مقاله در رشته مدیریت بازرگانی با عنوان هزینه یابی بر مبنای هدف در مدیریت حسابداری وروش های جزئی آن

مقاله در رشته مدیریت بازرگانی با عنوان هزینه یابی بر مبنای هدف در مدیریت حسابداری وروش های جزئی آن (docx) 12 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 12 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

هزينه يابي بر مبناي هدف در مدیریت حسابداری و روش های جزئی آن *1دکتر ابراهیمی سروعلیا، 2امین فرمهینی فراهانی 1 عضو هیات علمی دانشگاه، آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشکده مدیریت 2کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی- مالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشکده مدیریت ایمیل: Amir67kabir@yahoo.com تلفن: فکس: * نويسنده مسئول مكاتبات: دکتر ابراهیمی سروعلیا چکیده: محیط تجاری رقابتی موسسات را ملزم کرده است که محصولاتی را با کیفیت و مطابق خواست مشتریان، در حالی که قیمت های فروش کاملاً توسط بازار تعیین می شود را تولید نمایند. عرضه کنندگانی که بتوانند محصولاتی را با کیفیت و کارکرد مشابه اما قیمت های پایینتر به بازار ارائه کنند، گوی سبقت را از دیگر رقبا خواهند ربود و سهم خود را در بازار افزایش خواهند داد. یکی از مهمترین تکنیکهایی که می تواند موسسات را در این راه کمک کند سیستم هزینه یابی هدف می باشد. هزینه یابی هدف یک مقوله استراتژیک در مدیریت هزینه است که به طور عمده تمرکز خود را بر مدیریت هزینه محصولات آتی واحد تولیدی معطوف می کند. تا کنون دو مدل از اين سيستم توسط جان دو تون با عنوان مدل كلان و جزيي ارائه شده است که در این مقاله به آنها پرداخته می شود. همچنين فرآيند هزينه يابي بر مبناي هدف، نقش مشاركت خريد و عرضه مديريت در فرآيند و عوامل مؤثر بر فرآيند همراه با نمودار به طور كامل تشريح می شود. اگر چه هزینه‌یابی هدف در ایران با مشکلات عدیده ای مواجه است ولی مزایا و آینده دنیای تجارت، ما را مجبور به استفاده از این روش بسیار سودمند خواهدکرد. کلمات کلیدی: هزینه هدف، مهندسی ارزش، قیمت فروش هدف، زنجیره ارزش، بهبود مستمر 1- مقدمه در شرایط رقابتی حاکم بر بازار، بنگاه های اقتصادی ملزم به مدیریت اجزاء بقاء محصول (قیمت/ بهای تمام شده، کیفیت و کارکرد) هستند، زیرا در اقتصاد امروز حفظ یک مزیت رقابتی به مدت طولانی غیر ممکن است. مدیریت بهای تمام شده سنتی در این محیط رقابتی نمی تواند مؤثر باشد، بنابراین مدیریت هزینه بر مبنای هدف، مجموعه یکپارچه ای از تکنیک ها و سیستم هایی است که جهت مدیریت اجزاء طراحی و به کار برده می شود و به منظور پیاده سازی موفق آن، ایجاد زمینه های مناسب تکنیکی، رفتاری و فرهنگی لازم می باشد. مهمترین موضوع در استفاده از هزینه یابی هدف همان زمینه های فرهنگی آن است، با این تعبیر که در نوع عملکرد به جای اینکه یک گروه تنها به حفاظت از منابع و زمینه های کاری خود بپردازد، می بایست کارکردهای سایر گروه ها و منافع جمعی را مدنظر قرار دهند. برای اجرای مؤثر، هزینه یابی هدف باید در طی زنجیره ارزش انتشار یافته باشد و تمامی افراد سازمان آنرا پذیرفته باشند (1،1384،37). در هزینه یابی برمبنای هدف توجه ویژه ای به چرخه عمر محصولات و بهبود مستمر می گردد و همواره نیازهای مشتریان در اولویت قراردارد. با توجه به جهانی شدن بازارها که در حال حاضر شاهد آن هستیم و مسئله پیوستن به بازار تجارت جهانی، ما ناگزیر به فضای رقابتی قدم می گذاریم و برای بقا در چنین فضایی ناگزیر از اعمال هزینه یابی هدف هستیم. 65 صفحه، 1385، 4 شماره ردیف 2- تعاریف هزینه یابی هدف عبارتند از:رویکردی برای رسیدن به بهای محصول با خدمات در شرایطی است که قیمت بر اساس رقابت تعیین می شود و سود مورد انتظار از پیش تعیین شده است . فرایند مدیریت استراتژیک هزینه به منظور کاهش مجموع هزینه ها در مراحل طراحی و برنامه ریزی محصول (2،1993،23). هزینه یابی هدف به وسیله کوپر و اسلاگمولدر به صورت زیر تعریف شده است: هزینه یابی هدف یک رویکرد ساختار یافته برای تعیین هزینه در طول عمر محصول است به گونه ای که تعیین کند محصول مورد نظر با چه شاخص های عملکردی و کیفیتی می باید تولید شود تا در هنگام فروش با قیمت پیش بینی شده به میزان سود دلخواه در طول عمر خود دست یابد.هزينه يابي هدف يک رويکرد ساختار يافته و منظم براي تعيين هزينه هاي توليد مي باشد. که در آن يک محصول بايد با سطح مشخصي از کيفيت و کارکرد و با قيمت فروش پيش بيني شده به منظور ايجاد يک سطح مشخصي از سودآوري توليد شود (3،1993،35). به عبارت ديگر هزينه يابي هدف فرآيندي است براي حصول اطمينان از اينکه آيا يک محصول با ويژگي مشخص از لحاظ کيفيت و کارکرد و قيمت مي تواند سطح رضايت بخشي از سودآوري ايجاد کند يا اخر هزينه يابي هدف يک ابزار راهبردي قوي است که سازمان را همزمان قادر به يافتن سه بعد،کيفيت، هزينه و زمان مي کند. و هزينه ها را قبل از وقوع کنترل مي کند. همچنين هزينه يابي هدف فرهنگي را مقدور مي دارد که به مشتري ارزش مي دهد. و همه فعاليتهاي هزينه يابي هدف را نيازهاي مشتريان هدايت مي کند. منظور از هزینه یابی بر مبنای هدف شناسایی هزینه های تولید یک محصول به نحوی است که هنگامی که محصول به فروش می رسد سود دلخواه مورد نظر را ایجاد کند. هزينه يابي هدف بخشي از فرآيند مد‍يريت جامع براي بقاء سازمان در محيط رقابت فزاينده است (4،2002،477). در حال حاضر هزينه يابي هدف را مي توان به عنوان فرآيند سيستماتيک مديريت هزينه و برنامه ريزي سود توصيف کرد. که کاهش هزينه ها را با متمرکز کردن تلاش تمامي دواير مربوط به يک شرکت مانند بازاريابي، مهندسي، توليد و حسابداري انجام مي دهد. که فرآيند کاهش هزينه در مراحل قبل از توليد انجام مي شود. 3- نحوه پیدایش هزینه یابی هدف هزينه يابي بر مبناي هدف در دهه 60 قرن بيستم ميلادي در ژاپن به وجود آمد، اما در دهه 80 قرن بيستم ميلادي بسياري از شركتهاي بزرگ آمريكاي شمالي و اروپا نيز به منظور تقويت مديريت هزينه و افزايش رقابت ، سعي كردند از اين سيستم استفاده كنند . حدود 80 % شركتهاي تلفيقي ژاپني و 100 % شركت هاي خوروسازي ژاپني و 40 % شركت هاي آمريكايي از اين سيستم استفاده ميكنند. در دهه 1960 رشد صنایع مختلف همگام با توسعه ماشینی شدن شتاب بیشتری گرفت. در آن زمان تقاضا برای محصولات شگفت آور بود و کانون توجه مدیریت هزینه بر مراحل تولید متمرکز قرار داشت و از این رو هزینه یابی استاندارد ابزار اصلی کنترل هزینه شمرده می شد. در اوایل دهه 1970، اشباع بازار و بالا رفتن سطح زندگی مردم شرکت ها را مجبور به تولید محصولات متنوع با ویژگیهای متفاوت نمود و با استفاده از امکانات جدید چرخه عمر محصولات به نفع محصولات بهتر و جدیدتر دائما کوتاه تر شده و از این رو اهمیت مدیریت هزینه را در مرحله برنامه ریزی و طراحی افزایش داد (5،2002،117). پیش تر هزینه یابی هدف به عنوان فن هزینه یابی فراگیر تولیدکنندگان ژاپنی را جذب خود کرده بود و هزینه یابی هدف اولین بار در دهه 1960 در شرکت اتومبیل سازی تویوتابرای برنامه ریزی هزینه تولید یک خودرو به مبلغ 1000 دلار و در واکنش به شرایط دشوار بازار پا به عرصه وجود گذاشته بود. در آن زمان بازارهای آسیا انباشته از محصولات شرکتهای غربی بود و مؤسسه های ژاپنی نیز با کمبود منافع و مهارتهای مورد نیاز برای توسعه مفاهیم فنون و ابزارهای لازم برای رسیدن به رقیب پر قدرت خود در زمینه هایی چون کیفیت، هزینه و کارآیی روبرو بودند (6،2005،116). بسیاری از شرکت های ژاپنی به این نتیجه رسیدند که فعالیتهای چند وجهی در تولید، آنگونه که شرکتهای غربی به کار می برند می تواند با اصلاحاتی به صورتی اثر بخش به کار گرفته شود. آنان بر این عقیده بودند که در هم آمیختن کارکنان بازاریابی، مهندسی، مالی، تولیدی و برنامه ریزی در یک گروه تخصصی منافع متعددی دارد. این گروه ها می توانستند روشها و فنون جدیدی برای طراحی و ایجاد محصولات جدید در معرض آزمایش قرار دهند و در جهت افزایش یکپارچگی بین فعالیتهای بالا دستی در عملیات شرکت، تلاش کنند. هزینه یابی هدف از چنین محیطی پدید آمد. مجموعه ای از ابزار تخصصی شامل تحلیل عملیات، مهندسی ارزشها، تحلیل ارزشها و مهندسی همزمان برای تکمیل هزینه های هدف معرفی شد و این امر شرکتهای ژاپنی را در زمینه های طراحی و ایجاد محصول در موقعیتی شاخص و اثر بخش قرار داد. تنها بعد از این تحولات بود که شرکت های اروپایی و آمریکایی به ارزش هزینه یابی هدف پی بردند (1،1384،46). 4- مدل های هزینه یابی هدف براي استفاده از تكنيكهزینه یابی هدف در يك سازمان به طور کلی دو مدل را پيشنهاد شده است: الف): مدل كلان ب): مدل جزيي روش اول يك روش آرزومندانه و ايده آل است ، استراتژي هاي بلندمدت براي ايجاد تغيير اساسي مورد نياز است. در اين روش هدف استفاده از تكنيك هزينه يابي بر مبناي هدف در كل واحد تجاري و در مورد تمامي محصولات است (7،1384،23). به همين علت بسيار زمانبر است و هنوزدر مورد توان اجراي آن قضاوتي صورت نگرفته است. اما دوتون مثالهايي از شركتهاي ايتاليايي چون مگرتي و مورلي را ارائه مي كند كه كاملاً از اين روش بهره مند شده اند و آن را مورد استفاده قرار دادند (8،1381،145). به نظر ميرسد دوتون استفاده از اين روش را براي شركتهايي كه در سطح سرمايه گذاري 3 هستند و كاملاً در سنت ها و روشهاي بورد كراتيك غرق نشده اند، مناسب مي داند. روش دوم : اين روش كاملاً عملي است و اگر مشكلي در اجراي آن به وجود آيد ، يعني موفقيت اندكي حاصل شد بايد از كار دست كشيد و ذهنيت افرادي كه در اين فرآيند وارد نشده اند را تغيير داد . بعنوان مثال در شركت بوئينگ ابتدا در مورد يكي از محصولات اين رويه اعمال شده است و با كسب نتايج مطلوب سعي شده است در سطح شركت گسترش يابد (9،1378،57). به طوري كه مشاهده ميشود، اين دو روش به صورت كلي مطرح ميشود كه مدل اول اجراي همه جانبه و مدل دوم اجراي آن ر ا براي بخشي از محصولات تجويز ميكند، در انتها گفته ميشود كه مدل منحصر بفردي قابل تجويز نيست (10،1380،78). دوتون ميگويد: همانند حسابداري صنعتي كه روش اجرايي خاصي وجود ندارد اما در عين حال با صرف نظر از نحوه كاربرد ي كردن آن و نوع فرهنگ سازماني ، اصول آن غير قابل تغيير است. با توجه به شرایط خاص اقتصاد ایران محققین به این نتیجه رسیده اند که مدل جزئی در ایران بیشتر جواب خواهد داد. اکنون به توضیح بیشتر این مدل و نحوه انجام آن خواهیم پرداخت (11،1379،36). 5- پیاده سازی نظام هزینه یابی جزئی برای پیاده سازی این مدل باید مراحل زیر را بررسی کنیم: در سطح هزینه یابی محرك بازار برای به دست آوردن هدف های هزینه، حاشیه سود مورد نظر از قیمت بازار رقابتی كسر می گردد. این اصل را می توان به صورت معادله زیر خلاصه كرد (12،1381،11) : سود هدف-قیمت بازار رقابتی=هزینه هدف به مظور انجام هزینه یابی هدف در سطح محركهای بازار خصوصاً در مورد شركتهایی كه دارای چند محصول هستند گام های زیر باید به طور صحیح برداشته شود: 5-1 تعیین اهداف دراز مدت و برنامه ریزی فروش و سود استفاده از تكنیك هزینه یابی هدف نیازمند شناخت محركهای موجود بازار، شرایط رقابتی، ماهیت مشتری (میزان آگاهی، نرخ تغییر الزامات مشتری و آگاهی به الزامات آتی) و... می باشد. شركتی قادر به استفاده صحیح از هزینه یابی هدف است كه با شناخت كامل از عوامل فوق، بتواند برای خود یك برنامه ریزی درازمدت تدوین نماید (13،1383،44). 5-2- تعیین پورتفوی محصول اینكه چه محصولاتی و با چه حجمی باید تولید شود، دومین گام هزینه یابی محرك بازار و بر اساس مطالعات بازار و شرایط خارجی و امكانات داخلی تعیین می شود. به نظر می رسد رد و بدل كردن اطلاعات بین فروشندگان، تولید كنندگان و مصرف كنندگان نهایی در این مرحله ضروری باشد (14،1383،23). 5-3- تعیین قیمت فروش برای هر یك از محصولات در این مرحله به الزامات، خواسته ها، علایق و سلیقه مشتریان از یك طرف و تمایل به پرداختی كه مشتری جهت تأمین این خواسته ها دارد از طرف دیگر باید بررسی شود. همچنین با سهم مشاركت مورد انتظار در بازار و تحلیل هایی كه مربوط به رقبا و شرایط رقابتی حاكم بر آن است باید محصولی را با ویژگی های مورد انتظار مشتریان بالقوه تعریف و بر اساس میانگین قیمت تعیین شده توسط آنها، قیمت فروش هدف را باید مشخص نمود، به طور خلاصه برای تعیین قیمت محصول علاوه بر همكنش عرضه و تقاضا در بازار باید به چند مبنا توجه نماییم كه عبارتند از: قیمت محصولات مشابه در بازار، كیفیت و عملكرد محصول، شرایط اقتصادی بازار، البته سایر عوامل نظیر اقلام هزینه، نوع محصول، نوع صنعت، اعتبار شركت، سیاستهای دولت و... در تعیین قیمت اثرگذار می باشد. اگر چه ممكن است قیمت انتخاب شده در طول چرخه حیات محصول تغییر كند اما گویای بهترین پیش بینی در شرایط حاضر است (14،1383،23). 5-4- تعیین حاشیه سود هدف برای هر یك از محصولات حاشیه سود با در نظر گرفتن فاكتورهایی مانند سهام بازار مطلوب، حجم فروش انتظاری، طول و مرحله چرخه محصولات و اهداف راهبردی بلند مدت كل شركت تعیین می گردد البته هر محصول یا خط تولید باید حداقل حاشیه سود هدف را تحصیل كند (14،1383،25). 5-5- تعیین هزینه مجاز برای هر یك از محصولات هزینه هدف یا هزینه مجاز عبارت است از حداكثر هزینه ای كه شركت باید در تولید، توزیع، ارائه خدمات و واگذاری محصول متحمل شود و از ما به التفاوت قیمت فروش و حاشیه سود به دست می آید (14،1383،29). 6- هزینه یابی بر مبنای هدف در مدل جزئی در سطح محصول در این مرحله از فرایند هزینه یابی بر مبنای هدف بر اساس هزینه های جاری بهای تمام شده محصول جدید پیش بینی می شود و با اهداف چالش هزینه كه با استفاده از تكنیك كایزن انجام می گیرد، تلاش برای رسیدن به هزینه هدف شكل می گیرد. پس از اینكه هزینه هدف برای محصول جدید تعیین شد باید شكاف موجود بین هزینه های جاری و هزینه هدف با استفاده از تكنیك مهندسی ارزش كه به عنوان شكاف استراتژیك چالش هزینه معروف است را از بین برد. ـ هزینه مجاز - هزینه جاری= چالش هزینه استراتژیك هزینه مهندسی ارزش عبارت است از بررسی سیستماتیك عوامل اثرگذار بر بهای تمام شده محصولات به منظور یافتن راه های مناسب حفظ كیفیت همراه با كاهش هزینه‌ی تولید و رسانیدن آن به سطح هدف گذاری شده. (15،1383،9). مهندسی ارزش از طریق بهبود طراحی با هدف كاهش هزینه (توأم با حفظ كیفیت) و شناسایی كاركردهای زائد محصول كه مشتری حاضر به پرداخت بهای آن نیست به مدیریت كمك می كند. مهندسی ارزش توسط تیمی متشكل از گروه های مختلف كارشناسان سازمان در حوزه های مختلف مهندسی، طراحی محصول، تولید، بازاریابی، فروش و مالی در مرحله طراحی انجام می یابد (15،1383،17). مهندسی ارزش در مفهومی گسترده به بیرون از سازمان نیز توسعه یافته است و در واقع كل زنجیره ارزش از جمله عرضه كنندگان مواد و قطعات و مشتریان را در بر می گیرد و می‌تواند موجب بهبود در طراحی محصول، تغییر در خصوصیات مواد اولیه مصرفی یا بهبود روش‌های تولید محصول شود. تحلیل ارزش و مهندسی ارزش برای هر یك از سر فصل های اصلی تشكیل دهنده بهای تمام شده هدف محاسبه و سعی در برطرف نمودن چالش هزینه دارد. اشاره به این نكته ضروری است كه اگر بین حداكثر هزینه جاری (بهای تمام شده مورد انتظار) و هزینه هدف، تفاوت زیادی باشد و به طور معمول نتوان آنرا با مهندسی ارزش برطرف نمود باید در تصمیمات مربوط به تولید محصول یا میزان حاشیه سود مورد انتظار تجدید نظر نمود مگر اینكه جنبه‌های غیر مالی، نظیر داشتن تنوع محصول را مد نظر قرار داد (16،1389،21). به طور كلی عواملی مؤثر بر هزینه یابی هدف در سطح محصول به سه دسته عامل اصلی تقسیم می‌شوند: 6-1- استراتژی محصول استراتژی محصول به درجه نوآوری، سرعت تجدید طراحی و تعداد محصولات در خط تولید بستگی دارد. 6-2- ویژگیهای محصول كه در سه دسته پیچیدگی محصول، میزان سرمایه گذاری مورد نیاز آتی در تولید محصول جدید و دوران توسعه محصول قابل دسترسی می باشد. 6-3- هزینه یابی بر مبنای هدف در سطح قطعات در این مرحله هزینه هدف تعیین شده در مرحله دوم یعنی سطح محصول، به سطح قطعات و اجزاء تشكیل دهنده هر یك از اقلام عمده بهای تمام شده سرشكن می گردد. و با مشخص شدن سقف رقم هر یك از عناصر سر فصل های اصلی هزینه، به عنوان مبلغ هدف ملاك عمل قرار می گیرد (17،1378،21). در خصوص مواد مصرفی كه توسط سازندگان قطعات و یا دیگر عرضه كنندگان تولید و ارائه می شود، تأمین كنندگان در عین حال كه می باید از سود مناسب و متعارف برخوردار گردند می باید مواد و قطعات مورد نیاز شركت را به قیمت تعیین شده ارائه نمایند و بدین منظور همكاری و اشتراك مساعی دو جانبه جهت كاهش بهای تمام شده مواد و قطعات و دستیابی به قیمت هدف تعیین شده الزامی است همچنین در زمینه كاهش و كنترل هزینه دستمزد و سایر هزینه های اداری و تشكیلاتی نیز، مستلزم همكاری و اشتراك مساعی بخشهای مختلف كارخانه اعم از مالی، مهندسی، بازاریابی، تولید و سایر واحدهای مرتبط است (18،1994،233). تنها بعد از اجرای موفقیت آمیز این مراحل است كه مدیریت شركت جهت عزم همگانی كاركنان برای حصول به قیمت تمام شده هدف، سر لوحه اصلی امور شركت را تصویب و در عین حال آنرا به طور پیوسته مورد تجدید نظر قرار می دهد.انواع فرایند های هزینه یابی در شکل زیر نشان داده شده است. این فرایند ها در شکل 1 نشان داده شده اند. 7- مزیت های هزینه یابی هدف هزینه یابی بر مبنای هدف از کارسازترین روشهای مدیریت هزینه است، زیرا با سایر استراتژیهای مدیریت که امروزه در بازارهای رقابتی و مخصوصاً بازار تجارت آزاد جهانی برای محصولات با چرخه عملیاتی کوتاه مدت به کار گرفته می شود مقایسه پذیر است. محاسبه هزینه بر مبنای هدف، این امکان را فراهم می آورد که شرکتها هدف کاهش هزینه را در قالب عملی بیان کنند (19،2003،149). این کار ابزار نیرومندی برای مدیران فراهم می آورد، زیرا حسابداری مدیریت از این راه، با محصول رابطه بسیار نزدیکی پیدا می‌کند و درک اطلاعات تهیه شده به وسیله سیستم حسابداری مدیریت نیز برای کارکنان آسان می شود. هزینه یابی هدف یک ابزار راهبردی قوی است که سازمان ها را همزمان قادر به یافتن سه بعد کیفیت، هزینه و زمان می کند و هزینه ها را قبل از وقوع کنترل می کند. همچنین هزینه یابی هدف، فرهنگی را مقرر می‌کند که به مشتری ارزش دهد، کارکردهای هم عرض را هماهنگ می سازد و اطلاعات را شفاف می‌کند. اگر در اجرا و حفظ یک سامانه‌ی هزینه یابی هدف مؤثر، موفق باشیم علاوه بر موارد بالا، قادر به انجام مواردی به شرح زیر خواهیم بود (20،2005،22): تعیین هزینه انتظاری تولید محصول یا ارائه خدمات، (2) دستیابی به هزینه کارآتر، (3) شناسایی نیازهای مشتریان، (4) افزایش سودآوری در بلند مدت، (5) تطابق فعالیت های شرکت با نیازهای مشتریان، (6) ورود به رقابت جهانی، (7) آگاه ساختن اعضای کاری از اهداف هزینه و احساس تعهد آنها نسبت به نوآوری در محصول، (8) استفاده از فرصت های موجود در بازار، (9) کاهش بهای خرید قطعات و مواد، (10) ایجاد انگیزه و روحیه کار گروهی در سازمان. شکل 1: انواع فرایند های هزینه یابی در سطح هدف بر اساس مدل جزئی را نشان می دهد. در این شکل یابی هدف بر مبنای بازار محوری، هزینه یابی هدف در سطحمحصول و هزینه یابی هدف در سطح اجرای محصول بهخوبی نشان داده شده اند و میزان ارتباط میان آن ها مشخص شده است. تمام شده هدف درسطح محصول نقطه اشتراک این سه روش می باشد که با بهای تمام شده جاری آغاز می گردد و با بهای تمام شده مجاز به پایان می رسد. در این روش قیمت فروش هدف به شرایط بازار و سود هدف بستگی دارد و تابعی از نرخ تغییرات این وزنه ها محسوب میشود. ب همین ترتیب هزینه یابی هدف در سطح اجرای محصول تابعی از فرمول بهای تمام شده در سطح اجزا می باشد و تمام شده در سطح کارکرد را مشخص می کند. به ت شرایط بازارقیمت فروش هدفسود هدفبهای تمام شده مجازتامین کنندگان قطعاتبهای تمام شده در سطح اجزابهای تمام شده در سطح کارکردبهای تمام شده هدف درسطح محصولبهای تمام شده منهای هزینهبهای تمام شده جاریبهای تمام شده استراتژیک منهای هزینههزینه یابی هدف بر مبنای بازار محوریهزینه یابی هدف در سطح اجرای محصولهزینه یابی هدف در سطح محصول 8- تفاوتهای هزینه یابی بر مبنای هدف با هزینه یابی سنتی زمانی که به معرفی شیوه نوینی از ابزارهای مدیریت می پردازیم ابتدا باید به تفاوت های این شیوه نوین در مقابل با شیوه سنتی بپردازیم تا کارکردها و مزایای آن مورد توجه قرار گیرد و در نتیجه شیوه پیشنهادی و نوین مورد پذیرش قرار گیرد. یکی از موارد تفاوت می تواند عدم توجه هزینه یابی سنتی به قدرت و رضایت مشتری و بازار باشد (21،2000،217). در هزینه یابی سنتی ابتدا محصول طراحی می شود و بهای تمام شده کالای ساخته شده حساب می شود و سپس بر اساس این بهای تمام شده درصدی سود به بهای تمام شده اضافه می شود و با این اوصاف بهای فروش محاسبه می شود اما در هزینه یابی هدف ابتدا به بازار و مشتری نگاه می شود و با توجه به قدرت و رضایت مشتری، بهای فروش تعیین می شود و در واقع برای تعیین بهای فروش روی بازار و مشتری متمرکز می شویم. در مرحله بعد سود مد نظر مدیریت را از بهای فروش کسر میکنیم تا به بهای تمام شده محصول برسیم و سپس با توجه به این بها به طراحی محصول با کیفیت مورد درخواست مشتری می پردازیم و به این ترتیب جلوی بسیاری از هزینه های اضافی گرفته می شود و این گونه به صرفه جویی در هزینه ها و اصلاح الگوی منصف خواهیم رسید (22،1999،156). همانگونه که میدانیم از دیر باز تاکنون حسابدران بطور سنتی بهای فروش یک محصول را  از طریق اضافه نمودن حاشیه سود مطلوب شرکت به بهای تمام شده محصول  مشخص می نمایند. از مزیتهای این روش میتوان به  سهولت ان در کاربرد و همچنین قابلیت پیش بینی آن اشاره نمود . اما  معایب این روش عبارتند از : 1-   روش سنتی تاثیرات قیمت بر کشش بازار را نادیده می انگارد . در چنین حالتی ممکن است قیمت یک محصول در بازار رقابتی اشتباها بالاتر یا پایین تر از نقطه قیمت تعادلی آن باشد (22،1999،159).   2-   این گونه قیمت گذاری محصولات ممکن است تاثیر منفی بر کارایی کلی شرکت داشته باشد. چرا که در شرایطی که قیمت فروش بر اساس بهای تمام شده مشخص میشود در چنین حالتی کاستی های موجود در خصوص کارایی کارکنان تولیدی مشخص نخواهد شد و سیستم هایی چون تشویق و تنبیه نیز کارآمدی خود را از دست خواهند داد. بعضی از شرکتها برای جبران این نقیصه از نظام مشاکتی در تولید استفاده می کنند که در صورتیکه بدرستی اجرا شود تا حدودی این نقیصه را مرتفع خواهد ساخت (23،2004،15). 3-   هزینه یابی سنتی کل هزینه های بهای تمام شده محصول ( هم ثابت و هم  قابل پیشگیری ) را به مشتری تحمیل می نماید . این موضوع تاثیر منفی بر شکوفایی زمینه های رشد و   توسعه شرکت و  عدم استفاده از فرصت ها را برای بنگاه اقتصادی در بر خواهد داشت (23،2004،17). 4-   هزینه یابی سنتی در شرایط کاهش بهای تمام شده ؛ بجای افزایش سود اوری بنگاههای اقتصادی ؛   باعث انتقال صرفه جویی به مصرف کننده و مشتری می شود .برای مثال اگر شرکت  راههای جدیدی برای کاهش هزینه ها پیدا نماید در اینصورت بجای استفاده از آن برای افزایش سود اوری ؛ با کاهش قیمت تمام شده محصول  و بالطبع کاهش قیمت فروش ؛ بجای استفاده از این صرفه جویی آنرا به مشتری انتقال می دهد . این موضوع خصوصا در مواردی که شرکت دارای بازار انحصاری یک محصول است صادق است .  اما در شرایطی که در روش هزینه یابی بر مبنای بهای تمام شده ؛ قیمت تمام شده مشخص کننده نرخ فروش است در هزینه یابی بر مبنای هدف این قیمت فروش است که بهای تمام شده را مشخص میکند (24،2002،4) . جدول 1: هزینه یابی بر مبنای هدف و هزینه یابی سنتی را نشان می دهد و آن ها را با یکدیگر مقایسه می کند. این جدول به خوبی روابط متقابل این دو رو ش را اثبات می کند و باید برای تعین هزینه یابی موارد آن در نظر گرفته شود. جدول 1: هزینه یابی بر مبنای هدف و هزینه یابی سنتیهزینه یابی سنتی (cost –plus costing )هزینه یابی بر مبنای هدف (target costing)کشش بازار تاثیری بر مدل قیمت گذاری نداردخصوصیات بازار رقابتی تعیین کننده قیمت بازار استبهای تمام شده قیمت فروش را مشخص میکندبهای فروش قیمت تمام شده را مشخص میکندتمرکز کاهش بهای تمام شده بر ضایعات و کارایی استطراحی محصول کلید اصلی کاهش بهای تمام شده استدر کاهش بهای تمام شده مشتری نقشی نداردمشتری نقش تعیین کننده در کاهش بهای تمام شده داردحداقل نمودن هزینه های ضروری به مصرف کنندهحداقل نمودن هزینه های مالکیت به مصرف کنندهایجاد درامد در بهای فروش نهفته استحلقه درآمدی در طراحی محصول گره خورده است فلسفه هزینه یابی بر مبنای هدف آنست که شرکت کنترل کامل بر روی قیمت گذاری محصول ندارد و قیمت به آنچه مشتری می پردازد محدود میشود نه آنچه شرکت می خواهد. تنها چیزی که شرکت توانایی دخل و تصرف در آن را دارد بهای تمام شده محصول است. پس بنابراین برای دوام و بقا در بازار رقابتی باید اثر بخشی و کارایی در بنگاه اقتصادی بهبود  مداوم داشته باشند (25،2005،5). نکته مهم در این هزینه یابی آنست که شرکت فرایند تولید یک محصول را آنچنان طراحی نماید که نهایتا به بهای هدف نائل شود . عموما مهمترین قدم در دست یابی به نتایج مطلوب در هزینه یابی هدف, مرحله طراحی محصول است البته برای شرکتهای کوچکی که دارای تیم های مدیریتی قوی نیستند بکار بردن این هزینه یابی بسیار سخت است. از مزایای این روش میتوان به استفاده بهینه از مواد اولیه ؛ ترکیب بهینه نیروی انسانی مورد نیاز و کاهش هزینه های غیر ضروری پرسنلی و تولیدی اشاره نمود (26،2003،13) .  8- نتیجه گیری هزینه یابی هدف در ایران طبق تحقیقات انجام شده، عدم امكان تعیین قیمت های رقابتی، نوسانات عمده اقتصادی، رایج نبودن مشتری مداری، فقدان روحیه كاری، عدم بهره‌گیری از سیستم‌های صحیح بهای تمام شده و عدم استفاده از مهندسی ارزش به عنوان عمده‌ترین موانع و مشكلات موجود در بكارگیری هزینه یابی هدف در ایران می باشد. لذا جهت رفع این موانع پیشنهادهایی به شرح زیر ارائه می گردد: ۱) تا زمانی كه كشور از بازار بسته و شبه انحصاری برخوردار باشد، شركت ها هیچگونه تمایلی به استفاده از هزینه یابی هدف نخواهند داشت و فقط در شرایط رقابتی است كه شركت‌ها جهت اینكه بتوانند به بقاء خود ادامه دهند، مجبور به استفاده از این روش سودمند خواهند بود. در ایران به دلیل عدم وجود بازارهای رقابتی، تعیین قیمت هدف با مشكل مواجه است لذا پیشنهاد می‌گردد دولت اقدام به گشودن تدریجی مرزها جهت ورود كالاها و محصولات خارجی بنماید تا شرایط رقابتی در تولید و عرضه محصولات فراهم آید. ۲) از طریق اتخاذ سیاست‌های مالی و پولی مناسب، متغیرهای مؤثر در نوسانات اقتصادی را به حداقل رساند تا بتوان برای تولید در آینده برنامه ریزی نمود. ۳) با توجه به اینكه تمركز بر مشتری، راهنمایی برای كاهش بهای تمام شده محصولات است، از این رو پیشنهاد می شود شركت ها بطور مداوم با مشتریان خود جهت دریافت نظریات آنها، ارتباط برقرار سازند و نظرات آنها را در طراحی محصولات مورد توجه قرار دهند. ۴) با توجه به اهمیت چندمهارتی ساختن نیروی انسانی در دنیای رقابتی امروزی و نقش آن در افزایش كیفیت و كاهش هزینه محصولات به شركت‌ها پیشنهاد می‌گردد به چندمهارتی ساختن نیروهای خود اقدام و كارگروهی را جایگزین كار سنتی و فردی بنماید. ۵) از سیستم های بهای تمام شده نوین، مانند هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده شود. هزینه یابی بر مبنای فعالیت سیستمی است كه باعث كاهش هزینه ها و همچنین محاسبه دقیق‌تر بهای تمام شده محصولات است. ۶) با توجه به وجود انجمن مهندسی ارزش در ایران، پیشنهاد می‌شود شركت ها برای استفاده از مهندسی ارزش و بهره‌‌گیری مؤثر تر از آن از راهنمایی‌های این انجمن استفاده كنند. با توجه به نیازهای مشتریان، علی الخصوص كاهش قیمت ها و افزایش كیفیت و به منظور دستیابی به اهداف دورنمای اقتصادی و مقابله با خطرات و كاستی‌هایی كه به تبع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی به وجود خواهند آمد، ضروری است به سرعت نظام هزینه یابی هدفمند در صنایع كشور تدوین و به مرحله اجرا گذاشته شود (1،1384،58). منابع و ماخذ: 1- دكتر حجازي رضوان و دكتر البدوي امير هزينه يابي بر مبناي هد ف، چاپ او ل، 1384 ارمغان – ناشر سازمان مديريت صنعتي 2- Kato , target (1993) , " Costing support systems: lessons from leading Japanese companies " , Management Accounting Research.Vol 3,Issue,2,p.17-32 3- Cooper, R. &Slagmodler, R. (1997).Target costing & value engineering. management accounting, 12 (32): 34-46 4- W. Steve Albrecht, phd. 2002. James D.Sticephd, Earl k. Stice. phd. K. Fred Skousen. phd. Mote – R. Swjan.phd management accounting p: 476- 478. 5- Cheryls. mc., Watters. Dale C. merc ,Jerold L. Zimmerman –Management accounting , analysis & interpertation. Second edition. p: 504 , 113 , 114. 2002. 6- Marilyn M. Helms, Lawrence P. Ettkin , Joe T. Baxter , and Matthew W. Gordon –Managerial implications of target costing. CR Vol15 , No: 1, 2005. P:346 7- دستگیر، محسن و جواد عرب یارمحمدی، «بررسی موانع بكارگیری هزینه های هدف در شركت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی، سال دوازدهم، شماره ۳۹ ، بهار ۱۳۸۴. صفحه 23 8- عالی ور، عزیز، «حسابداری صنعتی، مفاهیم و كاربردها در هزینه یابی – جلد اول»، انتشارات سازمان حسابرسی، نشریه ۱۵۸ ، چاپ دوم ، دی ماه ۱۳۸۱. 9- شباهنگ ، رضا، «حسابداری مدیریت»، انتشارات سازمان حسابرسی، نشریه ۱۳۱، چاپ ششم ۱۳۷۸. 10- رحیمیان ، نظام الدین، «مقایسه قیمت‌گذاری بر مبنای هزینه به اضافه چند درصد و قیمت گذاری بر مبنای هدف»، نشریه حسابرس شماره ۶ سال دوم، بهار ۱۳۷۹. 11- سماواتی، رضا «ویژگی‌های بارز حسابداری مدیریت در ژاپن»، نشریه حسابرس شماره ۱۰، سال سوم، بهار ۱۳۸۰. 12- خوش طینت، محسن و اشرف جامعی ، «هزینه یابی هدف، شناخت، كاربرد و ضرورت بكارگیری آن»، نشریه حسابرس شماره ۱۶، سا ل چهارم، مهر و آبان ۱۳۸۱ . 13- ثقفی، دكتر علی و دكتر رحیم ارباب اسماعیلی، «بررسی اثرات اقتصادی پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی بر روی صنعت خودرو با نگرش به روشهای حسابداری مدیریت در شركت ایران خودرو»، نشریه مطالعات حسابداری، شماره ۵، بهار ۱۳۸۳. 14- دستگیر، محسن و جواد عرب یارمحمدی، «بررسی موانع بكارگیری هزینه های هدف در شركت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی، سال دوازدهم، شماره ۳۹ ، بهار ۱۳۸۴. 15- حجازی، رضوان، «مدیریت هزینه بر مبنای هدف» ، مجله دانشكده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، سال پانزدهم، شماره ۱، بهار ۱۳۸۲. 16- دستگیر، محسن و ناصر ایزدی‌نیا، «مدیریت مبتنی بر ارزش»، حسابدار شماره ۱۵۵، سال هیجدهم. 1389 17- - مكرمی ، یدالله ، «هزینه یابی هدف: روشی اثربخش برای مدیریت هزینه‌ها، حسابدار شماره ۱۳۲، سال ۱۳۷۸. 18- Horongren and foster, "Cost Accounting AMongagerial Emphasis”, 8 thed, prentice Hall. Inc, newjersey. USA, 1994 19- Castellano and Young, "Speed splasher an interactive team – based target costing exercise" , journal of Accounting Education 2003 pp 149-155, www.elsevier.com/locate/jaccedu 20- Dal_RI.F, Alonso.I, Duarte.C,2005"Modeling the Subjectivity in the target costing Process: an experimental approach based on the fuzzy logic concepts" the international journal of digital accounting research volume 5_number 10-pp18-21 21- Target costing for supply chain management: criteria and selection, Lockamy and Smith, Industrial Management and Data Systems, 2000,Vol. 100 No. 5 pp 210-218 22- Target Costing for Effective Cost Management: Product Cost Planning at Toyota Australia, IFAC Financial and Management Accounting Committee, 1999, PP-156-176 23- Designing Cost-Competitive Technology Products through Cost Management, Davila and Wouters, Accounting Horizons, 2004,Vol. 18 No. 1 pp 13-26 24- Cause-Effect Analysis for Target Costing, Chen and Chung, Management Accounting Quarterly, Winter 2002, pp 1-9, CIMA Official Terminology, CIMA publishing, 2005 25-Achieving First-class Financial Management in the NHS: A Sound Basis for Better Healthcare, Audit Commission, 2004. 26- Best Practices in Target Costing, Swenson et al, Management Accounting Quarterly,Winter 2003 Vol. 4 No. 2 pp 12-17