تحقیق آماده با عنوان سوگند از ادله اثبات دعوی

تحقیق آماده با عنوان سوگند از ادله اثبات عوی
مبحث اول : كليات
پيش از ورود به مباحث اصلي قسامه ، نياز به بررسي مطالبي كه به گونه اي با بحث قسامه مرتبط است بنابراين نخست تعريف لغوي و اصطلاحي قسامه و پس از آن مطالبي پيرامون قسامه ، از قبيل فلسفه تشريع ، تاسيسي يا امضايي بودن و ارتباط قسامه با ساير ادله ارائه مي گردد و سپس به مسائل قسامه پرداخته مي شود .
بند اول : تعريف قسامه
1.تعريف لغوي
قسامه به فتح قاف و تخفيف سين ( بدون تشديد )قسمها و نيز قسم خوردگان را مي گويند با سوگندهايي كه ميان اولياي مقتول در صورت متهم كردن كساني به قتل تقسيم مي شود و آن گروه را نيز قسامه فرد مي نامند .
قسامه در لغت به معاني ديگري نيز آمده است از جمله : صلح و آرامش ميان دشمنان و مسلمانان زيبايي و جمال ، گروهي كه با سوگند يا شهادت حق خود را مي گيرند .
2-تعريف اصطلاحي
قسامه در اصطلاح فقها به قسمهايي گفته مي شود كه از طرف مدعي و بستگان او براي اثبات ادعاي قتل و جرح و يا از طرف مدعن عليه ( در صورت نكول مدعي ) براي انكار آن با شرايطي كه در فصول آينده ذكر مي شود ادا مي گردد و نيز گروهي را كه قسم ادا مي كنند ، قسامه فرد مي نامند.
در ميان فقهاي اهل سنت نيز قسامه به معناي قسمهاي تكرار شده در دعواي قتل است .
قانون مجازات اسلامي ، قسامه را در شمار ادله اثبات قتل و جرح آورده ولي تعريفي از ان ارائه نداده است .
بند دوم : قلمرو قسامه
1. در قتل و جرح
آنچه از روايات و كلمات فقها استفاده مي شود اين است كه قسامه به قتل و جرح اختصاص دارد و براي اثبات دعاوي ديگر به كار نمي رود . در روايتي از امام صادق آمده است : الحقوق كلها البينه علي امدعي و اليمين علي المدعي عليه الا في الدم خاصه ... كليه حقوق ( هر حقي ) با قاعده البينه علي المدعي و اليمين علي المدعي عليه اثبات مي شود مگر دعواي دم كه با اين قاعده اثبات نمي شود .
در روايتي ديگر مي فرمايد :
ان الله حكم في دمائكم بغير ما حكم به في اموالكم ... و حكم في دمائكم ان البينه علي المدعي تعليه و اليمين علي من ادعي ... حكم خداوند درباره دماء غير از حكم درباره اموال است ... خداوند درباره دماء حكم كرده است كه بينه بر مدعي عليه و قسم بر مدعي است .
اين مضمون در روايات ديگري نيز ذكر شده است كه دليل بر اختصاصي بودن قسامه به مساله دماء است .
فقها نيز با استناد به احاديث مذكور قسامه را ويژه قتل و جرح مي دانند . صاحب جواهر در بحث تعريف قسامه مي گويد : قسامه در لغت اختصاص به قسم درباره دماء ندارد اما فقها به دماء اختصاص داده اند و در بحثي ديگر مي گويد : هيچ خلاف و اشكالي نيست كه قسامه در اعضا نيز مانند نفس ثابت است .
محقق حلي نيز مي نويسد : با وجود تهمت ( لوث ) قسامه در اعضا نيز ثابت است .
با نگاهي اجمالي به بحث قسامه در كتب فقها متوجه مي شويم كه پس از بيان مقدمات قسامه و ذكر قسامه در قتل ، به بحث قسامه در جروح وارد مي شوند و در اصل اين كه قسامه در اعضا وجود دارد ، شكي ندارد و اختلاف بر سر تعداد قسم در قسامه اعضاست كه توضيح آن در گفتار سوم مي آيد .
اما فقهاي اهل سنت قسام را مختص به قتل مي دانند :
قسامه فقط مختص به قتل است چه عمد باشد چه خطا و چه شبه عمد و در بقيه تجاوزات بر نفس اعم از قطع عضو يا جرح يا منانع اعضا به كار نمي رود چرا كه نصوص فقط در مورد قتل وارد شده است .
حنفيه معتقدند كه اگر مقتولي پيدا شود كه نصف بدن او موجود باشد و سر مقتول هم همراه همان نصف باشد قسامه اجرا مي شود ولي اگر نصف با سر همراه نباشد يا سر باشد . ولي از نصف كمتر باشد قسامه اجرا نمي شود چون قسامه دربراه جسد كامل وارد شده و در نصف بدن كه سر همراه آن است حكم به جهت تعظيم آدمي اجرا مي شود .
پس معلوخم مي شود كه اهل سنت قسامه در جراحات را نمي پذيرند .
2.براي مسلمان
بعضي از روايات ، فلسفه تشريع قسامه را حفظ خون مسلمانان ذكر كرده اند و در بعضي نيز ، آمده است كه قسامه براي حفظ خون مردم است . اين مساله موجب اختلاف در ميان فقها شده است كه ايا درباره كافر مي توان قسامه را قبول كرد يا نه يعني اگر مدعي كافر باشد و بر ضد مسلمانان ادعا كند و طريق اثباتي او فقط قسامه باشد آيا مي توان قسامه را از او پذيرفت يا نه ؟
فقها در اين مساله به دو گروه تقسيم شده اند و هر گروه براي قول خود دلايلي ارائه مي كنند :
1. گروهي معتقدند كه قسامه كافر عليه مسلمانان پذيرفته نيست . شيخ علومي در الخلاف محقق در شرائع الاسلام علامه در ارشاد الاذهان خويي در مباني تكمله المنهاج و امام در تحرير الوسيله به عدم پذيرش قسامه كافر قائلند .