خرید ارزان نیچه زرتشت و ایران 29ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 20 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

نیچه ، زرتشت و ایران داریوشِ آشوری فریدریش ویلهلم نیچه (1844-­1900) را فیلسوفِ فرهنگ نامیده اند، زیرا درگیریِ اصلیِ اندیشه یِ او با پیدایش و پرورش و دگرگونی هایِ تاریخیِ فرهنگ هایِ بشری ست، به ویژه نظام هایِ اخلاقی شان. تحلیل هایِ باریک بینانه یِ درخشانِ او از فرهنگ هایِ باستانی، قرونِ وسطایی، و مدرنِ اروپا، و دیدگاه هایِ سنجشگرانه یِ او نسبت به آن ها گواهِ دانشوریِ درخشانِ او و چالاکیِ اندیشه یِ او به عنوانِ فیلسوفِ تاریخ و فرهنگ است. اگرچه چشمِ نیچه دوخته به تاریخ و فرهنگِ اروپا ست و دانشوریِ او در اساس در این زمینه است، امّا از فرهنگ هایِ باستانیِ آسیایی، به ویژه چین و هند و ایران، نیز بی خبر نیست و به آن ها فراوان اشاره دارد، به ویژه در مقامِ همسنجیِ فرهنگ ها. او بارها از ’خردِ‘ آسیایی در برابرِ عقل باوریِ مدرن ستایش می کند(2). نیچه دانشجویِ درخشانِ فیلولوژیِ کلاسیک (زبان شناسیِ تاریخیِ زبان هایِ باستانیِ یونانی و لاتینی) بود و پیش از پایانِ دوره یِ دکتری در این رشته به استادیِ این رشته در دانشگاهِ بازل گماشته شد. دانشِ پهناورِ او در زمینه یِ زبان ها، تاریخ ، و فرهنگِ یونانی و رومی در بحث هایِ فراوانی که در باره یِ آن ها می کند آشکار است و نیز در اشاره هایِ بی شماری که در سراسرِ نوشته هایِ خود به آن ها دارد. من می باید به یک ایرانی، به زرتشت، ادایِ احترام کنم. ایرانیان نخستین کسانی بودند که به تاریخ در تمامیّتِ آن اندیشیدند. نیچه او دستِ کم دو کتابِ جداگانه در باره یِ فرهنگ و فلسفه یِ یونانی دارد، یکی زایشِ تراژدی، (3) و دیگری فلسفه در روزگارِ تراژیکِ یونانیان (4)، که هر دو از نخستین کتاب هایِ او هستند. آشناییِ دانشورانه یِ او با تاریخ و فرهنگِ یونان و روم، و مطالعه یِ آثارِ تاریخیِ بازمانده از آنان، سببِ آشناییِ وی با تاریخ و فرهنگِ ایرانِ باستان نیز بود. زیرا ایرانیان، به عنوانِ یک قدرتِ عظیمِ آسیایی، نخست با دولت شهرهایِ یونانی و سپس با امپراتوریِ روم درگیریِ دایمی داشتند در مجموعه یِ نوشته هایِ او، شاملِ پاره نوشته ها و یادداشت هایِ بازمانده (5) در دفترهایِ او، که حجمِ کلانی از کلِّ نوشته هایِ او را شامل می شود، از ایرانیانِ باستان فراوان یاد می کند. دل بستگیِ نیچه به ایران و ستایشِ فرهنگِ باستانیِ آن را در گزینشِ نامِ زرتشت به عنوانِ پیام آورِ فلسفه یِ خود می توان دید و نیز نهادنِ نامِ وی بر کتابی که آن را مهم ترین اثرِ خود می شمرد، یعنی چنین گفت زرتشت(6). نیچه توجّهِ خاصّی به تاریخِ ایرانِ دوره یِ اسلامی نشان نمی دهد، اگرچه گاهی نامی از مسلمانان می برد و دستِ کم یک بار از حشّاشون با ستایش یاد می کند(7). در یادداشت هایِ او یک بار نامی از سعدی دیده می شود با نقلِ نکته پردازی ای از او؛ امّا نامِ حافظ را چندین بار می برد و در باره یِ شعر و ذهنیّتِ او سخن می گوید. دیدِ نیچه نسبت به ایرانِ باستان در مجموعه یِ نوشته هایِ نیچه دو بار از ایران (Persien) نام برده می شود و چندین بار از ایرانی (persisch) و یکبار هم از پیش ایرانی (vorpersisch) (8)، که اشاره هایی هستند به روابطِ دولت شهرهایِ یونانی با امپراتوریِ ایران و گاه تحلیلی از آن. توجّهِ او، پیش از هر چیز، به پی آمد هایِ جنگ هایِ ایران و یونان (9) و اثرِ ژرفِ آن بر دنیایِ یونانی ست، که به ’جنگِ پلوپونزی‘ میانِ دولت شهرهایِ آتن و اسپارت، با شرکتِ دیگر دولت شهرها، می انجامد. این جنگ تمامیِ یونان را به مدّتِ پنجاه سال درگیر می کند و ویرانیِ بسیار به بار می آورد. (10) نیچه در پاره نوشته ای در میانِ آثارِ منتشر شده پس از مرگ اش، از یک فرصتِ از دست رفته یِ تاریخی دریغ می خورد که چرا به جایِ رومیان ایرانیان بر یونان چیره نشدند: به جایِ این رومیان، چه خوب بود که ایرانیان سرورِ (Herr) یونانیان می شدند. افزون بر این ها، بیست و هشت بار از ایرانیان (die Perser) نام می برد و در برخی از پاره نوشته هایِ (Fragmente) او می توان نگره یِ او را نسبت به ایرانیانِ باستان و فرهنگِ شان به روشنی یافت. وی، به ویژه، ستایشگرِ چیرگی ایرانیان در تیراندازی و سوارکاری و جنگاوری و نیز حالتِ سروری و قدرت خواهی شان است؛ و نیز پافشاری شان بر فضیلتِ راستگویی(11). این ها کردارها و ارزش هایی ست که وی شایسته یِ زندگانیِ والامنشانه یِ انسانی می داند. امّا، بالاترین درجه یِ توجّهِ خود به ایرانیان و بزرگداشتِ آنان را آن جا نشان می دهد که از زمان باوریِ ایرانیان سخن می گوید؛ باوری که به دیدگاهِ او نسبت به زمان و ’بازگشتِ جاودانه‘ یِ آن همانند است. این دیدگاه در برابرِ آن دیدِ متافیزیکیِ یونانی قرار می گیرد که با افلاطون هستیِ زَبَرزمانیِ ’حقیقی‘ را در برابرِ هستیِ ’مجازیِ‘ گذرا یا زمانمند قرار می دهد: ’من می باید به یک ایرانی، به زرتشت، ادایِ احترام کنم. ایرانیان نخستین کسانی بودند که به تاریخ در تمامیّتِ آن اندیشیدند.‘ در دنبالِ آن نیچه در این پاره نوشته به هزاره ها در باورهایِ دینیِ ایرانیِ باستان اشاره دارد و می افزاید، ’[ایرانیان تاریخ را] همچون زنجیره ای از فرایندها [اندیشیدند]، هر حلقه به دستِ پیامبری. هر پیامبر هزاره (hazar)یِ خود را دارد؛ پادشاهیِ هزارساله یِ خود را.‘ (12) در چنین گفت زرتشت از ’هزاره یِ بزرگِ (grosser Hazar) پادشاهیِ زرتشت‘ سخن می گوید، ’پادشاهیِ بزرگِ دوردستِ انسان، پادشاهیِ هزارساله یِ زرتشت.‘ (13) نیچه، به ویژه، ستایشگرِ چیرگی ایرانیان در تیراندازی و سوارکاری و جنگاوری و نیز حالتِ سروری و قدرت خواهی شان است؛ و نیز پافشاری شان بر فضیلتِ راستگویی. در پاره نوشته ای در میانِ آثارِ منتشر شده پس از مرگ اش، از یک فرصتِ از دست رفته یِ تاریخی دریغ می خورد که چرا به جایِ رومیان ایرانیان بر یونان چیره نشدند: ’به جایِ این رومیان، چه خوب بود که ایرانیان سرورِ (Herr) یونانیان می شدند.‘ (14) این یادداشتِ کوتاه را می توان این گونه تفسیر کرد که نیچه این جا نیز گرایشِ خود به جهان بینیِ زمان باورِ ایرانیان در برابرِ متافیزیکِ یونانی نشان می دهد. زیرا با فرمانرواییِ رومیان بر یونان، فرهنگِ یونانی و متافیزیکِ فلسفیِ آن بر فضایِ روم چیره شد و راه را برایِ ظهورِ مسیحیّت و نگرشِ آخرت اندیش و زمان گریز و دیدِ هیچ انگارانه یِ آن نسبت به زندگانیِ زمینی گشود. نیچه بر آن است که مسیحیّت، در مقامِ دینِ ’مسکینان‘، زندگانیِ گذرایِ زمینی را به نامِ ’پادشاهیِ جاودانه یِ آسمان‘ رد می کند و بدین سان نگرشِ مثبت یا ’آری گوی‘ به زندگی را بدل به نگرشِ منفی می کند. حال آن که فرمان رواییِ ایرانیان بر یونان ، با نگرشِ مثبت شان به زندگی و زمان، می توانست روندِ این جریان را دگر کند و از یک رویدادِ شوم در تاریخ پیشگیری کند. زرتشتِ ایرانی و زرتشتِ نیچه نیچه در نخستین نوشته های اش نامِ آشنایِ Zoroaster را به کار می برد که از ریشه یِ یونانی ست و در زبان هایِ اروپایی به کار می رود. Zoroaster نخستین بار در یادداشت هایِ 1870-71 دیده می شود؛ یک دهه پیش از نوشتنِ چنین گفت زرتشت. در این یادداشت، چه بسا با لحنی دریغ آمیز، می گوید که، ’اگر داریوش شکست نخورده بود، دینِ زرتشت بر یونان فرمان روا شده بود.‘(15) همچنین در رساله ای از این دوران، که پس از مرگِ او به چاپ رسیده، به داستانِ شاگردیِ هراکلیتوس نزدِ زرتشت (Zoroaster) اشاره می کند. (16) زرتشت، پیامبرِ ایرانی، در سپیده دمِ تاریخِ بشری، هستی را پهنه یِ جنگِ نیک و بد دانسته است که در دو چهره یِ ایزدیِ همستیز، یعنی اهورا و اهریمن، نمایان می شود. این تفسیر پیشاهنگِ تفسیرِ مسیحی ای ست که هستی را پهنه یِ ’گناه و کیفرِ جاودانه‘ می شمارد و یا تفسیرِ سقراطی و افلاطونی ای که مثالِ ’نیکی‘ را، در مقامِ والاترین ارزش، بر تارکِ هستی می نشاند. نام زرتشت به صورتِ ایرانیِ باستانی اش، یعنی Zarathustra، نخستین بار در کتابِ دانشِ شاد (17)(پاره نویسِ 342) پدیدار می شود که در 1882 انتشار یافته است. نیچه نخستین پاره یِ ’پیش گفتارِ زرتشت‘، یا نیایشِ او در برابرِ خورشید، از کتابِ چنین گفت زرتشت، را این جا گنجانده است. این پاره در سالِ پس از آن در نشرِ بخشِ یکم از چهار بخشِ چنین گفت زرتشت در جایِ اصلیِ خود قرار می گیرد. جایِ آن است که بپرسیم نیچه چرا نامِ آشنایِ Zoroaster را رها کرد و به صورتِ ایرانیِ باستانیِ آن روی آورد، یعنیZarathustra ؛ صورتی که چه بسا جز فیلولوگ هایِ سررشته دار از زبان هایِ باستانیِ هند–و–ایرانی کسی با آن آشنا نبود؟ او خود در این باره توضیحی نمی دهد، ولی دلیلِ آن، به گمانِ من، می تواند این باشد که نیچه می خواهد نه با زرتشتِ شناخته شده در اروپا از راهِ یونان، که با زرتشتِ اصلی در سرآغازِ تاریخ از درِ هم سخنی درآید. و چنان که خود می گوید، با این هم سخنی می خواهد هم به اندیشه گرِ بزرگِ آغازین ادایِ احترام کند و هم بزرگترین ’خطا‘یِ او را به او یادآور شود و از زبانِ او این خطایِ بزرگِ آغازینِ تاریخِ بشر را درست گرداند. خطایِ اصلیِ زرتشت ( و تمامیِ دین آوران و فیلسوفانِ بزرگ که بنیادِ تاریخِ اندیشه یِ بشری را تا به امروز گذاشته اند) این است که هستی را بر بنیادِ ارزش ها، بر بنیادِ اخلاق، بر بنیادِ نیک و بد، تفسیر کرده اند. هرگز از من نپرسیده اند، امّا می بایست می پرسیدند که معنایِ نامِ زرتشت در دهانِ من چی ست؛ در دهانِ نخستین اخلاق ناباور: معنایِ آن درست ضدِّ آن چیزی ست که مایه یِ بی همتاییِ شگرفِ این ایرانی (Perser) در تاریخ است. نیچه زرتشت، پیامبرِ ایرانی، در سپیده دمِ تاریخِ بشری، هستی را پهنه یِ جنگِ نیک و بد دانسته است که در دو چهره یِ ایزدیِ همستیز، یعنی اهورا و اهریمن، نمایان می شود. این تفسیر پیشاهنگِ تفسیرِ مسیحی ای ست که هستی را پهنه یِ ’گناه و کیفرِ جاودانه‘ می شمارد و یا تفسیرِ سقراطی و افلاطونی ای که مثالِ ’نیکی‘ را، در مقامِ والاترین ارزش، بر تارکِ هستی می نشاند.