طراحی سرای سالمندان شهر ایلام بارویکردرضایتمندی

فهرست مطالب
عنوان شماره صفحه
چکیده
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1-مقدمه.3
1-2-بيان مسأله.َ. 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقيق.5
1-4- اهداف 7
1-5-سئوالات وفرضیه ها..9
1-5-1- سؤالات تحقیق..9
1-5-2-فرضيه‏هاي تحقیق..9
1-6-مفاهیم..9
1-6-1-تعریف پیری.9
1-6-2-سن پيري..10
1-6-3-فرهنگ پيري11
1-6-4-مفهوم سالمندی..12
1-6-5-سن سالمندي..12
1-6-6-مفهوم سرپناه12
1-6-7-آسايشگاه..12
1-6-8-آسايشگاه سالمندان..13
1-6-9-آسايشگاه معلولين جسمي13
1-6-10-آسايشگاه رواني.13
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق
2-1- رضایتمندی .15
2-1-1-مفهوم رضایتمندی .15
2-1-2-رضایتمندی سکونتی..15
2-1-3-رویکرد سنجش میزان رضایتمندی سکونتی..16
2-1-4-عوامل و متغیرهای تاثیر گذار بر رضایتمندی سکونتی.18
2-1-4-1-رضایت از کیفیت بخش ها و عوامل فیزیکی18
2-1-4-2-تاثیرات شخصی و رضایت19
2-1-4-3-تاثیرات اجتماعی و رضایت..19
2-1-4-4-تأثیرات فرهنگی و رضایت19
2-1-4-5-تاثیر طبیعت بر رضایت20
2-2- سرای سالمندان.21
2-2-1-پیدایش و تجربه سراهای سالمندان در جهان..21
2-2-2-پیدایش سراهای سالمندان در ایران..23
2-2-3-انواع سرای سالمندان در ايران.24
2-3-مخاطب شناسی 26
2-3-1-دیدگاه عمومی از پیری..26
2-3-2-دیدگاه سالمند موفق(بیلتز 1990) 27
2-3-3-نظریات مرتبط با سالمندان..28
2-3-3-1- نظریه مک کئون..28
2-3-3-2- نظریه استرهلر..28
2-3-3-3-نظریه آشوف..29
2-3-3-4- نظریه کولاژن29
2-3-3-5- نظریه اسکلروز29
2-3-3-6- نظریه تاثیر عوامل محیطی در پیدایش مکانیزم پیری29
2-3-4-بیماری های روانی سالمندان و و رکود فعالیت های ذهنی29
2-3-4-1-دلیریوم یا روان‌آشفتگی ..30
2-3-4-2-دمانس .30
2-3-4-3-آلزایمر..30
2-3-4-4-اختلالات افسردگی در سالمندان.30
2-3-5-اختلالات جسمی در سالمندان31
2-3-5-1-اختلالات خواب.31
2-3-5-2-اختلال بینایی و کاهش اطمینان ..31
2-3-5-3-اختلال شنوایی و بویایی.32
2-3-6 -تحولات روحی در سالمندان.32
2-3-6-1-سلامت عاطفی .33
2-3-6-2-نشانه هایی از خویشتن، هویت در آینده .33
2-3-6-3-احساس تنهایی .33
2-3- 7- عوامل موثر بر رضایتمندی سالمندان .33
2-3-7-1-نحوه گذران اوقات فراغت و رضایت از آن.33
2-3-7-2-ارتباط سبک زندگی مطلوب و رضایت از زندگی34
2-3-7-3-ارتباط معنویت در دوران سالمندی و رضایت از زندگی35
2-3-7-4-ارتباط مشارکت در اجتماع و رضایت از زندگی35
2-3-7-5-ارتباط موسیقی بر افزایش رضایت35
2-3-7-6-ارتباط خودکارآمدی و رضایتمندی..36
2-3-7-7-آفرینش رویدادهای مثبت با محیط جهت رضایتمندی سالمندان37
2-3-8-نارضایتی شناختی سالمندان در محیط 38
2-3-8-1-آشنایی محیط ..38
2-3-8-2-حفظ تمرکز در محیط .39
2-3-8-3-مسیریابی.39
2-3-9-مشخصات فضایی مطلوب در جهت رضایتمندی و سلامت سالمندان.40
2-3-9-1- بخش ها و تجهیزات ضروری در سرای سالمندان .40
2-3-9-2-آسایش حرارتی و برودتی سالمندان.41
2-3-9-3-نورپردازی مناسب جهت ارتقای عملکرد بینایی در سالمندان..43
2-3-9-4-فضای سبز..45
2-3-10-مشخصات بصری و روانی مطلوب محیط برای رضایت سالمندان.46
2-3-10-1-راه یابی و دسترسی.46
2-3-10-2-ایمنی و امنیت ..46
2-3-10-3-آسایش .46
2-3-10-4-پويايي و جذابيت.47
2-3-10-5-هم آوايي با طبيعت.47
2-3-10-6-رمز گرايي و ابهام.47
2-3-10-7-هویت 48
2-3-10-8-آزادي .48
2-3-10-9-رويداد پذيري..48
2-3-10-10-بوم گرايي49
2-3-10-11-وحدت.49
2-3-10-12-نظم ..49
2-3-10-13-خاطره ذهني.. .49
2-4-تحقیقات انجام گرفته. .50
2-5-مصادیق خانه سالمندان در جهان.. 51
2-5-1-تسهیلات جشنواره شهر خورشید. .51
2-5-2-طراحی خانه سالمندان در چارلتون ماساچوست. .54
2-5-2-1-آنالیز سایت پلان.. .55
2-5-2-2- پلان های ساختمان. 58
2-5-2-3-معرفی فضاها.. .58
2-5-3- خانه سالمندان کانادا .59
2-5-4- کریک ویو هوس .60
2-5-5- خانه سبز. .61
2-5-6- مقایسه کلی مصادیق. .62
2-5-6-1- سایت پلان های خانه سالمندان. .62
2-5-6-2- پلان و چیدمان سوئیت ها در خانه سالمندان. ..63
2-5-6-3- پلان سوئیت ها در نمونه های کار شده. ..64
فصل سوم: روش شناسي تحقيق
3-1- مقدمه.. ..66
3-2 – روش تحقيق. ..66
3-3 – مراحل انجام تحقيق. 67
3-4 – جامعه آماري .68
3-5 –نمونه آماري . ..69
3-6 – ابزار جمع آوري اطلاعات.. 69
3-7- مشخصات پرسشنامه ..70
3-7-1-مشخصات سؤال‌هاي پرسشنامه بر اساس فرضيه هاي تحقيق 70
3–8 – روايي و پايايي پرسشنامه .70
3-8-1- روايي.. .70
3-8-2 –اعتبار يا پايايي.. ..71
3-9 – روش تجزيه و تحليل اطلاعات 71
3-10- تعریف متغیرها .71
3-11-استفاده از استانداردهای طراحی.. .73
3-11-1-استاندارد درها. ..73
3-11-2-راه پله و سطوح شیب دار. ..74
3-11-3-میله‌های دستگرد ..76
3-11-4-حمام و دستشویی.. .76
3-11-5-استاندارد حمام برای سالمندانی که نیاز به کمک دیگران دارند.. .77
3-11-6-پنجره ها.. 77
3-11-7-آسانسورها. .78
3-11-8-دسترسی ها.. .79
3-11-9-تابلوها .79
3-11-10-راهروها و گذرگاه ها .79
3-11-11-آشپزخانه و غذاخوری ها 80
3-11-12-استاندارد تراس ها و فضای سبز. 81
3-11-13-روشنایی ..81
3-11-14-فضاهای تجمع. .82
3-11-15-اتاق های خواب.. .82
3-11-16-اتاق کارکنان و مدیران 82
3-11-17-اتاق درمان. ..83
3-11-18-ورودی ها .83
3-11-19-راه یابی در خانه سالمندان برای مبتلایان به آلزایمر .84
3-11-20-طراحی محیط های عمومی برای سالمندان. .85
3-11-20-1-مسیر های عابر پیاده سالمندان در محیط. ..85
3-11-20-2-پارکینگ ها. ..86
3-11-20-3-شیب ها ..87
3-11-20-4-سرویس های بهداشتی عمومی 87
3-12-فضاهای فیزیکی اماکن مراقبت شبانه روزی از سالمندان. ..88
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
4-1- مقدمه.. 92
4-2-تاریخچه ایلام.. .92
4-2-1-ز. 92
4-2-2-تاریخچه پیدایش و رشد شهر ایلام.. .92
4-3- موقعیت جغرافیایی. .93
4-3-1-موقعیت جغرافیایی استان ایلام.. .93
4-3-2-موقعیت جغرافیایی شهر ایلام. 94
4-3-3-ویژگی های اقلیمی . ..95
4-3-4-شرایط آب و هوایی. 95
4-3-5-بارندگی .97
4-3-6-تابش آفتاب. 98
4-3-7-وزش باد 99
4-4-جمعیت شناسی سالمندان .. 99
4-5- تجزیه وتحلیل اطلاعات توصیفی پرسشنامه.. .100
4-6-بررسی اطلاعات غیر طیفی پرسشنامه.. 104
4-7-آزمون فرضیات.. 107
فصل پنجم :نتیجه گیری وپیشنهادات
5-1-مقدمه. .113
5-2- نتایج حاصل از مطالعات کتابخانه ای. ..113
5-3- نتایج حاصل از تحلیل پرسشنامه. 114
5-4- تحلیل سایت. 115
5-4-1-کاربری های اطراف سایت.. 115
5-4-2-دسترسی های اطراف سایت.. .116
5-4-3-بررسی جهت بادهای غالب، نور مناسب و آلودگی صوتی. 117
5-4-4-دیدهای اطراف سایت. .119
5-5- روند طراحی. ..120
منابع فارسی..127
منابع انگلیسی..129
فهرست جدول ها
عنوان شماره صفحه
(جدول 3-1) مشخصات پرسشنامه.70
(جدول3-2 )متغیرهای وابسته به رضایتمندی ..72
(جدول 3-3)استاندارد ظرفیت صندلی چرخدار محوطه82
(جدول3-4 ) حداقل تعداد فضاهای پارک قاب دسترس..87
(جدول4-1) میانگین و حدود نهائی آمار جوی ایلام در یک دوره 12 ساله.95
)جدول 4-2 (فراوانی و درصد فراوانی جنسیت در افراد نمونه ..100
)جدول 4-3 (فراوانی و درصد فراوانی میزان تحصیلات افراد نمونه.101
)جدول 4-4 (آماره های توصیفی سنی افراد نمونه به تفکیک جنسیت102
)جدول 4-5 (آماره های توصیفی فرضیه اول .103
)جدول 4-6) آماره های توصیفی فرضیه دوم ..103
(جدول 4-7) رضایت از حداکثر تعداد طبقات ..104
(جدول 4-8) جهت قرارگیری پنجره.104
(جدول 4-9) طرح مناسب فضاهای اقامتگاه .105
(جدول 4-10) تعداد نفرات در یک سوئیت در صورت یکسان نبودن هزینه.105
(جدول 4-11) تعداد نفرات در یک سوئیت در صورت یکسان بودن هزینه.105
(جدول 4-12) محل قرارگیری اقامتگاه105
(جدول 4-13)اوقات فراغت 106
(جدول 4-14) نظم و تنوع فضاها..106
(جدول 4-15) شفافیت فضاها.106
(جدول 4-16) جذابیت فضاها.106
(جدول 4-17) نتایج آزمون t یک طرفه الگوهای از ارتباط با طبیعت مذکر.107
(جدول 4-18)نتایج آزمون t یک طرفه الگوهای از ارتباط با طبیعت مونث.108
(جدول 4-19)نتایج آزمون t یک طرفه طراحی مناسب فضاهای جانبی مذکر.108
(جدول 4-20)نتایج آزمون t یک طرفه طراحی مناسب فضاهای جانبی مونث109
(جدول 4-21) نتایج آزمون t یک طرفه الگوهای از ارتباط با طبیعت 110
(جدول 4-22)نتایج آزمون t یک طرفه طراحی مناسب فضاهای جانبی.111
فهرست نمودارها
عنوان شماره صفحه
(نمودار4-1) منحنی نمایش تغییرات ماهانه دمای هوا در ایلام96
(نمودار4-2) منحنی نمایش تغیرات ماهانه رطوبت نسبی هوا در ایلام97
(نمودار4-3) منحنی نمایش تغییرات ماهانه مقدار بارندگی در ایلام.97
(نمودار 4-4) گلباد سالانه ایستگاه ایلام طی سالهای (2009-1986)99
(نمودار 4-5 )فراوانی و درصد فراوانی جنسیت در افراد نمونه..101
(نمودار 4-6) فراوانی و درصد فراوانی میزان تحصیلات افراد نمونه102
فهرست شکل ها
عنوان شماره صفحه
(شکل3-1) مراحل انجام تحقيق.68
(شکل4-1)موقعیت استان و شهر ایلام در کشور..94
(شکل4-2)همسایه های استان ایلام.94
(شکل4-3) موقعیت و زوایای تابش خورشید در عرض جغرافیایی 33درجه98
چکیده
امروزه سالمندان قشر بزرگی از جمعیت هر جامعه ای را تشکیل می دهند، به دلیل کنترل رشد جمعیت و افزایش خدمات بهداشتی-درمانی تعداد سالمندان رو به افزایش است، بنحوی که نرخ رشد سالمندان از نرخ رشد جمعیت بیشتر شده است. جمعیت شناسان تخمین زده اند، تا سال 2050 جمعیت سالمندان به دومیلیارد نفر رسیده و به ازای هر 5 نفر یک سالمند وجود داشته باشد. با تحولات فرهنگی ،اجتماعی، اقتصادی جامعه نگهداری سالمندان در منزل با چالش روبرو گشته است و هر ساله ارجاع به سرای سالمندان بیشتر می شود. این در حالی است که اکثر سراهای موجود در ایران و بویژه مرکز نگهداری سالمندان در ایلام فاقد امکانات و فضای مناسب جهت زیست می باشد.دوره سالمندی با بیماری های جسمی- روانی مختلفی(دمانس،افسردگی و..) همراه است که نیاز به طراحی فضای متناسب را الزامی نموده است. جهت تامین نیازها و رضایت سالمندان در این تحقیق، نظرات‌شان در قالب پرسشنامه ای اخذ گردیده، جامعه آماری سالمندان شهر ایلام است ، نمونه آماری 120 نفر انتخاب ، که 30 نفر مقیم و مابقی غیر مقیم بوده اند. 60 درصد سالمندان نمونه زن، 93 درصد بیسواد و 2/9 درصد دیپلم و بالاتر، حداقل سن 51 سال برای بانوان و 48 سال برای مردان و حداکثر بترتیب 74 و 75 سال، 3/73 درصد سالمندان سوئیت های 3 نفره، 77 درصد فضاهای متنوع، 62 درصد فضاهای دارای رونق را می پسندند. میانگین رضایت سالمندان از ارتباط با طبیعت 37/4 (متوسط مد نظر3) و داشتن فضای جانبی در اقامتگاه 85/3 به دست آمده است.
واژگان کلیدی
سرای سالمندان، رضایتمندی، سالمند، طراحی
مقدمه
انسان ها از هنگام انعقاد نطفه تا زمان مرگ دوره های مختلفی را از نظر مراحل رشد طی می کنند هر کدام از این مراحل دارای ویژگی هایی است که سبب متفاوت بودن مراحل رشد از یکدیگر می شود. انسان ها در مرحله کودکی و سالمندی معمولا به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارند و به دیگران وابسته هستند که شاید در مراحل دیگر رشد به این صورت نباشد (انوری 1382، 2:1247).
از عمده ترین آثار تغییرات قرن حاضر در ابعاد فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی جوامع مختلف، تغییر در ساخت خانواده به عنوان مهم ترین و اصلی ترین رکن اجتماعات بشری است. خانواده ها ازیک نظام خویشاوندی گسترده به یک خانواده ی هسته ای تبدیل شده اند و یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده که مراقبت از سالمندان خانواده بوده ، دستخوش تحول گردیده است. خانواده به دلیل کوچک تر شدن ، افزایش تعداد طلاق ها و افزایش تعداد زنان شاغل ، این وظیفه را در مواردی به نهادها و موسسات خاص واگذار کرده است.اگر چه ایده آل آن است که سالمندان در محیط گرم خانواده زندگی کنند اما از طرف دیگر،مطالعات انجام شده درباره ی علل سپردن سالمندان به آسایشگاه های سالمندی در ایران نشانگرآنند که عواملی چون سطح سواد، طلاق،تجرد، آسیب پذیری خانواده-در مقابل بحران هان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی– برخوردار نبودن از مسکن ملکی و نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه تاثیر گذار می باشند