طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی با تاکید بر سازواره های طبیعی

طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی با تاکید بر سازواره های طبیعی

170 صفحه با فرمت word

قابل ویرایش و آماده پرینت

چکیده

معماری به عنوان یک حرفه علمی- هنری همواره پوشش دهنده بخشی از نیازهای زیستی انسان بوده است . بعد از مدرنیته و وارد شدن به عصر صنعتی در ایران ساختمان های عمومی به ویژه بازارها که در مقیاس شهری و ملی کاربرد داشته و مراکز پیوند عناصر شهری بوده و دارای جنبه های مختلف سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و هنری می باشند ، آنچنان که باید کیفیت لازم را نداشته اند و از ارتباط مناسبی با مخاطبان خود برخوردار نبوده اند . در واقع بناهایی ایجاد شده اند که دارای ارزش چندانی نیستند زیرا در فرایند طراحی و شکل گیری آنها از ابتدا تفکر معماری نگرش های تکنولوژیکی با نگاه خشک و بی روح معماری مدرن بر آنها مستولی گشته است که این ناشی از ضعف مبانی نظری معماری تکنولوژیک در ایران برای طراحی و ایجاد بناهای بزرگ مقیاس شهری است . از طرفی بناهای بزرگ مقیاس شهری و ملی الگوهای ساختمانی جامعه هستند ، از این رو باید دارای کیفیت معماری لازم باشند . برای برون رفت از این مشکل جامعه نیازمند الگوهای جدید و راستین در معماری است . بی شک تبیین مبانی نظری مناسب پیرامون این موضوع گام اول و راهبردی محسوب می شود . در این تحقیق که هدف آن طراحی مجتمع تجاری تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی است ، عقیده محقق بر حصول گونه ای معماری تکنولوژیک با بهره گیری از طبیعت است که نتایج بهتری را در معماری و در فضای شهری برای مخاطب بدنبال داشت . برای نیل به این مقصود رساله حاضر در قالب یک تحقیق علمی به روش توصیفی – تحلیلی بر پایه مطالعات اسنادی ، کتابخانه ای و مشاهدات عینی انجام گرفته است .در ابتدا کلیات تحقیق ، تعاریف ، روش ها و فرضیات تحقیق بیان شده است . پرسش اصلی در این تحقیق عبارت است از این که چگونه یک مجتمع تجاری می تواند باعث نشاط اجتماعی پایدار و سرزندگی در کاربران شود ؟برای پاسخ به این سوال تحقیق ، پیرامون طبیعت و فلسفه آن ، بازارهای قدیم ایران و طراحی و ساخت مجتمع های تجاری-تفریحی از نگاه اندیشمندان و صاحب نظران مطالعه و بررسی شد که بخشی از آن به رابطه طبیعت با معماری در ایران می پردازد . در این روند وجه آموزنده بودن طبیعت ، سازواره های طبیعی و خواص آنها به جهت کاربرد در معماری بازارها و مجتمع های تجاری و کم و کیف آنها به عنوان رویکرد تحقیق مورد مطالعه و بررسی انجام گرفت و در این راستا ، ارتباط متقابل انسان ، طبیعت ، معماری و تکنولوژی تحلیل شد . سپس در رابطه با بهره گیری از طبیعت بررسی هایی انجام شد که به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد که شش روش بهره گیری از سازواره های طبیعی در معماری تکنولوژیک مجتمع های تجاری و کلا بناهای بزرگ مقیاس شهری می تواند کاربرد یابد که عبارتند از : روش فرمی ، ساختاری ، عملکردی ، فضایی ، مفهومی و تزئینی . با بهره گرفتن از این روش ها می توان به طراحی معماری پرداخت و گونه ای از معماری را حاصل نمود که هدف تحقیق را بر آورده نماید .

کلید واژگان : معماری ، طبیعت ، معماری طبیعت گرا ، مجتمع تجاری ، مجتمع تجاری طبیعت گرا



1-1-مقدمه :

معماری در تمدن بشری هزاران سال است که جایگاه ویژه ای یافته و چنان با زندگی انسان در طول زمان در آمیخته است که بدون اغراق باید اذغان نمود که آدمی از بدو تولد تا مرگ از بودن و زیستن در جولانگاه معماری نتوانسته و نمی تواند رهایی یابد . معماران در طول تاریخ با تفکرات و اندیشه های خود تامین کننده تامین کننده ابتدایی ترین نیازهای انسان های ساده تا متجلی ساختن شکوه و عظمت پرآوازه ترین امپراطوری ها و نیایشگاه بی آلایش ترین انسان ها بوده اند که با محصول ذهن خود که از آن به معماری یاد می کنیم به آن جامه عمل پوشانده اند و در روند تغییرات زمانی و مکانی ، اقتصادی و سطوح مختلف اجتماعی ، تصاویری ماندگار و زیبا از خود بر جای نهاده است که بسیاری از آنها علی رغم تغییر نسل ها و سلیقه ها و تغییر شرایط حاکم هنوز استوارند و در بسیاری موارد شناسه نمادین شهری و مملکتی شده اند . بی شک از میان هزاران اثر معماری این نمونه های ماندگار واجد ارزش هایی بیش از برآوردن نیازهای اولیه انسان هستند . در واقع این آثار ضمن بر آوردن مساله زیست مخاطب خصیصه زیبایی و القای احساسی خوشایند در مخاطب را نیز از خویش بروز می دهند .

در سده های اخیر که جوامع انسانی دچار تحولات علمی و فرهنگی شد صنعت و در نهایت تکنولوژی بصورت امروزی ظهور کرد تا این که معماری مدرن متولد شد ، معماری مدرن اساس آن بر تکنولوژی جدید استوار است رشد چشم گیر تکنولوژی و صنعت غرب در چند دهه اخیر باعث تحولات بزرگی در روند معماری بناها شد . انفکاک دو عامل سازه و معماری که از دستاوردهای آن است اگرچه دارای نکات مثبتی بود اما کاهش بازدهی بناها از بسیاری جهات شد . معماری ایران نیز که در گذشته بصورت یکپارچه عمل می نمومد به علت عدم وجود تئوری ها و مبانی نظری مناسب در دوران معاصر از این موضوع متاثر گشت . با توجه به تغییرات جدیدی که در جامعه ایران بعد از مدرنیته اتفاق افتاده است ساختار شهری در حوزه معماری نیازمند تغییراتی متناسب با آن است که باید در مقیاس بناهای عمومی و شهری جستجو نمود در بناهای عمومی در ایران که بازارها قلب تپنده آنهاست ضعف چشمگیری قابل مشاهده است و آن این که تناسبی در عملکرد ، نحوه ساخت و حضور این بناها در فضاهای شهری با نیازهای انسان به فراخور زمان قابل مشاهده نیست بنابراین به فراخور تحولات فرهنگی ، افزایش آگاهی ، رشد تکنولوژی و رشد نیازهای بشری جامعه نیازمند الگوهای جدید و راستین برای پیشرفت و افزایش بازدهی معماری است . معماری به عنوان حلقه اتصال انسان با طبیعت برای این که بتواند رسالت خود را به معنای کلمه ایفا نماید بایستی وجهی دوسویه داشته باشد برای نیل به این موضوع در دنیای پیچیده امروز معماران ناگزیر به درک روابط پیچیده و رویکردهای چند جانبه به علوم مختلف از قبیل زیست شناسی ، جغرافیا ، الکترونیک و مسائل فنی و تکنیکی وابسته هستند تا به اندیشه های مولد و جدید دست یابند . در این راستا باید اذغان داشت هر نوع توسعه یا پیشرفت در مهندسی جهت رسیدن به یک معماری مطلوب به کمک قوانین طبیعت امکان پذیر است (مارگولیوس ، 1383 : 6)

از این رو به نظر می رسد رجوع به الگوهای طبیعی می تواند استراتژی مناسبی در جهت بازدهی معماری بر مبنای مثلث ویترویوس (زیبایی ، سودمندی ، پایداری) و مفاهیم جدیدتر انسانی در معماری باشد . آثاری از معماری در سال های اخیر ظهور نمودند که رویکرد طبیعت گرایانه داشته اند ، این آثار به دلیل بهره گیری از طبیعت ، گرایش و توجهات فطری انسان به طبیعت را مخاطب قرار داده اند . بسیاری از دانشمندان و حتی معماران بین المللی بر این موضوع اذغان دارند و زمینه های ارتباط انسان با طبیعت را در معماری از این طریق مهیا ساخته اند که منجر به ارتباط بیشتر انسان با معماری نیز شده است . در این رساله طراحی مجتمع تجاری- تفریحی با محور قرار دادن طبیعت ، ضمن طراحی مجتمع تجاری-تفریحی ، به رابطه انسان ، معماری و طبیعت می پردازیم تا طرح خود را برای تعامل انسان و معماری با طبیعت به عنوان بستر نظری تحقیق ، تبیین نماییم . سپس روش های بهره گیری از سازواره های طبیعی در معماری تکنولوژیک و ماندگاری را به عنوان یکی از پیامدهای این بهره گیری تبیین می نماییم تا در نهایت به طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی برسیم .

1-2-موضوع تحقیق

موضوع تحقیق عبارت است از طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی با تاکید بر سازواره های طبیعی و پرداختن به نحوه انتقال الگوهای طبیعی به معماری که نهایتا در ارتقا کیفیت معماری نقش موثری دارد . معماری امروز در جامعه ما با چالش های فراوانی پیش روست . معماری به عنوان یک حرفه علمی-هنری همواره پوشش دهنده بخشی از نیازهای زیستی انسان است . یکی از چالش های پیش روی معماری امروز ما ، عدم سازگاری و هماهنگی آن با محیط و بستر طبیعی می باشد که منجر به افزایش مصرف انرژی های فسیلی و تجدید ناپذیر و آلودگی محیط زیست می شود و آنچنان که باید کیفیت لازم را نداشته و از ارتباط مناسبی با مخاطبان و کاربران خود برخوردار نیست . از طرفی بناهای بزرگ مقیاس شهری و ملی مثل مراکز تجاری الگوهای ساختمانی جامعه هستند ، از این رو بایستی معماری آنها دارای کیفیت لازم باشند .

غنای معماری بازارها را شاید بتوان از طریق واژه ها و فضاهای گوناگونی که در آن ها وجود دارد ، توضیح داد . واژه های گوناگونی همانند تیمچه ، سراچه ، چهارسوق ، راسته و … که هر کدام دلالت بر فضاها و مکان های خاص در درون بازار دارد و نشان از فعالیت های متنوعی است که در این گونه فضاها صورت می پذیرد . افزون بر آن فضاها و بناهای دیگری که در کنار بازار جای دارند همانند مدرسه ، مسجد ، حمام و … سبب گردیده است که بازارها به مثابه قلب تپنده شهرهای تاریخی همچنان به حیات خود ادامه دهند و الهام بخش و سرمشق اغلب طراحان و معماران در طراحی مجتمع های تجاری و حتی بناهای غیر تجاری باشند. بدین منظور معماری بازارهای سنتی ایران می تواند الهام بخش و سرمشق اغلب طراحان و معماران در طراحی مراکز خرید و پاساژهای جدید و حتی بناهای غیر تجاری باشد . این الگوبرداری ها گاه بسیار سطحی و نازل صورت گرفته است ، که تنها به آراستگی ظاهری بسنده نموده و لباس سنتی را بر قامتی مدرن پوشانیده و تا مرحله باز آفرینی فضاها و خلق عناصر نمادین همانند چارسوق و راسته پیش رفته اند . اما آن چه در الگو پذیری از معماری بازارها کمتر بدان توجه شده است فضاهای اجتماعی موجود در بازارهاست که سبب گردیده است بازارها تنها مکانی برای خرید و رفع نیازهای روزمره نباشد و بسیاری از رویدادهای اجتماعی ، فرهنگی ، مذهبی و حتی سیاسی در فضاهای مختلف بازار صورت پذیرد . در این مرکز دست یابی به الگوهای فضایی جدید ، خلق اشکال و فرم های نو متناسب با خصوصیات اجتماعی و فرهنگی مراجعه کنندگان و روابط اجتماعی آنان مورد توجه قرار می گیرد . تغییر ماهیت فضاهای مراکز تجاری و پاساژها از کارکرد صرف تجاری به مراکز تجاری- تفریحی و ایجاد فضاهایی برای اوقات فراغت و تفریح در این گونه مراکز که باعث نشاط اجتماعی پایدار و سرزندگی در کاربران شود از جمله اهداف این تحقیق است . بدین منظور لازم است ضمن نگاه عمیق و درست به بازارهای سنتی ایران راهکارهایی در طراحی معماری مراکز تجاری اتخاذ شود که از جمله می توان به رویکرد طبیعت گرایی از جهات مختلف در آن پرداخت تا مرکز صرفاً تجاری تبدیل به فضایی مفرح و تفرجگاهی همراه با نشاط اجتماعی پایدار برای کاربران شود .

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق

آنچه در وهله اول به نظر می رسد این است که معماری امروز در زندگی انسان دارای چه جایگاهی است . پایه های نظری ، روند تولید و بهره برداری از آن امروزه چه هدفی را با چه کیفیتی دنبال می کند . در معماری معاصر ایران نیز گرایش های نظری و فکری مختلفی حول مساله معماری بخصوص در چند دهه اخیر ظهور کرده است ولی هر کدام به فراخور زمان و ماهیت کمی و کیفی آن ناتوان از پاسخگویی برآمده اند .

تعداد صفحه : 179