان های تجارتی مکه، قدرت و نیروی رزمی و تهاجمی دولت مدینه را به نمایش می‏گذاشت. می‏توان گفت هدف از این سیاست، درگیری و جنگ نبوده است؛ زیرا در سریه‏هایی که رسول خدا اعزام فرمود، هیچ درگیری در نگرفت و بلکه در همه ی موارد، دو گروه بدون هیچ گونه درگیری و به صورت مسالمت‏آمیز از یکدیگر جدا شدند و تنها در یک مورد در سریه عبیده بن حارث، سعد بن ابی وقاص به سوی دشمن تیر انداخت‏. دیپلماسی پیامبر پس از سال پنجم هجری تحرک بیش تری پیدا کرد؛ چون پیامبر در این زمان ابتکار عمل را در دست گرفته و روابط با قبایل عرب را که تا کنون حاکمیت مدینه را نپذیرفته بودند، سرعت ‏بخشید. اولین هدفی که پیامبر در این مرحله انتخاب کرد و بسیار مهم و استراتژیک بود، ایجاد رابطه ی دوستانه با مکه بود که مهم‏ترین شهر در تمام سرزمین‏های عربی به شمار می‏آمد. پیامبر، اولین تماس سیاسی را از طریق بدیل بن ورقای خزاعی با قریش برقرار کرد و به آنان چنین پیام فرستاد: «ما برای جنگ با کسی نیامده‏ایم برای عمره آمده‏ایم قرشیان از جنگ به جان آمده‏اند و اگر خواهند مدتی معین کنیم و مرا با دیگران واگذارند که اگر دین من غلبه یافت و اگر خواستند بدان درآیند و اگر نخواهند، به خدایی که جان من در فرمان اوست ‏با آنها در کار دین خویش جنگ می‏کنم تا جان بدهم یا فرمان خدای روان شود.» پس از این پیام، تبادل هیات‏ها و گفتگو برای دست‏یابی به راهکاری غیر از جنگ آغاز شد. این گفتگوها بسیار حساس و مهم تلقی می‏شد و دو طرف که در گذشته همواره در حالت جنگی بسر می‏بردند و تا آن زمان دو جنگ بدر و احد را پشت ‏سر گذاشته بودند، برای نخستین بار زبان دیپلماسی را بر شمشیر ترجیح دادند. پیامبر در انتخاب روابط مسالمت‏آمیز با قریش پیشگام بود. او همان طوری که در مدینه بر موضع غیر جنگی پافشاری داشت، در حدیبیه نیز تا آخر از آن دفاع کرد و مانع از بروز تشنج و تیرگی روابط گردید; از این رو برخی محققان اسلامی واقعه ی حدیبیه را در ردیف «مغازی‏» نشمرده و گفته‏اند: «واقعه ی حدیبیه یا صلح حدیبیه یک امر سیاسی، دیپلماتیک و دوراندیشانه بود و به هیچ صورت نمی‏توانست غزوه باشد.» نتایجی که از پیمان صلح حدیبیه به دست آمد، بسیار مهم و حیاتی بود؛ به طوری که خداوند در بزرگداشت آن، سوره ی فتح را نازل کرد و به پیامبرش مژده ی پیروزی بزرگی را داد: «اِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُّبِینًا» (فتح/1). این پیمان دستاوردهای زیر را برای مسلمانان در پی داشت: 1ـ امنیت ده ساله که فرصتی را برای فعال‏تر شدن سیاست پیامبر در سایر نقاط فراهم می‏کرد;