تحقیق در مورد تفسیر سوره جن ( تفسیر المیزان)

تفسیر سوره جن ( تفسیر المیزان)
بيان آيات اين سوره به داستان چند نفر از طايفه جن اشاره مي كند كه صوت قرآن را شنيدند ، و ايمان آورده ، به اصول معارف دين اقرار كردند / و از اين اشاره تسجيل نبوت رسول خدا ( صلي الله عليه و آله و سلم ) نتيجه گيري مي شود ، و نيز اين سوره به وحدانيت خداي تعالي در ربوبيت و مساله معاد هم اشاره مي كند / اين سوره به شهادت سياقش در مكه نازل شده / قل اوحي الي انه استمع نفر من الجن فقالوا انا سمعنا قرانا عجبا يهدي الي الرشد در اين آيه شريفه رسول گرامي خود را دستور داده كه داستان زير را براي امتش نقل كند / و منظور از اينكه گويد به من وحي شده اين است كه خدا به من وحي كرده ، و مفعول كلمه استمع قرآن است ، كه البته در ظاهر آيه نيامده ، چون كلام بر آن دلالت داشته / و كلمه نفر به معناي جماعت است ، كه شامل از سه نفر تا نه نفر مي شود ، اين طور مشهور است / ولي بعضي (1) گفته اند از سه تا چهل نفر را شامل مي شود / و كلمه عجب - به فتحه عين و فتحه جيم - به معناي چيزي است كه به خاطر غير عادي بودنش آدمي را به تعجب وا دارد ، و اگر قرآن را عجب خواندند ، براي همين بوده كه كلامي است خارق العاده ، هم در الفاظش و هم در معاني و معارفش ، مخصوصا با در نظر گرفتن اينكه اين كلام از شخصي صادر شده كه بي سواد است ، نه مي تواند بخواند و نه بنويسد / و كلمه رشد به معناي رسيدن به واقع در هر نظريه است ، كه خلاف آن يعني به خطا رفتن از واقع را غي مي گويند / و هدايت قرآن به سوي رشد همان دعوت او است به سوي عقايد حق و اعمالي كه عاملش را به سعادت واقعي مي رساند / و معناي آيه است كه : اي رسول ! به مردم بگو به من وحي شده - خدا به من وحي كرده - كه چند نفري از جن قرآن را شنيدند و وقتي به قوم خود برگشتند به ايشان گفتند : ما كلامي را شنيديم خواندني ، كه كلامي خارق العاده بوده ، و به سوي عقايد و اعمالي دعوت مي كرد كه دارنده آن عقايد و اعمال را به نيل به واقع و رسيدن به حقيقت است.
بيان آيات در اين آيات مساله نبوت تسجيل شده ، و مساله وحدانيت خداي تعالي و مساله معاد را به عنوان نتيجه از داستان جن ذكر مي كند / و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا اين آيه عطف است بر آيه انه استمع و جمله ان المساجد لله به منزله تعليل براي جمله بعد است كه مي فرمايد : پس با خدا احدي را نپرستيد و نخوانيد ، پس در حقيقت تقدير آيه چنين است : لا تدعوا مع الله احدا غيره لان المساجد لله = با خدا احدي غير او را مخوانيد ، براي اينكه مساجد تنها مال او است / و مراد از دعا عبادت و پرستش است ، و در جاي ديگر هم عبادت را دعا و دعا را عبادت خوانده و فرموده : و قال ربكم ادعوني استجب لكم ان للذين يستكبرون عن عبادتي سيدخلون جهنم داخرين / (1) مفسرين در اينكه منظور از مساجد چيست اختلاف كرده اند ، بعضي (2) گفته اند : مراد از آن ، كعبه است / بعضي (3) گفته اند : مسجد الحرام است / بعضي (4) آن را مسجد الحرام و مسجد الاقصي دانسته اند / و اشكالي كه به اين سه قول وارد است اين است كه كلمه مساجد جمع است ، و با يك مسجد و دو مسجد منطبق نمي شود / بعضي (5) ديگر گفته اند : همه حرم است / اين قول هم بدون دليل حرف زدن است / بعضي (6) گفته اند : همه سطح زمين است ، چون رسول خدا ( صلي الله عليه و آله و سلم ) فرمود : همه زمين را براي من مسجد و طهور كردند ، اين حديث هم به بيش از اين دلالت ندارد كه امت اسلام مي توانند در هر نقطه از زمين بخوانند ، به خلاف آنچه از كيش يهود و نصاري مشهور است كه نمازشان تنها بايد در كنيسه و كليسا واقع شود حديث تنها جواز را مي رساند ، و اما اينكه همه زمين را مسجد بخواند تا هر جا كلمه مساجد گفته شد شامل قطعه قطعه هاي سطح زمين گردد چنين دلالتي ندارد / بعضي (7) هم گفته اند : مراد از آن نمازها است كه جز براي خدا خوانده نمي شود ، اين نيز بدون دليل سخن گفتن است / و از امام جواد ( عليه السلام ) روايت شده كه مراد از مساجد اعضاي هفتگانه بدن آدمي است كه در هنگام سجده بايد روي زمين قرار گيرد و عبارتند از : پيشاني ، دو كف دست ، دو سر زانو و دو سر انگشتان بزرگ پا ، كه روايتش به زودي در بحث روايتي از نظر شما خواهد گذشت ان شاء الله ، و همين معنا از سعيد بن جبير و فراء و زجاج نيز نقل شده / و اما با در نظر گرفتن اين حديث آنچه به نظر ما مناسب تر است اين است كه بگوييم : مراد از براي خدا بودن مواضع سجده از انسان اين است كه مواضع هفتگانه سجود تشريعا به خدا اختصاص دارد ( نه اينكه غير از اين هفت عضو از بدن انسان ملك خدا نيست / نه ، همه ملك تكويني خدا هست و اين هفت عضو تشريعا هم از آن خداست ) و مراد از دعاء كه فرموده پس غير خدا را نخوانيد نيز همان سجده است ، چون روشن ترين مظاهر و مصاديق عبادت و يا خصوص نماز همان سجده است ، و اصلا نماز به خاطر سجده است