صفحه محصول - مقاله بررسی هوش تجاری

قیمت 39٬000 تومان
پرداخت و دانلود

توضیحات

مقاله بررسی هوش تجاری (docx) 137 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 137 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

338455658495 2520315-631190 واحد آباده طشک پايان نامه دوره كارشناسي کامپيوتر گرايش نرم افزار موضوع: هوش تجاري استاد راهنما: سرکار خانم مظلومی گردآورنده: علی جمالی 900501118 پاییز 1392 سپاسگزاري: از تمامي معلمين، اساتيد، دوستان و خانواده‌ام در کل دوران تحصيل مرا یاری نمودند. تقدیم به: تمامی رهپویان راه علم و معرفت چکيده درعصر حاضر شركت‌ها و سازمان‌ها ديگر به جمع‌آوري و ذخيره اطلاعات در پايگاه داده‌هاي عظيم نمي‌انديشند، اكنون دغدغه اصلي شركت‌ها استفاده موثر از داده‌هاي زيادي است كه در پايگاه داده‌هاي بزرگ ذخيره شده‌است. سازمان‌ها ديگر روي ذخيره ركوردهاي اطلاعاتي حجيم سرمايه گذاري نمي‌كنند، بلكه براي سازمان‌ها اطلاعات نهفته‌اي كه در اين ركوردها وجود دارد ارزشمند است، اطلاعاتي كه به مديران در تصميم‌گيري‌هاي كلان سازمان كمك مي‌كند و مي‌تواند وضعيت سازمان را در آينده پيش‌بيني كند. هم‌اكنون نياز به سيستم‌هايي كه روي تجزيه و تحليل داده‌ها كار مي‌كنند و از داده‌ها گزارش‌هاي واقعي مي‌گيرند، بيش از پيش احساس مي‌شود، سيستم‌هايي كه تحليل پيچيده روي داده‌ها انجام مي‌دهند. چنين سيستم‌هايی، هوش تجاري نام دارند كه در اين پايان‌نامه به آن مي‌پردازيم. سيستم‌هاي هوش تجاري، معاني مستتر در داده‌هاي ذخيره‌شده در پايگاه داده‌ها را بيرون مي‌كشند و از آنها براي اتخاذ تصميمات درست استفاده مي‌كنند، در واقع تفسير داده‌ها و استفاده از آنها براي اتخاذ تصميم‌هاي تجاري و تبديل داده‌ها به شكل قابل تفسير را هوش تجاري مي‌گويند. در اين پروژه ابتدا به معرفي هوش تجاري و ابزارها و مفاهيم آن پرداخته ‌شده ‌است، سپس بخش پياده‌سازي پروژه در BIDS و شيرپوينت تشريح شده‌است. واژه‌هاي کليدي هوش تجاري، انبار داده، داده‌گاه، پردازش تحليلي برخط، پردازش تراكنشي برخط، داده‌كاوي، سيستم‌هاي تصميم‌يار. فهرست مطالب عنوانصفحه مقدمه...........................................................................................................................................................................................................13 فصل يکم – آشنايي با هوش تجاري.............................................................................................................................................14 1-1- تعريف هوش تجاري.....................................................................................................................................................................14 1-1-1- تفاوتهاي اساسي بين سيستم هاي عملياتي و هوش تجاري.........................................................................................17 1-2- اهداف زیرساختي هوش تجاري...............................................................................................................................................18 1-3- اهداف كاربردي هوش تجاري در سازمان‌ها...........................................................................................................................19 1-4-انگيزه‌هاي استفاده از هوش تجاري درسازمان‌ها...................................................................................................................20 1-4-1- مشكلات تجاري.....................................................................................................................................................................21 1-4-2- مشكلات تکنيکي..................................................................................................................../.............................................21 1-5- مشکلات راه اندازی یک سیستم هوش تجاری در سازمان‌ها.........................................................................................22 1-6- نرم‌افزار‌های موجود هوش تجاری...........................................................................................................................................24 1-6-1- بررسي نرم‌افزار Qlik View................................................................................................................................................26 1-6-2- نسخه های مختلف Qlik View........................................................................................................................................29 1-7- وضعيت هوش تجاري در جهان............................................................................................................................................30 فصل دوم – ابزار‌ها و مفاهیم در هوش تجاری...................................................................................................................32 2-1- مراحل هوش تجاری............................................................................................................................................................32 2-2- ETL.........................................................................................................................................................................................34 2-3- انبارداده DW........................................................................................................................................................................37 2-3-1- معماری مدل سازی داده..............................................................................................................................................38 2-4- سیستم پردازش تحلیلی بر خط OLAP........................................................................................................................40 2-4-1- مدل چند بعدی داده‌ها....................................................................................................................................................41 2-4-2- حجم داده‌ای......................................................................................................................................................................42 2-4-3- مدل داده رابطه‌ای.............................................................................................................................................................43 2-4-4- عملیات بر روی حجم‌های داده‌ای..................................................................................................................................46 2-4-5- سرورهای OLAP ..............................................................................................................................................................48 2-5-پردازش ترکنش بر خط OLTP ...........................................................................................................................................51 2-6- داده‌کاوی...................................................................................................................................................................................52 2-6-1- دليل پيدايش داده‌کاوی...................................................................................................................................................53 2-6-2- مراحل کشف دانش...........................................................................................................................................................54 2-6-3- توصیف داده‌ها در داده‌کاوی............................................................................................................................................56 2-6-4- مدل‌های پیش‌بینی داده‌ها..............................................................................................................................................57 2-6-5- مدل‌ها و الگوریتم‌های داده‌کاوی...................................................................................................................................57 2-7- مدیریت ارتباط با مشتریCRM ......................................................................................................................................63 2-7-1- موضوعات مورد بحث در CRM.....................................................................................................................................65 2-7-2- انواع CRM.........................................................................................................................................................................67 2-7-3- مزایای مدیریت ارتباط با مشتری برای مشتریان.....................................................................................................68 2-7-4- مزایای مدیریت ارتباط با مشتری برای سازمان‌ها....................................................................................................68 2-7-5- مراحل ارائه خدمت در مدیریت ارتباط با مشتری....................................................................................................69 2-8- برنامه ریزی منابع سازمانیERP.......................................................................................................................................69 2-8-1- اهداف اصلي ERP...........................................................................................................................................................70 2-8-2- دلایل عمده استفاده از ERP در شركت‌ها................................................................................................................71 2-8-3- هزینه‌های پنهان ERP.................................................................................................................................................72 2-8-4- مزایای ERP......................................................................................................................................................................73 2-8-5- معایب ERP.....................................................................................................................................................................74 2-9- عامل هوشمندIA ................................................................................................................................................................74 2-9-1- بررسي حضور عامل‌هاي نرم‌افزاري هوشمند در جنبه‌هاي مختلف تجارت الكترونيك...................................75 2-9-2- عامل‌هاي نرم‌افزاري در خريد اينترنتي......................................................................................................................76 2-10- سيستم پشتيبان تصمیم‌گیریDSS ............................................................................................................................77 2-10-1- مزایای DSS.................................................................................................................................................................77 2-10-2- چارچوب توسعه‌يافته DSS.......................................................................................................................................77 2-10-3- اجزاي DSS.................................................................................................................................................................81 2-11- مدیریت زنجیره تامین SCM........................................................................................................................................82 2-11-1- فازهاى اصلى مدیریت زنجیره تأمین.....................................................................................................................83 2-11-2- بررسى فناوری تولید و برآورد نحوه تأمین دانش فنى مورد نیاز......................................................................84 2-11-3- پنج عملكرد براى مدیریت در برابر چالش‌هاى زنجیره تأمین.........................................................................84 2-12-سیستم مدیریت دانش KMS.........................................................................................................................................86 2-12-1- تعريف مديريت دانش................................................................................................................................................86 2-12-2- اهداف مديريت دانش................................................................................................................................................86 فصل سوم- معماري هوش تجاري......................................................................................................................................88 3-1- داده‌گاه................................................................................................................................................................................88 3-2- ويژگي‌هاي اساسي يک معماري خوب برای هوش تجاری.......................................................................................92 3-3- کارکرد BI در سطوح مختلف سازمان..........................................................................................................................93 3-4- زیرساخت‌هاي سخت‌افزاري مورد نياز براي هوش تجاري.....................................................................................95 3-5- فاکتورهای مهم در ایجاد شرایط مطلوب برای هوش تجاري.................................................................................96 3-6- نکات پایه‌ای مهم در ساخت یک سیستم BI در سازمان.......................................................................................97 فصل چهارم- سرويس‌هاي هوش تجاري در BIDS..................................................................................................99 4-1- سرويس‌هاي گزارش‌گيري.............................................................................................................................................99 4-1-1- اجزای سرویس‌های گزارش‌گیری.........................................................................................................................100 4-1-2- سرور گزارش..............................................................................................................................................................101 4-1-3- کاتالوگ ابرداده‌ها......................................................................................................................................................101 4-1-4- طراح گزارش..............................................................................................................................................................101 4-1-5- برنامه وبی مدیریت گزارش....................................................................................................................................102 4-1-6- امنیت سرویس‌های گزارش‌گیری..........................................................................................................................104 4-1-7- ابزار پیکربندی سرویس‌های گزارش‌گیری.........................................................................................................105 4-2- سرویس‌هاي تحلیلی....................................................................................................................................................105 4-2-1- امکانات SSAS 2005............................................................................................................................................106 4-2-2- معماری......................................................................................................................................................................106 4-2-3- مدل ابعادی يكپارچه‌شده (UDM)......................................................................................................................106 4-2-4- XML/A, XML و سرویس‌های وب.......................................................................................................................107 4-2-5- سرعت، مقیاس‌پذیری و تداوم..............................................................................................................................107 4-2-6- استفاده‌پذیری...........................................................................................................................................................108 4-2-7- برنامه نویسی.............................................................................................................................................................109 4-2-8- پروژه‌های سرویس‌های تحلیلی............................................................................................................................111 4-3- سرویس‌های یکپارچگی...............................................................................................................................................112 4-3-1- ویژگی‌های جدید SSIS........................................................................................................................................113 4-3-2- مبانی SSIS..............................................................................................................................................................115 فصل پنجم- هوش تجاري در شير پوينت..................................................................................................................116 5-1- معرفي شيرپوينت........................................................................................................................................................116 5-2-شاخص‌هاي عملكرد كليدي KPI.............................................................................................................................117 5-2-1- تعيين شاخص‌ها...................................................................................................................................................119 5-2-2- تجزيه و تحليل ناحيه‌ها......................................................................................................................................119 5-2-3- طبقه‌‌بندي شاخص‌ها..........................................................................................................................................120 5-2-4- مشكلات تعيين شاخص‌ها.................................................................................................................................121 5-2-5- كاربرد شاخص‌ها در هوش تجاري...................................................................................................................121 5-2-6- عناوين كليدي هوشمندي در كسب و كار....................................................................................................121 5-2-7- عامل كليدي موفقيت.........................................................................................................................................122 5-3-داشبورد‌هاي مديريتي...............................................................................................................................................123 5-3-1- مفاهيم مديريت عملكرد و هوش تجاری........................................................................................................124 5-3-2-فوايد داشبورد........................................................................................................................................................125 5-4- مركز گزارش...........................................................................................................................................................126 5-4-1- و یژگی‌ها و مزایای یکپارچگی..........................................................................................................................127 5-5- سرويس اكسل..........................................................................................................................................................129 5-5-1- اهداف اصلي مايكروسافت از انتشار سرويس اكسل.....................................................................................129 5- 6- كاتالوگ داده‌هاي تجاري.....................................................................................................................................130 نتيجه‌گيري.......................................................................................................................................................................131 پيوست يك: طبقات هوش تجاري...............................................................................................................................134 پيوست دو: مثلت هوش تجاري.....................................................................................................................................135 منابع و مراجع......................................................................................................................................................................136 فهرست شکلها عنوانصفحهشكل1-1 هوش تجاري..................................................................................................................... شكل 1-2 هوش تجاري در محصولات مايكروسافت........................................................................ شكل 1-3 نرم افزار Qlik View...................................................................................................شكل 1-4 گزارش گيري در Qlik View......................................................................................شكل 2-1 مراحل هوش تجاري........................................................................................................شكل 2-2 مراحل ساخت يک انبار داده فرآيند (ETL).................................................................شكل 2-3 مكعب داده......................................................................................................................شكل 2-4 شماي ستاره اي.............................................................................................................شكل 2-5 نمونه شماي ستاره اي....................................................................................................شكل 2-6 شماي دانه برفي............................................................................................................شكل 2-7 نمونه شماي دانه‌برفي....................................................................................................شكل 2-8 نمونه‌اي از عملياتDrill Down و Roll Up...........................................................شكل 2-9 نمونه‌اي از عملياتDice و Slice.................................................................................شكل 2-10 نمونه‌اي از عملياتpivot............................................................................................شكل 2-11 معماري سيستم MOLAP.......................................................................................شكل 2-12معماري سيستم ROLAP..........................................................................................شكل 2-13 فرآيند داده‌کاوي...........................................................................................................شكل 2- 14 شبكه عصبي با يك لايه نهان...................................................................................شكل 2-15 Wxy وزن يال بين X و Y.......................................................................................شكل 2- 16 درخت تصميم گيري....................................................................................................شكل 3-1 معماري هوش تجاري با داده گاه منطقي........................................................................شكل 3-2 معماري هوش تجاري با داده گاه مستقل....................................................................... 15 26 27 28 34 35 43 44 44 45 45 46 47 47 49 50 53 58 59 61 91 91شكل 4-1 معماري SSIS........................................................................................................................شكل 5-1 معرفي شيرپوينت..................................................................................................................شكل 5-2 سرور پورتال شير پوينت........................................................................................................شكل 5-3 روش ساخت KPI در شير پوينت......................................................................................شكل 5-4 نمودار KPI.............................................................................................................................شكل 5-5 داشبورد مديريتي....................................................................................................................شكل5 -6 گزارش گيري در شير پوينت................................................................................................شكل5- 7 مركز گزارش در شير پوينت.................................................................................................شكل 5-8 كاتالوگ داده هاي تجاري......................................................................................................114 116 117 118 122 125 127 128 130 فهرست جدولها عنوانصفحه جدول (1-1): تفاوت‌هاي اساسي در عملکرد سيستم‌هاي عملياتي و هوش تجاري ..................................................................17 جدول (1-2): مقايسه وضعيت داده ها در سيستم‌هاي اطلاعاتي و هوش تجاري .................................................................... 18 مقدمه حقیقت اجتماعی – اقتصادی سازمانهای معاصر، آنها را ملزم به جستجوی ابزارهایی برای تسهیل فرایند کسب اثربخش داده ها، پردازش و تحلیل وسیع آنها از منابع مختلف و پراکنده کرده است تا براساس آن پایه ای را برای کشف دانش جدید بنا نهند. برای سالیان متمادی، سیستم‌های اطلاعات مدیریت (MIS)، سازمانها را در انجام وظایف مختلفشان مورد حمایت قرار داده اند؛ هر چند، امروزه به سیستم‌های اطلاعاتی، توجه کمی می شود. تاکنون سیستم‌های اطلاعات مدیریت موجود مانند: (MIS، DSS،ES ،EIS ) نتوانسته است انتظارات تصمیم گیرندگان سازمانی را، به ویژه در موارد زیر برآورده سازد: گرفتن تصمیمات در فوریتهای زمانی، صد کردن رقابت، به دست آوردن اطلاعات مختلف با دیدگاه‌های متفاوت، برای انجام تحلیلهای مداوم روی داده‌های بیشمار و ملاحظه متغیرهای مختلف مربوط به عملکرد سازمان. به طور ساده، سیستم‌های اطلاعات مدیریت که به آنها اشاره شد، قادر به ایجاد یکپارچگی میان داده های مختلف، پراکنده و ناهمگن نبوده اند و همچنین آنها نتوانسته‌اند داده ها را با توجه به زمینه‌های وسیع موجود، به گونه‌ای اثربخش تفسیر کنند و قادر به شناسایی مناسب وابستگی‌های موجود میان داده های جدید نبوده اند. دلایل موجود حکایت از وجود تکنیکهای نامناسب برای دستیابی، تحلیل، کشف و تفسیر داده ها دارد. برای اینکه سازمانها قادر به واکنش سریع در برابر تغییرات بازار باشند، نیاز به سیستم‌های اطلاعات مدیریتی دارند که بتوانند از سازمان و محیط آن تحلیلهای علت و معلولی مختلف را انجام دهند. سیستمهای هوش تجاری ابزاری را فراهم می کنند که براساس آن نیازهای اطلاعاتی سازمان به شکل مناسبی پاسخ داده شود. وظایف اصلی که توسط سیستمهای هوش تجاری مورد توجه قرار می گیرد، شامل: شناسایی هوشمندانه داده‌های اطلاعاتی، تجمیع آنها و تحلیل چند بعدی داده هایی است که از منابع اطلاعاتی مختلف به دست آمده است. سیستم‌های هوش تجاری، داده های مربوط به سیستمهای اطلاعاتی درون سازمانی را با داده هایی که از محیط سازمان به دست می آید، تجمیع می کنند. این داده های محیطی می تواند شامل آمارها، پایگاه‌های اطلاعاتی مربوط به مراکز سرمایه گذاری و مالی و پایگاه های داده متفرقه باشند‌. چنین سیستم‌هایی به عنوان رابط ها و واسط گرهایی هستند که برای کسب اطلاعات روزآمد، قابل اطمینان و کافی، نسبت به فعالیت های مختلف شرکت عمل می‌کنند. فصل اول آشنايي با هوش تجاري فصل يكم – آشنايي با هوش تجاري 1-1- تعريف هوش تجاري در زمينه هوش تجاري تعاريف متعددي ارائه شده است كه در ادامه به برخي از آنها اشاره مي شود: 1-هوش تجاري به فرآيند تبديل داده هاي خام به اطلاعات تجاري و مديريتي اطلاق مي گردد كه به تصميم گيرندگان سازمان كمك مي كند تا تصميمات خود را سريع تر و بهتر برگرفته و براساس اطلاعات صحيح عمل نمايند. 2-هوش تجاري عبارتست از بعد وسيعي از كاربردها و فناوري براي جمع آوري داده و دانش جهت توليد پرس و جو در آناليز سازمان ها به منظور اتخاذ تصميمات تجاري دقيق و هوشمند. داده ها با ورود به سيستم هوش تجاري، مورد پردازش قرار گرفته و تبديل به دانش مي شوند، سپس دانش بدست آمده مورد تحليل قرار گرفته و از نتايج تحليلي آن ديد كلي نسبت به سازمان پيدا مي شود كه بر اساس آن مديران تصميمات لازم را اختيار مي كنند و اعمالي براي بهبود عملكرد سازمان انجام مي دهند. از اين ديدگاه اطلاعات ابتدايي موجود، قادر به پاسخگويي به اين سؤال هستند: " در سيستم چه اتفاقي افتاده است؟"با پردازش اطلاعات موجود مي توان به اين سؤال پاسخ داد:" اين اتفاق چرا رخ داده است؟" و در نهايت با تصميمي كه اتخاذ مي كنند مي توان پيش بيني كرد:" چه اتفاقي خواهد افتاد؟" شكل1-1 هوش تجاري 3- هوش تجاري عبارتست از مديريت كسب و كار كه شامل سيستم ها و فناوري هايي است كه به منظور گردآوري، دسترسي و تحليل داده ها و اطلاعات درباره عمليات شركت مي باشد. اين سيستم به مديران كمك مي كند تا دانش گسترده تري از عوامل مؤثر در عمليات شركت- مانند معيارهاي اندازه گيري فروش، توليد و عمليات داخلي- را در اختيار داشته باشند، آنها مي توانند به اتخاذ تصميم هاي تجاري بهتر كمك نمايند. 4- هوش تجاري نه بعنوان يك ابزار يا محصول و يا حتي سيستم، بلكه بعنوان يك رويكرد جديد در معماري سازماني مطرح شده است، اين معماري براساس سرعت در تحليل اطلاعات به مديران جهت اتخاذ تصميمات دقيق و هوشمند كسب و كار در حداقل زمان ممكن كمك مي كند. 5- هوش تجاري، يك سيستم جديد، برنامه نرم افزاري يا پروژه مستقل نيست، بلكه يك چارچوب كاري شامل فرآيندها، ابزار و فناوري هاي مختلف است كه براي تبديل داده به اطلاعات و اطلاعات به دانش مورد نياز هستند. با استفاده از دانش بدست آمده، مديران سازمان مي توانند بهتر تصميم گيري كنند و با طرح برنامه هاي عملي براي سازمان، فعاليت هاي تجاري را بصورت مؤثرتري انجام دهند. 6- هوش تجاري امروزه ابزار قدرتمندي را در اختيار سازمان ها قرار مي دهد كه به آنها در شناخت بهتر مشتريان و تهيه كنندگان كمك شاياني مي كند. همچنين با كمك آن مي توان كارآيي عمليات داخلي يك سازمان را تعيين كرد. سيستم هاي هوش تجاري موجب ايجاد بهبود در كارآيي تجاري سازمان ها از طريق استفاده صحيح و پيشرفته از اطلاعات مربوط به مشتريان، تهيه كنندگان و عمليات تجاري داخلي سازمان ها مي شوند. 7- مفهوم هوش تجاري در ابتدا خيلي ترسناك به نظر مي رسد: بانك هاي اطلاعاتي بسيار حجيم و پراكنده بايد با گروه هاي مختلف كارمندان سازمان بصورت سحرآميزي تركيب شوند! ولي عملاً مي توان آن را در يك جمله تعريف كرد: هوش تجاري چيزي نيست مگر فرآيند بالا بردن سوددهي سازمان در بازار رقابتي با استفاده هوشمندانه از داده هاي موجود در سازمان. در مجموع مي توان هوش تجاري را از منظرهاي مختلف تعريف نمود، البته هر يك داراي ويژگيهاي به خصوصي است: منظر مديريتي: 1- تصحيح پياده سازي فرآيند تصميم گيري مديران كه در آنها دانشي بر پايه دقيق ترين و جامع ترين اطلاعات واقعي سازمان، ايجاد مي شود. 2- استفاده از دانش ايجاد شده براي تصميم گيري در سطوح مختلف مسائل ساخت يافته، نيمه ساخت يافته و غيرساخت يافته. 3- افزايش توانايي مدير در اعمال تصميمات استراتژيك. منظر معماري و فرآيندهاي سازماني: 1- هوش تجاري يك Framework است. 2- بستري براي حركت از داده به اطلاعات و از اطلاعات به دانش با ايجاد ارزش افزوده براي سازمان. 3- تمركز بر فرآيندهاي تصميم گيري در سطوح مختلف مديريتي در سازمان. 4- افزايش كارآيي سازمان با توجه به بخش هايي مانند پرسنل مجرب، اطلاعات پنهان تجاري، كاهش فرآيندهاي اضافي و... 5- اتحاد و يكپارچگي فرآيندهاي سازمان. منظر تجاري: 1-ايجاد برتري رقابتي با استفاده از ابزارهاي قدرتمند تحليل رقبا. 2- نظارت هوشمند تعامل با مشتريان و شركاي تجاري. 3- نظارت هوشمند بازار و شناسايي تغييرات آتي آن. 4- فرآيند بالا بردن سوددهي سازمان در بازار رقابتي. منظر فناوري: 1-يك سيستم هوشمند. 2-ايجاد بستر فني و معماري مناسب جهت گسترش و استفاده بهينه از منابع. 3- استفاده از ابزارهاي نرم افزاري و سخت افزاري در راستاي شناسايي، جمع آوري و پردازش و نتيجه گيري و نمايش داده ها و اطلاعات مورد نياز در سازمان. 4- مبتني بر انبار داده ها و پايگاه داده هاي عملياتي. 5- در تعامل با بسياري از سيستم هاي كامپيوتري ديگر. 6- مبتني بر پردازش تحليلي بر خط. به كمك هوش تجاري مي توان كاوش اطلاعات، آناليز و تحليل آنها را ساده نمود و به تصميم گيرندگان در هر رده يك سازمان اين اجازه داده مي شود تا در هر كجا و هر زمان به آساني به اطلاعات دسترسي داشته و آنها را تحليل نمايند. در واقع هوش تجاري يكي از شاخه هاي درياي بيكران فناوري اطلاعات است و با دامنه وسيعي از تكنيك ها، ابزارها و برنامه هاي كاربردي ( از قبيل پردازش تراكنش بر خط،‌ پردازش تحليلي بر خط، پايگاه داده تحليلي، داده كاوي، سيستم هاي تصميم يار هوشمند، سيستم مديريت دانش، مديريت زنجيره تأمين، مديريت ارتباط با مشتري و برنامه ريزي منابع سازمان ) در ارتباط مي باشند و هدف آن ارتقاي كيفيت عمليات و تحليل آن است. علاوه بر اين هوش تجاري فرآيند تبديل داده ها به اطلاعات است، به گونه اي كه سازمان تجاري را قادر به آناليز اطلاعات مي نمايند تا بتوانند با كسب بينش و درك صحيح، نيازمندي هاي همه ي ذينفعان سيستم را مدنظر داشته باشند. 1-1-1-تفاوتهاي اساسي بين سيستم‌هاي عملياتي و هوش تجاري تفاوت‌هاي اساسي در عملکرد سيستم‌هاي عملياتي و هوش تجاري در جدول (1) آمده است. همچنين در جدول (2) مقايسه وضعيت داده‌ها در سيستم‌هاي اطلاعاتي و هوش تجاري را مشاهده مي‌کنيد. جدول (1-1): تفاوت‌هاي اساسي در عملکرد سيستم‌هاي عملياتي و هوش تجاري سيستم‌هاي عملياتيسيستم‌هاي هوش تجاريخودکارسازي فرآيندهاپشتيباني از تصميم سازيطراحي شده براي تاثيرپذيريطراحي شده براي تاثيرگذاريساختار کسب و کارمنطبق بر کسب و كارنسبت به وقايع اتفاق افتاده واکنش نشان ميدهندوقايع را قبل از اتفاق پيش بيني مي کنندمبتني بر فرآيندمبتني بر پرس و جو جدول (1-2): مقايسه وضعيت داده ها در سيستم‌هاي اطلاعاتي و هوش تجاري سيستم‌هاي عملياتيسيستم‌هاي هوش تجاريداده‌هاي جاريداده‌هاي تاريخيبهنگام سازي ادامه دار داده هاتصويربرداري لحظه اي متناوب منبع ثابتيکپارجه کاربرد گراموضوع گرا 1-2- اهداف زيرساختي هوش تجاري برخي اهداف مهم زيرساختي هوش تجاري در سازمان، مربوط به ايجاد يك بستر، چارچوب با معماري با ثبات، قابل گسترش، تعامل پذير و منعطف است كه امكان بكارگيري فناوري هاي نوين تجاري را در سازمان فراهم مي كنند. با توجه به موارد فوق، مي توان گفت كه احساس نياز به وجود يك سيستم هوش تجاري در سازمان براي اولين بار در سطوح بالاي مديريتي احساس مي شود و از بالاي هرم ساختار سازماني به بخش هاي زيرين منتقل مي گردند و مهمترين عملكرد يك مدير، تصميم گيري است. فرآيند تصميم گيري مي تواند به سه بخش كلي تقسيم شود: دسترسي، جمع آوري و پالايش داده ها و اطلاعات مورد نياز 2- پردازش، تحليل و نتيجه گيري بر اساس دانش 3- اعمال نتيجه و نظارت بر پيامدهاي اجراي آن در هر يك از موارد فوق، سازمان هاي قديمي كه از هوش تجاري استفاده نمي كنند، داراي مشكلاتي هستند كه اغلب به دليل حجيم بودن داده ها، پيچيدگي هاي تحليل ها و ناتواني در ردگيري پيامدهايي كه در مورد آنها تصميم گرفته شده، به وجود مي آيند. هوش تجاري با كمك به حل مشكلات فوق، بدليل ساختاري كه در سازمان اعمال مي كند، فرصتهاي جديدي براي سازمان بوجود مي آورد. سيستم هاي كاربردي هوش تجاري سازمان ها را قادر مي سازند تا با آگاهي بيشتري تصميم گيري نموده و مزيت رقابتي را براي شركت ايجاد مي نمايند. بعنوان يك مثال يك شركت با استفاده از اين سيستم ها، اطلاعات و شاخص هاي محيط پيرامون را مقايسه نموده و همچنين آينده روند كارها را در زمينه فعاليت خود پيش بيني مي كند. سيستم هاي كاربردي هوش تجاري به شركت ها كمك مي كنند تا روند تغييرات را در بازار سهام، تغييرات در رفتار مشتريان، توانايي هاي شركت و در نهايت وضعيت شركت را تجزيه و تحليل كنند. همچنين به تحليلگران و مديران براي تنظيم پاسخ به روند تغييرات نيز كمك مي نمايند و نيز به شركت ها كمك مي كنند تا ثبات و پايداري بيشتري را ايجاد كنند و فرآيند تصميم گيري مبتني بر داده ها را كه نتايج بهتري دارد جايگزين تصميم گيري بر مبناي حدس و گمان در فعاليتهاي تجاري نمايند. بعلاوه ارتباط بين واحدها را افزايش داده، فعاليتها را هماهنگ مي كند و شركت ها را براي پاسخ سريعتر به تغييرات تجهيز مي نمايند. زماني كه سيستم هاي هوش تجاري به طور مناسب و صحيح طراحي و با فرآيندهاي شركت منطبق شده باشند و از سوي ديگر اطلاعات آن براي تصميم سازي قابليت استفاده داشته باشد، قادر خواهد بود تا عملكرد شركت را بهبود دهد. دسترسي به اطلاعات صحيح و به موقع، سرمايه مهمي براي هر شركت محسوب مي شود، اين موضوع سرعت تصميم گيري ها را افزايش داده و رضايت مشتريان را به همراه خواهد داشت. ارائه خدمات به مشتريان بعنوان يك موضوع رقابتي، شركت ها را ملزم به داشتن اطلاعات به روز و دقيق در مورد اولويت ها و نيازهاي مشتريان مي كند تا بتواند به سرعت، خودشان را با تغيير تقاضاها در بازار وفق دهند. براي كاركرد مؤثر سيستم هاي هوش تجاري، شركت ها بايد سيستم هاي مكانيزه مطمئني داشته باشند تا بتوانند بر اساس سطوح مختلف سازماني دسترسي به انبار داده ها را بر اساس سطح استفاده كنندگان يعني كارمند، مديران اجرايي تعيين كنند. بعلاوه اين سيستم ها نياز به ظرفيت كافي براي اطلاعات و برنامه اي براي ذخيره و نگهداري داده ها دارند. نرم افزارهايي كه توسط تحليلگران هوش تجاري توليد مي شود امكان جمع آوري و تجزيه و تحليل حجم زيادي از داده هاي بدون ساختار را مانند معيارهاي اندازه گيري توليد و تهيه گزارش هايي مانند آمارهاي فروش،گزارش از خدمات ارائه شده و تعداد مشتريان انصراف داده، فراهم مي نمايند. هركدام از شركت هاي ارائه كننده خدمات هوش تجاري به طور معمول سيستم هاي متفاوت و خاص خود را توليد مي كنند. 1-3- اهداف كاربردي هوش تجاري در سازمان ها در اين بخش به بيان مواردي مي پردازيم كه در بسياري از سيستم هاي پياده سازي شده هوش تجاري به عنوان اهداف سيستم معرفي مي شوند: تعيين گرايش هاي تجاري سازمان تحليل عميق سازمان پيش بيني وضعيت بازار و بالا بردن توانايي رقابتي سازمان در بازار بالا بردن ميزان سود دهي سازمان تنظيم قيمت ها به نحو مطلوب بالا بردن ميزان فروش كاهش هزينه ها تحليل سبد خريد بالا بردن ميزان رضايت مشتري شناسايي مشتري هاي دائمي و حفظ آنها تحليل هاي مورد نياز براي تقسيم يندي مشتري بالا رفتن كارآيي سازمان در انجام امور داخلي قابليت زمان بندي امور در سازمان بصورت دقيق توانايي استفاده مناسب منابع اطلاعاتي موجود در سازمان استانداردسازي و ايجاد سازگاري بين ساختارهاي سازمان توانايي فراهم كردن اطلاعات با كيفيت بالا ايجاد توانايي اتخاذ تصميم هاي سريع در سازمان تشخيص زود هنگام خطرات و فرصت ها هوش تجاري به ردگيري منشأ اصلي فاكتور هاي حياتي كارآيي يك سازمان كمك مي كند. اغلب اهداف ذكر شده فوق داراي رويكرد كاربردي هستند. همان طور كه قبلاً هم ذكر شد، هوش تجاري علاوه بر اين اهداف كاربردي، برخي اهداف مهم زيرساختي هم دارد. اين اهداف در سازمان بيشتر مربوط به ايجاد يك بستر Framework و معماري با ثبات، قابل گسترش، تعامل پذير و منعطف است كه امكان به كارگيري فناوري هاي نوين تجاري را در سازمان فراهم مي كند. 1-4- انگيزه هاي استفاده از هوش تجاري در سازمان ها انگيزه استفاده از يك فناوري جديد در يك سازمان مي تواند دو عامل مهم داشته باشد: اول حل برخي مشكلات كه با روش هاي قديمي قابل حل نبودند و دوم ايجاد فرصت هاي جديد تجاري. سيستم هاي موجود در سازمان ها داراي مشكلات زيادي هستند كه برخي از آنها با استفاده از هوش تجاري قابل حل هستند. مشكلاتي از سازمان كه با هوش تجاري قابل برطرف كردن هستند را مي توان به دو دسته تجاري و تكنيكي تقسيم بندي كردكه در ادامه به برخي از آنها اشاره مي شود: 1-4-1 - مشكلات تجاري وجود ديدگاههاي مختلف نسبت به يك واقعيت موجود نداشتن اطلاعات كافي در رابطه با مشتريان مانند: مشتريان واقعي چه كساني هستند؟ اين مشتريان چه كالاهايي و در چه زماني مي خرند؟ چگونه مي توان الگوهاي خريد مشتري را استخراج كرد؟ چگونه مي توان ميزان وفاداري مشتري را بالا يرد؟ نداشتن اطلاعات مورد نياز در رابطه با محصولات مانند: آيا طبقه بندي محصولات بدرستي انجام شده؟ گزارش گيري ايستا 1-4-2 - مشكلات تكنيكي برنامه ها و ساختارهاي داده اي قديمي مديريت ضعيف داده ها يكپارچه نبودن داده ها وجود پايگاههاي بزرگ و پراكنده كارآيي پايين و زياد بودن زمان پاسخ سيستم با استفاده از هوش تجاري اطلاعات در حوزه هاي مختلفي مورد بررسي قرار مي گيرد. برخي از اين حوزه ها عبارتند از: اطلاعات مشتريان، رقبا، شركاي تجاري، اطلاعات اقتصادي، اطلاعات محيط1،‌عمليات داخلي2 و ... اين بررسي ها در جهت مديريت بهتر و تأثيرگذار، كاهش هزينه ها، پشتيباني بهتر از محصولات و افزايش سوددهي مفيد واقع مي شوند. 1-Environmental 2-Internal Operation از سوي ديگر مي توان مشكلاتي را كه هوش تجاري با آن درگير مي شود، به دو دسته مسائل ساخت يافته 1و غير ساخت يافته2 تقسيم بندي كرد. در مورد فرصت هاي جديد تجاري، موارد بسياري را مي توان ذكر نمود، كه در اينجا تنها به برخي از آنها اشاره مي شود: دلايل اقتصادي دنبال نمودن اهداف كارايي سيستم كاربردي افزايش رقابت ها تجارت الكترونيكي حمايت از تصميم گيري هاي سيستم كاربردي افزايش مشتريان آناليز عمليات سيستم صحت و دقت اطلاعات حاصل از سيستم دسترسي به داده هاي بهنگام شده كاهش هزينه ها رضايت كاربران نهايي در مقايسه با كالاهاي مشابه 1-5- مشكلات راه اندازي يك سيستم هوش تجاري در سازمان ها براي ايجاد يك هوش تجاري در يك سازمان موانع و مشكلاتي وجود دارد كه در راه حل هاي پيشنهاد شده براي سازمان بايد براي مقابله با مشكلات مذكور تمهيداتي انديشيده شود. اين مشكلات عبارتند از: ايجاد هوش تجاري در سازمان نياز به همكاري تنگاتنگ بين واحدهاي مختلف داخل و خارج سازمان دارد. معمولاً تعيين تعريف اهداف مورد نظر سازمان در هوش تجاري مشكل است. اغلب سازمان ها بدليل نداشتن اطلاعات كافي، راه اندازي هوش تجاري در يك سازمان را غيرعملي يا بسيار مشكل مي دانند. در راستاي ايجاد هوش تجاري برخي چالش هاي مهم سازمان عبارتند از: جمع آوري و يكپارچه كردن اطلاعات از پلت فرم1 هاي سخت افزاري و نرم افزاري نامتجانس2 مديريت سيستم هاي توزيع شده اي كه هيچ نقطه مشترك كنترلي ندارند و داراي فعاليت هاي حساس به زمان مي باشند. بهبود دسترسي به داده ها بدون افزايش هزينه ها بهنگام سازي هاي متوالي داده هاي سازمان با افزايش سريع ترافيك بار زيادي را متحمل شبكه هاي ارتباطي مي كند. استفاده مؤثر و به كارگيري مفيد از فناوريهاي نوين بدون نياز به زمان ازكار افتادن زياد سيستم هاي سازمان و هزينه بالا و آموزش هاي مجدد حرفه اي براي كاركنان تهيه و بكارگيري سرورهاي قابل گسترش براي اجراي برنامه هاي كاربردي با اندازه هاي ترابايت تهيه و بكارگيري حافظه هاي ذخيره براي حفاظت داده ها به صورتي كه قابل گسترش و قابل مديريت باشند رسيدن به هوشمندي واقعي به اين معناست كه بتوان براي اين چالش هاي مهم بهترين راه حل را پيدا كرد. 1-Structured 2-Unstructured با توجه به مشكلات و چالش هاي مطرح شده، مشكلات عمده استقرار هوش تجاري در سازمان عبارتند از: سيستم هاي فعلي( داخل و خارج از سازمان):‌ بسياري از سازمان ها قبل از استقرار هوش تجاري سال ها است كه از سيستم هاي جامع و بزرگ مختلفي استفاده مي كنند. اين سيستم ها به قدري در سازمان نفوذ كرده اند كه تصميم به كنارگذاشتن آنها از فرآيندهاي تجاري سازمان بنا به دلايل مختلف غير ممكن است. هوش تجاري بدليل پيشنهاد Frameworkجديد ممكن است با بسياري از ساختارهاي قبلي ناسازگار باشد. حل مشكل ناسازگاري بين سيستم هاي موجود و سيستم هوش تجاري يكي از مهمترين چالش هاي سازمان است. فرآيندهاي فعلي( داخلي وخارجي):‌ فناوري جديد هوش تجاري به همراه ساختار جديد و بستر فني نويني كه به همراه مي آورد براي رسيدن به كارآيي مطلوب و استفاده بهينه از تمامي قابليت هايش نيازمند تغيير برخي از فرآيندهاي تجاري قديمي سازمان و سازگار شدن آنها با فناوري نوين است. هزينه اين تغيير، مقاومت كاركنان و خود سازمان از چالش هاي مهم استقرار هوش تجاري در يك سازمان است. سيستم هاي توزيع شده: يكي از مهمترين چشم اندازهاي هوش تجاري استقرار يك معماري يكپارچه براي داده ها و اطلاعات سازماني است. با توجه به عدم وجود چنين رويكردي در سازمان ها، يكي از چالش هاي هوش تجاري، مديريت و پردازش منابع توزيع شده اي از داده و اطلاعات است كه در نقاط مختلف سازمان بدون هيچ گونه ارتباطي پخش شده اند. برداشت نادرست از مفهوم هوش تجاري: برداشت هاي نادرست از هوش تجاري مانند هر فناوري نوين ديگري ممكن است منجر به افزايش ناگهاني انتظارات مديران از سيستم و ناتواني سيستم از پاسخگويي به آنها باشد. افزايش ناگهاني هزينه ها در ابتداي به كارگيري: عدم مديريت صحيح فناوري هايي كه در سطح گسترده اي از سازمان مورد استفاده قرار مي گيرند ممكن است هزينه بالايي را براي سازمان بوجود آورد. هوش تجاري بدليل گستردگي اش در سازمان و نفوذ دربسياري از فرآيندهاي سازماني ممكن است در ابتداي به كارگيري، هزينه بسياري را سربار سازمان كند. قسمتي از اين هزينه، طبيعي بوده و در بازگشت سرمايه جبران خواهد شد ولي قسمتي از اين هزينه ممكن است به دليل عدم مديريت صحيح،‌ عدم آموزش كافي كاركنان، عدم بررسي تمام جوانب سيستم و...به وجود آيد. با توجه به موارد فوق مشاهده مي شود كه تغيير از وضعيت زيرساخت ها و فرآيندهاي تجاري فعلي سازمان و سازگار كردن آنها با فناوري هاي نوين هوش تجاري مهمترين چالش هاي سازمان مي باشد. 1-Platform 2-Heterogeneous 1-6- نرم افزارهاي موجود هوش تجاري موضوع استفاده از انبار داده ها و هوش تجاري به ابتداي سال هاي 1990 ميلادي باز مي گردد ولي موج عظيم آن بعد از سال 2000 و در هزاره سوم شدت يافت. شركت هاي پيشتاز در اين زمينه كه محصولات آن ها بازارهاي جهاني را پوشش مي دهند: كوگنوس، بيزينس آبجكتز، اس آ اس، هايپريون، مايكرو استراتژي، اوراكل، مايكروسافت، اس اِي پي و اينفورماتيكا مي باشند. حجم فروش اينگونه سيستم ها و نرم افزارها طبق پيش بيني هاي شركت گارتنر تا سال 2012 به بيش از 16ميليارد خواهد رسيد. هزينه هاي پياده سازي و استقرار اينگونه سيستم ها مانند نرم افزارهاي برنامه ريزي منابع سازمان ( ERP) بسيار متنوع و گران خواهد بود. لذا در خصوص انتخاب محصول منتخب و شركت پيمانكار اجرايي و پياده سازي، ملاحظات فني، مديريتي و آموزشي و هزينه اي بايستي مدنظر قرار گيرند. در زير فهرستي از شركتها و محصولاتشان ارائه شده است: Business Intelligence Tools: Microsoft- Analysis Services Oracle-Sieble Business Analytics Applications SAS-Business Intelligence SAP-Business Objects XI IBM- Cognos 8 BI Oracle-Hyperion system 9 BI+ Microstrategy- Dynamic Enterprise Dashboards Information Builders- WEB FOCOUS Business Intelligence Qlik Tech- Qlik View TIBCO Spot fier- Enterprise Analytics SPSS- Show Case در اين ميان مايكروسافت بدليل يكپارچگي كه در محصولات خود ارائه كرده است از محبوبيت بيشتري برخوردار است. برخي از مزاياي محصولات مايكروسافت به شرح زير است: داشتن راه حل كامل و كارآمد استفاده از مجموعه Microsoft Office به عنوان ابزار كاربر نهايي كه براي اكثر كاربران شناخته شده است و در بسياري از سازمان ها در حال استفاده مي باشد. كاهش هزينه نصب و آموزش از طريق استفاده از ابزار آشنا براي كاربران مانند برنامه صفحه گسترده هزينه پايين نسبت به راهكارهاي شركت هاي ديگر پياده سازي و نگهداري ساده تر شكل 1-2 هوش تجاري در محصولات مايكروسافت 1-6-1- بررسي نرم افزار Qlik View در ادامه نرم افزار Qlik Viwe از شركت Qlik Tech را بررسي مي كنيم: شركت Qlik Tech راجع به اين محصول خود چنين مي گويد: " محيط كار ساده و بسيار محاوره اي Qlik Viee به همراه امكان حركت در ميان اطلاعات فقط با فشردن يك كليد ماوس، شما را قادر مي سازد تا در هر لحظه معيارهاي كلان سازمان را در كنار جزئيات در حد يك سطر عملياتي مشاهده كزده و بدين وسيله مسائل و مشكلات مخفي در سيستم هاي عملياتي خود را شناسايي نماييد. ابزارهاي هوش تجاري امكان اندازه گيري، كنترل و ردگيري فرآيندهاي كليدي را به مديران ارائه مي كنند و مديران را در تصميم گيري ياري مي نمايند." نرم افزار Qlik View شما را قادر مي سازد: 1- بهره وري و اثربخشي فرآيندها را در سازمان خود اندازه گيري كنيد. 2- نقاط ضعف و قوت سازمان خود را شناسايي كنيد. 3- گردش اطلاعات مديريتي را در سازمان خود روان تر كنيد. 4- اطلاعات مناسب در زمان مناسب و با سرعت مناسب در اختيار داشته باشد. 5- فرآيندهاي سود آور سازمان خود را تقويت كرده و فرآيندهاي بدون توجيه اقتصادي را حذف كنيد. 6- توان رقابت سازمان خود را با ساير شركتها سنجيده و خود را دربرابر حوادث آينده آماده سازيد. فناوري منحصر به فرد Qlik View مي تواند حجم بالايي از اطلاعات را با سرعت زياد، روي سخت افزارهاي ارزان قيمت، به درون حافظه بارگذاري كرده و دستكاري نمايد. اين توانايي شما را قادر مي سازد تا برنامه هاي تحليل و گزارش هاي خود را در سطح سازمان بدون در نظرگرفتن شرايط سخت افزاري توزيع كنيد. با استفاده از Qlik View طراحي، نصب و راه اندازي سيستم هاي هوش تجاري، ديگر پروژه ها وقت گير، هزينه بر، فني و پيچيده نخواهد بود. اين نرم افزار نسبت به برنامه هاي مشابه شركتهاي ديگر چهار برابر سريعتر طراحي و نصب مي شود، هزينه خريد آن نصف قيمت نرم افزارهاي مشابه است و دو برابر ارزش افزوده بيشتري براي سازمان ها به همراه مي آورد. در نتيجه سازمان ها در كمتر از 30 روز و در اكثر مواقع يك هفته مي توانند گزارش ها و تحليل هاي خود را طراحي و استفاده كنند. برخي ويژگي هاي نرم افزار به شرح زير است: شكل 1-3 نرم افزار Qlik View بدون ريسك: نسخه كاملاً عملياتي و رايگان آن جهت استفاده سازمان ها در دسترس است. راحتي استفاده: كاربران در كمتر از يك روز و در اكثر مواقع در چند ساعت مي توانند از آن استفاده كنند. انعطاف پذيري: ابعاد نامحدود اطلاعاتي، امكانات تحليلي و محاسباتي كه ظرف چند ثانيه قابل تغيير است. قابليت تمركز بالا: بسته كامل هوش سازماني شامل ابزار تحليل قدرتمند، امكانات فراوان محاسباتي و طراحي آسان گزارشات بر اساس معماري واحد. قدرتمند: توانايي پردازش حجم وسيع اطلاعات در كسري از ثانيه بدون استفاده از سخت افزارهاي گران قيمت. توانمندسازي هوش كاربر: به كاربران اين قدرت را مي دهد تا تصميمات صحيح را در هر زماني اتخاذ كنند. تحليل و بررسي اطلاعات مي تواند كاملاً جدا از سيستم هاي عملياتي و به صورت آفلاين، مثلاً بر روي نوت بوك در خلال يك جلسه بيرون از سازمان، بدون از دست دادن امكانات برنامه انجام شود. نتايج تحليل مي تواند به صورت گزارشات چاپي، فايل هاي PDF، فايل هاي اكسل و يا ساير برنامه هاي Microsoft Office توزيع و ذخيره شوند. شكل 1-4 گزارش گيري در Qlik View سرعت در نصب، يادگيري آسان، سهولت در استفاده: Qlik View نياز به حداقل آموزش و در اكثر مواقع بي نياز از آموزش است. كاربران ظرف چند دقيقه قادر به استفاده از برنامه هاي توليد شده تحت Qlik View هستند و به مجرد اينكه با ويژگي ها و مزاياي آن آشنا مي شوند، به سختي مي توانند بدون اين برنامه به كار خود ادامه دهند. تجميع داده ها جهت تجزيه و تحليل انواع فرمتهاي اطلاعاتي: Qlik View امكان دسترسي و تركيب تقريبا تمام فرمتهاي اطلاعاتي را از داده هاي مرتبط استاندارد تا فايل هاي متني و فايل هاي اكسل و اطلاعات در قالب XML و HTML فراهم آورده، مرتبط و طبقه بندي كرده و ارتباط ميان منابع اطلاعاتي مختلف را بصورت اتوماتيك برقرار مي كند، امكاني كه در هيچ برنامه ديگري وجود ندارد. بازگشت سريع و سرمايه و هزينه هاي كمتر: هزاران نفر از مشتريان، Qlik View را تنها ظرف چند روز نصب و راه اندازي كرده اند. با استفاده از Qlik View مي توان يك برنامه تحليل يا گزارش گيري را ظرف چندساعت طراحي و پياده سازي نمود. تغييرات احتمالي در برنامه بصورت مداوم و بدون صرف هزينه اضافي در كمتر از چند ساعت قابل ايجاد است. اين نرم افزار تعداد نامحدودي فيلد اطلاعاتي و ابعاد گزارش گيري را فراهم مي آورد. تمام اقلام اطلاعاتي موجود در منابع اطلاعاتي، توسط خود شما و بدون نياز به متخصصين كارآزموده قابل استفاده در گزارش ها و تحليل ها مي باشد. ديگر نيازي به صرف هفته ها وقت و هزينه جهت دسترسي به اطلاعات موجود در سيستم هاي اطلاعاتي خود از طريق برنامه هاي مختلف گران قيمت نداريد. 1-6-2- نسخه هاي مختلف Qlik Viwe Qlik View Enterprise جهت طراحي و پياده سازي برنامه ها: كامل ترين ابزار جهت طراحي و پياده سازي برنامه هاي كاربردي است، به طراحان امكان بازيابي اطلاعات از منابع اطلاعاتي پراكنده و مختلف جهت متمركز كردن در يك برنامه واحد را ارائه مي كند. Qlik View Professional جهت كاربران حرفه اي: به كاربران حرفه اي امكان ايجاد و يا تغيير ظاهر برنامه هاي كاربردي موجود را مي دهد. با استفاده از اين نسخه كاربران مي توانند اطلاعات را بروزرساني كرده و گزارش ها را بر اساس آخرين اطلاعات مشاهده كنند و نيز مي توانند به برنامه هاي موجود در ديسك رايانه خود و يا برنامه هاي موجود در Qlik Server دسترسي داشته باشند. Qlik View Analyzer جهت كاربران معمولي: نسخه Qlik View Analyzer به كاربران معمولي امكان دسترسي و استفاده از برنامه هاي موجود در Qlik View Server را مي دهد. اين نسخه در قالب هاي تحت مرورگر وب، برنامه تحت java به صورت ActiveX plug-in يا برنامه هاي تحت ويندوز قابل نصب است. Qlik View Analyzer + جهت كاربران معمولي: همانند Qlik View Analyzer تحت ويندوز است با اين تفاوت كه نيازي به وجود Qlik View Server نبوده و كاربر مي تواند به صورت آفلاين از برنامه ها استفاده كرده و اطلاعات را از منابع اطلاعاتي بروز رساني كنند. در انتها لازم است گفته شود: "مشتريان Qlik View اولين صرفه جويي خود را در زمان صرف شده براي تهيه گزارشات بدست مي آورند بنابراين واحدهاي IT براي انجام كارهاي ديگر رها مي شوند، در حقيقت به كارگيري اين ابزار انحراف بين واحدهاي مختلف سازمان را از بين مي برد و در نتيجه در بهبود و اثربخشي فرصت سازي ها كاربرد بسيار دارد." 1-7- وضعيت هوش تجاري در جهان بازار نرم افزارها و راهكارهاي مرتبط با هوش تجاري در پايان سال 2005 با بيش از يازده درصد رشد نسبت به سال قبل به 7/5 ميليارد دلار رسيده است. بخش زيادي از اين رشد ناشي از افزايش گرايش عمومي به سيستم هاي گزارش گيري و ابزارهاي Query ( استخراج يك يا چند ركورد معين از بانك اطلاعاتي كه داراي يك ويژگي مشترك هستند) مربوط مي شود و مابقي حاصل رونق سيستم هاي داده كاوي و تجزيه و تحليل پيشرفته آمار و تخمين وضعيت آتي تحولات است. در همين فاصله آن دسته از نرم افزارها كه مبتني بر بانك هاي اطلاعاتي متداول مانند SQL Server يا اوراكل بوده اند، به تنهايي نزديك به بيست درصد- يعني تقريبا دو برابر ميانگين كل رشد بازار- رشد داشته اند. بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه يكي از دلايل مهم اين رشد شديد،‌گرايش صنعت نرم افزار و برنامه نويسان بانك هاي اطلاعاتي به سمت استفاده از راهكار هوش تجاري بوده است. بازار هوش تجاري به شدت در حال گسترش است و قابليت هاي راهكار هوش تجاري به گونه اي است كه به كار هرنوع كسب و كاري مي آيد. مثلا از اين راهكار مي توان براي بررسي چرايي و چگونگي صفحات پربيننده يك سايت وب، استخراج گزارشهاي مالي از فراز و نشيب يك شركت يا سازمان، ميزان استقبال مردم از يك برنامه ملي، نظرسنجي و افكارسنجي پيرامون يك موضوع خاص، تغييرات رشد جمعيت و گرايش هاي آتي آن، برنامه ريزي براي آينده صنعت كشاورزي با توجه به تغييرات آب و هوا، تغييرات ميزان فروش يك محصول در بازار كامپيوتر وپيش بيني وضعيت احتمالي بازار در آينده استفاده كرد. همچنين بخش قابل توجهي از رشد اين بازار ناشي از استقبال برنامه نويسان بانك هاي اطلاعاتي از توسعه قابليت هاي آمارگيري و تجزيه و تحليل داده ها در سيستم هاي مديريت بانكهاي اطلاعاتي همچون اوراكل و SQL Server است. دليل اين استقبال را مي توان در اين واقعيت جست كه استفاده از راهكارهاي پيچيده و سيستم هاي نرم افزاري گران قيمت و اختصاصي اين بازار، براي همه ممكن نيست و شركت ها و كسب و كارهاي كوچك و متوسط ترجيح مي دهند به جاي سرو كله زدن با اين پيچيدگي ها و هزينه ها، به شركت هاي نرم افزاري محلي يا برنامه نويسان منفرد مرجعه كنند تا برايشان يك سيستم تجزيه و تحليل ساده تر و كم هزينه تر بنويسند كه متناسب با ساختار كسب و كارشان باشد. بديهي است كه اگر آنان سرمايه گذاري در اين زمينه را قابل برگشت تشخيص دهند، پس از مدتي به استفاده از نرم افزارهاي استاندارد بازار روي خواهند آورد. در حال حاضر هوش تجاري بيشترين سهم بازار دنيا و به خصوص كشور آمريكا را به خود اختصاص داده است. در دنياي كنوني كه عصر انفجار اطلاعات است و ركوردهاي اطلاعاتي به شدت افزايش يافته است، حجم بالاي اطلاعات قابل تحليل نبوده و مشكلات فراواني را براي مديران ايجاد كرده كه اين امر آنها را در تصميم گيري ها با مشكل مواجه ساخته است. با بكارگيري هوش تجاري به جاي ركوردهاي زيادي از اطلاعات كه هركدام ارزش كمي دارند، مي توان با ركوردهاي آماري روبرو شد كه هر كدام به تنهايي ارزش زيادي دارند. بكارگيري اين سيستم، تصميم سازي مديران را چه در سطوح حكومتي و چه در سطوح پايين تر، تسهيل خواهد كرد. در اين سيستم، اطلاعات به جاي دو بعد، از چند بعد مورد بررسي واقع شده و با چيدن نتايج بررسي كنار هم، مي توان تصميمات صحيحي اتخاذ كرد. فصل دوم ابزارها و مفاهيم در هوش تجاري فصل دوم – ابزارها و مفاهيم در هوش تجاري 2-1 - مراحل هوش تجاري پياده سازي سيستم هاي هوش تجاري هم مانند ديگر سيستم ها شامل فاز ها و مراحلي است كه در ادامه به آن مي پردازيم: 1-تنظيم و برنامه ريزي اين قسمت فاز ابتدايي اين پروسه است. در اين فاز برنامه اي مدون و زمان دار براي جمع آوري اطلاعات ايجاد مي شود. 2-جمع آوري اطلاعات منابع زيادي براي كسب اطلاعات وجود دارند. بايد توجه داشت كه اينها فقط اطلاعات هستند و نه آگاهي و هوش. اطلاعات بعد از آناليز و پردازش به هوش تبديل مي شوند. در اين قسمت منابع مختلف مورد تحقيق و بررسي قرارمي گيرند تا اطلاعات لازم و مناسب براي سؤالات و خواسته ها به دست آيد. 1-پردازش داده ها در اين قسمت داده هاي خام به صورت هاي قابل آناليز شدن تبديل مي شوند. اين كار مي تواند به صورت ايجاد پايگاه داده و يا افزودن داده ها به پايگاه داده فعلي و يا نمودار و گراف باشد. اين مرحله را به اصطلاح مرحله استخراج، دگرگوني و بار گذاري (extract, transform, load ) مي نامند. 2-آناليز و توليد تيم بررسي كننده از ابزار هاي كاوش اطلاعات براي دسته بندي داده ها و آناليز آنها استفاده كرده، آگاهي و هوش ايجاد مي كند. نتيجه اين كار در واقع جواب سؤالات است كه گاهي اوقات به صورت يك گزارش معمولي و يا يك ارزيابي دقيق و موشكافانه باشد. در اين قسمت سوالات جانبي ديگري نيز ممكن است ايجاد شود. 3-انتشار در اين فاز هوش و آگاهي و در واقع جواب سؤالات به درخواست كننده داده مي شود كه مي تواند به صورت يك گزارش و يا سمينار باشد. اگر مراحل سيستم هاي هوش تجاري را به صورت شكل زير در نظر بگيريم، منابع داده در مرحله اول جمع آوري مي شود، اين منابع مي تواند داده هاي انواع پايگاه داده يا اطلاعات نرم افزارهاي موجود را در بربگيرد. اطلاعات جمع آوري شده طي فرايند ETL در پايگاه داده تحليلي يا همان انبار داده بارگذاري مي شود. داده در پايگاه داده تحليلي در بخش هاي مجزايي به نام دادگاه قرار مي گيرد. دادگاه ها براي هر سيستمي به طور منحصر به فرد تعريف مي شوند، در واقع طراحي آن به عهده مدير سيستم است به عنوان مثال در يك سازمان، دادگاه مي تواند اينگونه تعريف شود كه به هر بخش يك دادگاه اختصاص يابد: دادگاه واحد حسابداري، مديريت، اداري، كارگزيني و ... در بعضي مواقع دادگاه ها، داده ها را بر حسب موضوع دسته بندي مي كنند. شكل 2-1 مراحل هوش تجاري در مرحله بعد ابزار هوش تجاري وارد عمل شده و روي اطلاعات طبقه بندي شده تجزيه و تحليل انجام مي دهد. در نهايت اطلاعات جهت انتشار به ابزار هاي سطح بالا تحويل داده مي شود. در اين فصل ابزارها و مفاهيم را به ترتيبي كه در مراحل هوش تجاري استفاده مي شود شرح مي دهيم. 2-2 - ETL فرآيند ETL يك پروسه محسوب مي شود، به اين معني كه به صورت پيوسته و مداوم در سيستم بايد انجام شود. اين فرايند به ازاي داده هاي عملياتي كه در طول زمان در سازمان به وجود مي آيد نيز انجام مي شود. آنچه كه در استقرار يك سيستم هوش تجاري در سازمان مهم است ايجاد معماري و ساختاري مناسب است. ساختار مورد استفاده براي ETL قبل از انجام فرآيند آن از اهميت بالايي برخوردار است. فرآيند ETL به دليل اينكه روي حجم بالايي از اطلاعات انجام مي شود و معمولاً همراه با يكپارچه كردن داده ها همراه است بايستي در طول دوره هاي مختلف انجام شود. در اين دوره ها و به هنگام آغاز فر آيند ETL به دليل بالا رفتن حجم ترافيك شبكه و پردازش سرور هاي پايگاه داده ممكن است در انجام فر آيند هاي ديگر تجاري اختلال ايجاد شود كه حتما بايد در طراحي سيستم هوش تجاري مورد توجه قرار گيرد. شكل 2-2 مراحل ساخت يک انبار داده فرآيند ETL) ) ETLفرايند استنتاج و استخراج داده ها از محيط هاي عملياتي، تغيير در ساختار و ماهيت داده هاي استخراج شده و بارگذاري داده ها در پياده سازي انبار داده ها مي باشد. در ادامه به صورت مختصر به توضيح اجزاي ETL پرداخته مي شود: مرحله Extract شامل استنتاج و استخراج داده ها از محيط هاي عملياتي، ايجاد روابط و روند داده اي در محيط هاي عملياتي از جمله بانك اطلاعاتي رابطه اي1 ، برنامه هاي كاربردي2 ، فايل ها، سيستم هاي مديريت اطلاعات و مهيا و يكپارچه نمودن اطلاعات جهت قرارگيري در انبار داده مي باشد. 1-پردازش اطلاعات استخراج شده از مرحله قبل كه شامل پالايش، متراكم سازي، كيفي سازي داده ها و يكپارچگي داده ها از منابع متعدد و متمايز مي باشد، در مرحله transformation اجرا مي شود. از جمله اقداماتي كه در فرايند transformation بر روي داده ها اعمال مي شود به موارد زير مي توان اشاره نمود: انتخاب ستون هاي قطعي و صحيح جداول براي بارگذاري (load) تبديل يك فرمت ذخيره سازي يكسان براي مقدار هاي يكسان ( به طور مثال اگر در منابع مختلف براي فيلد جنسيت، چند حالت m or f , male or female ، 1 يا 0 وجود داشت، به يك فرمت همانند 0 يا 1 تبديل شود.) 1-Relational Database 2-Application Program خلاصه سازي از منابع متفاوت فراهم آوري روشي يكسان براي مقدار هاي محاسباتي1 يكسان در سطح يك ركورد و يا در چند جدول مختلف انتخاب واحد اندازه گيري و شمارش يكسان براي مقدار هاي يكسان و از يك جنس، به طور مثال اگر در ركوردي طول مسيري را با واحد كيلو متر و در جاي ديگر متر ذخيره شده است، در انبار داده به يك واحد مثل كيلومتر تبديل شود. 2-مرحله بار گذاري اطلاعات جمع آوري شده از منابع مختلف بر روي انبار داده load مي باشد كه متناسب با نياز هاي سازمان صورت مي پذيرد. به عنوان نمونه بعضي از سازمان ها صرفا اطلاعات جديد را جايگزين اطلاعات قديمي مي كند ولي برخي ديگر داده ها را به صورت تاريخي نگهداري مي نمايند. طي فرايند ETL داده ها از منابع اطلاعاتي مورد نياز موجود در سازمان يا خارج از آن مانند پايگاه هاي داده فايل هاي متني، سيستم هاي قديمي و صفحات گسترده استخراج شده و تبديل به اطلاعاتي سازگار با فرمت معين مي شوند و سپس در يك مخزن اطلاعاتي كه در اغلب اوقات يك انبار داده است، قرار داده مي شوند. براي انجام اين فرايند نياز به تخصص هاي مختلفي چون تجزيه و تحليل تجاري، طراحي پايگاه داده و برنامه نويسي وجود دارد. پيش از انجام فرايند ETL ابتدا بايد منابع اطلاعاتي كه قرار است داده هاي آنها به انبار داده منتقل شوند، شناسايي و مقصد آنها در انبار داده مشخص شوند و تبديلاتي كه بايد بر آنها انجام شود، تعيين شوند. نحوه نگاشت اطلاعات به صورت اوليه بايد در مرحله جمع آوري نياز ها و مدل سازي اطلاعات انجام شود. اطلاعات جزيي تر مربوط به نحوه نگاشت داده ها از منابع اطلاعاتي اوليه به انبار داده در مرحله طراحي و پياده سازي ETL مشخص مي شود: 1-شناسايي منابع اطلاعاتي: پايگاه هاي داده مختلف مانند اوراكل، اكسس، اكسل و ... نمونه هايي از مهمترين انواع منابع اطلاعاتي را تشكيل مي دهند. در برخي سيستم ها شناسايي منابع اطلاعاتي به سادگي مكان يابي سرورهاي پايگاه داده سيستم است. در برخي سيستم هاي پيچيده تر، براي شناسايي اين منابع بايد اعمالي نظير تعريف دقيق فيلدهاي اطلاعاتي و تعريف ارزش هاي اطلاعاتي مربوط به اين فيلد ها انجام شود. 1-تعيين مقصد داده ها: براي تمامي اطلاعات موجود در منابع اطلاعاتي شناسايي شده بايد مكاني در انبار داده در نظر گرفته شود. داده هاي اطلاعاتي در قسمت هاي مختلف آن قرار مي گيرند. 1-Calculated Value 2-نگاشت داده هاي اطلاعاتي از مبدا به مقصد: نحوه نگاشت داده ها از مبدا به مقصد و تغييراتي كه بايد بر داده هاي اوليه اعمال شود تا به فرمت مناسب براي انبار در آيند، بايد تعيين شوند.اين تغييرات موارد زير را شامل مي شود: 1-خلاصه سازي اطلاعات 2-تغيير اطلاعات 3-كدگشايي اطلاعات كد شده 4-ايجاد تغييرات لازم براي هماهنگ سازي داده هاي اطلاعاتي مشابه كه در چند منبع اطلاعاتي مختلف وجود دارند. اطلاعات مربوط به نحوه نگاشت اطلاعات در نقشه اطلاعات1 نگهداري مي شود. 2-3 - انبار داده2 DW اطلاعات در محيط كاري امروزه اساسي هستند. انبار داده، داده ها را به اطلاعاتي كه در ثبات و هوش سازماني نقش دارد، تغيير شكل مي دهند. انبار داده، به عنوان سرمايه مهم در سرمايه گذاري سازمان ها محسوب مي شود. سازمان ها از انبار داده براي حل مشكلات و مواجه شده با نيازهاي تجارت استفاده مي كنند، براي مثال صنعت بانكداري اطلاعات انبار داده را براي ايجاد تصميمات مالي متنوع استفاده مي كند و براي حالت هاي گسترش ماليات استفاده مي كند. موسسات تلفن از راه دور از انبار داده براي تحليل اطلاعات مشتري براي بازاريابي استفاده مي كنند. دليل اصلي كه ما داده ها را در سيستم هاي انبار داده ذخيره مي كنيم اين است كه اين سيستم مي تواند: 1-از داده ها گزارش تهيه كند. 2-داده ها را تصفيه كند. داده ها را به انبار داده ديگري منتقل كند، جايي كه آنها مي توانند گزارش شده يا تصفيه شده باشند. 2-3-1 - معماري مدل سازي داده معماري مدل سازي داده انتخاب شما از ابزار هايي است كه قصد داريد براي تهيه گزارش از آن استفاده كنيد. مي توان از مدل هاي نرمال سازي شده، شيء گرا و چند بعدي استفاده كرد. معماري انبار داده از سه لايه تشكيل شده است: 1-در اولين لايه اين معماري، سرويس دهنده انبار داده اي است كه يك سيستم پايگاه داده رابطه اي مي باشد. اين لايه داده هاي مورد نياز خود را از داده هاي عملياتي و منابع خارجي و فايل هاي مسطح و غيره براي ايجاد انبار داده استخراج مي كند. 1-Data Map 2-Data Warehouse 2-در لايه مياني يك سرويس دهنده پردازش تحليلي بر خط يك ابزار قدرتمند، سريع و مناسب براي گزارش گيري مي باشد. 3-در آخرين لايه ابزار هاي گزارش گيري و تحليل و داده كاوي را داريم. براي پياده سازي يك انباره داده بايد هر يك از اين لايه ها به درستي پياده سازي شوند. 1-اخذ داده اخذ داده از منابع مربوطه ( پايگاه داده منبع ) انجام مي گيرد. اين مرحله بخش استخراج اطلاعات1 از سري عمليات ETL است. براي انجام عمليات اخذ داده، بايد منبع اخذ داده، نحوه اخذ داده، فرمت داده هاي اخذ شده و مقاطع زماني اخذ داده ها ،‌همچنين نحوه دسترسي به اين داده ها معلوم و مشخص باشد. 2-بررسي و پاكسازي داده ها اين مرحله بخش تغيير شكل2 از عمليات ETL است. بررسي و پاكسازي داده هاي استخراج شده جهت ورود به انباره داده در اين مرحله انجام مي گيرد. پس از بررسي جداول موجود، فيلد هاي موجود در جداول و محتويات فيلد هاي مذكور و كليه مشكلات داده اي در قالب ليستي ارائه مي گردند. سپس عمليات پاك سازي براي آنها انجام مي گيرد. اين عمليات غالباً در زمره يكي از موارد زير هستند: 1-حذف مقادير NULL 2-هم مقدار سازي فيلد هاي مشابه از نظر معنا 3-ايجاد فيلد هاي كمي جديد قابل استخراج از روي داده هاي جدول مورد نياز4-يكي كردن داده ها از منابع مختلف 5-خلاصه سازي سطر هاي هم معني كه ايجاد افزونگي مي كنند. 6-ايجاد كليد جانشين براي جداول 7-تبديل چند ستون به چند سطر يا بالعكس 8-تقسيم يك ستون جدول به چند ستون 3- طراحي انبار داده موضوعي از آنجا كه كاربران مختلف با نياز هاي متفاوتي وجود دارند كه مي توانند از داده هاي درون انباره داده استفاده كنند، برآوردن نياز هاي تمام كاربران به وسيله يك سيستم مركزي هميشه امكان پذير نيست. از طرفي يك سيستم مركزي، متمركز بر داده و سيستم مي باشد و كاربر نهايي ممكن است بخواهد كنترل بيشتري روي محيط اطلاعاتي خود داشته باشد. 1-Extract 2-Transform راه حل اين مشكلات مركز داده اي است كه به آن انبار داده اي سازماني نيز گفته مي شود. مركز داده اي، انبار داده خاصي است كه داده هاي مورد نياز براي يك بخش از سازمان يا كاربرهاي مرتبط به آن را جمع آوري مي كند. طراحي مراكز داده اي مربوطه بنا به صلاح ديد فرد خبره در قالب مدل ستاره اي يا دانه برفي و يا طرح منظومه اي صورت مي گيرد. طرح ستاره اي: عمومي ترين نمونه براي مدل سازي مدل چند بعدي، طرح ستاره است. در اين طرح انباره داده شامل يك جدول بزرگ مركزي به نام جدول حقايق و يك سري جدول كوچكتر به نام جدول بعد كه وابسته به جدول حقايق هستند مي باشد. طرح دانه برفي: اين طرح، تغيير يافته طرح ستاره اي است به طوري كه بعضي از جداول بعد، نرمال شده اند. تفاوت اصلي بين طرح ستاره اي و طرح دانه برفي اين است كه جدول بعد در طرح دانه برفي به فرم نرمال نگهداري مي شود تا ميزان افزونگي كاهش پيدا كند. اين كار باعث كاهش ميزان حافظه مورد نياز خواهد شد البته صرفه جويي در فضاي ذخيره سازي جدول بعد در مقايسه با حجم جدول حقايق ناچيز است چون تعداد اتصالاتي كه براي پردازش يك گزارش بايد گذارده شود در اين حالت افزايش مي يابد و مدت زمان پاسخ دادن به گزارش در مدل دانه برفي بيشتر از مدت زمان لازم در مدل ستاره اي است بنابراين غالباً طرح دانه برفي در طراحي انباره داده عموميت طرح ستاره اي را ندارد مگر آنكه بنابر صلاح ديد فرد خبره بر طرح ستاره اي ترجيح داده شود. طرح منظومه اي: هنگاميكه نياز به چندين جدول حقايق باشد كه داراي جداول بعد هاي مشترك هستند، طرحي ايجاد مي شود كه به آن طرح كهكشان يا منظومه اي مي گويند. در اين مدل حقايق به جداول ابعاد اجازه مي دهد كه بين جداول حقايق مشترك باشند. 4-وارد سازي داده هاي پاكسازي شده به انباره داده با توجه به فرمت داده هاي اخذ شده، وارد سازي داده هاي پاكسازي شده به انباره داده با اجراي اسكريپت مربوطه ( بخش بارگذاري1 از عمليات ETL ) انجام مي شود. انبار داده در اشكال و اندازه هاي متفاوتي وجود دارد كه با هزينه و زمان در ارتباط است. رويكرد آغاز كردن يك پروژه انبار داده، متفاوت است. گامهايي كه براي شروع يك پروژه انبار كالا داده بايد طي شود، عبارتند از: 1-فراهم كردن اطلاعات حرفه اي 2-طرح ريزي داده ها 3-چه كسي از انبار داده استفاده خواهد كرد. 4-يكپارچگي در خواست هاي خارجي 5-انتخاب فناوري مورد استفاده 2-4 - سيستم پردازش تحليلي بر خط2 OLAP جمع آوري داده از سطح يك سازمان به منظور استفاده در فرايند تصميم گيري كاربران آن سازمان از مسائل مهم مطرح در فناوري هاي هوش تجاري است. پردازش تحليلي بر خط به عنوان سيستم پشتيبان تصميم گيري، وظيفه شناخت نياز هاي تحليلي كاربران مجموعه عظيم و ناسازگاري داده را بر عهده دارد. پردازش تحليلي بر خط يكي از قابليت هاي هوش تجاري است كه بررسي و دست كاري تعاملي حجم گسترده اي از داده را از چشم انداز هاي گوناگون پشتيباني مي كند. يكي از چالش هاي مطرح پيش روي سازمان ها ارائه سيستم هايي است كه به كاربران دانش اجازه تصميم گيري هاي استراتژيك و تاكتيكي بر اساس اطلاعات متحد شده بدهند. اين سيستم هاي پشتيبان تصميم گيري كه سيستم هاي پردازش تحليلي بر خط ناميده مي شوند به كاربران دانش اجازه دست كاري مستقيم، سريع و قابل انعطاف داده هاي عملياتي به منظور فراهم كردن ديد تحليلي مي دهند. انواع سيستم هاي پردازش تحليلي بر خط عبارتند از: چند بعدي، رابطه اي و مختلط. به طور كلي اين سيستم ها ي تحليلي برخط بايد از نيازهاي تحليلي پيچيده تصميم گيرندگان پشتيباني كنند، داده را از زواياي گوناگون بعد هاي تجاري تحليل كنند و از تحليل هاي پيچيده مجموعه بزرگي از داده هاي ورودي در سطح اتميك پشتيباني كنند. در يك سازمان داده ها معمولاً در منابع داده اي مختلف و غيرسازگار با هم پراكنده اند. بخشي از روند پياده سازي پردازش تحليلي برخط استخراج داده ها از منابع گوناگون و سازگار كردن آنها با يكديگر است. سازگار كردن به اين ترتيب است كه معناي يك داده در يك انبار داده با معناي آن داده در تمام انبار هاي ديگر مطابقت داشته باشد. فناوري OLAP نامي است كه به طيف گسترده اي از تكنيك ها اطلاق مي شود، اين تكنيك ها شامل روش هايي براي مرتب كردن، پرس و جو و تحليل داده ها است همچنين شامل قالب هاي گزارش گيري و واسط كاربر نيز هست. اين فناوري ابزار ها و مفاهيمي را ارائه مي كند كه به وسيله آنها امكان انجام يك تحليل مؤثر و دلخواه بر روي هر نوع داده اي فراهم مي گردد. براي اين فناوري مي توان چندين ويژگي به شرح زير بر شمرد: مدل چند بعدي داده ها امكان دسترسي كاربر به منابع مختلف داده، عملكرد ثابت هنگاميكه حجم داده ها افزايش مي يابد، معماري سرويس دهنده و سرويس گيرنده، امكان سرويس دادن به چند كاربر به طور همزمان، پشتيباني از تعداد نا محدود بعد و سطح تجميع. 1-Load 2-On Line Analytical Processing 2-4-1- مدل چند بعدي داده ها مدل داده اي چند بعدي1 بر پايه دو ساختار جدولي بنا نهاده شده است: جدول حقايق2 و جدول بعد3. اين ساختار امكان داشتن نگرشي مديريتي و تصميم گيري را به داده ها ي موجود در پايگاه داده تسهيل مي كند. جدول حقايق قلب حجم داده هاي را تشكيل مي دهد و دو نوع فيلد را مشخص مي كند: ابعاد و شاخص ها4. جدول حقايق را مي توان به عنوان تابعي از ابعاد بر روي شاخص ها تصور كرد. شاخص ها معيار هايي هستند كه بر روي آنها تحليل انجام مي گيرد و درون جدول حقايق قرار دارند. شاخص ها قبل از شكل گيري انبار داده ها توسط مديران و تحليلگران به دقت مشخص مي شوند. در مرحله كار با انبار داده، اطلاعات اساسي هر تحليل بر اساس همين شاخص ها شكل مي گيرد. شاخص ها تقريبا هميشه مقادير عددي را شامل مي شوند مثلاً ميزان فروش يا موجودي انبار. هر موجوديت در اين مدل مي تواند با يك بعد تعريف شود مثلا بعد زمان، بعد مكان، بعد محصول يا چند بعد مشتري. اجزاي بعد ها عضو نام دارند و تقريبا همه بعد ها، عضو هاي خود را در يك يا چند سطح سلسله مراتبي سازماندهي مي نمايند كه اين سلسله مراتب نمايانگر مسير تجميع و ارتباط بين سطوح پايين تر ( مثل روز ) و سطوح بالاتر ( مثل ماه و سال ) است. مثلاً بعد زمان داراي ساختار سلسله مراتبي زير است: روز، هفته، ماه، سال ساختار سلسله مراتبي ابعاد در انبار داده هاي مبتني بر مدل داده اي چند بعدي، اين امكان را فراهم آورده است كه فيلد ها بر اساس يك سلسله مراتب منطقي سازماندهي شوند. اين امر سرعت پرس و جو را در انبار داده بسيار افزايش مي دهد. سلسله مراتب فيلد هاي يك بعد هميشه خطي نيست مثلاً ممكن است سلسله مراتب بعد زمان به شكل يك شبكه پياده سازي شود اما لازم به ذكر است كه ممكن است همه ابعاد داراي ساختار سلسله مراتبي نباشند بلكه برخي به صورت فهرستي از مقادير باشند براي مثال بعد جنسيت داراي دو نوع داده زن و مرد است كه هيچ ساختار سلسله مراتبي براي آنها نمي توان در نظر گرفت. 1-Multi Dimensional 2-Fact Table 3-Dimension Table 4-Measure 2-4-2- حجم داده اي 1 حجم داده اي از ارتباط تعدادي بعد با تعدادي شاخص تعريف مي شود. تركيب عضو هاي هر بعد از حجم داده اي فضاي منطقي را تعريف مي كند كه در آن مقادير شاخص ها ظاهر مي شوند. هر بخش مجزا كه شامل يكي از عضو هاي بعد در حجم داده اي است، سلول ناميده مي شود. سلول ها شاخص هاي مربوط به تجميع هاي مختلف را در خود نگهداري مي نمايند، در واقع مقادير مربوط به شاخص ها كه در جدول حقايق تعريف مي شوند در حجم داده اي، در سلول ها نمايان مي كردند. براي مثال نمونه اي از حجم داده اي ( در حالتي كه بعد برابر سه باشد يك مكعب خواهيم داشت ) در شكل زير نشان داده شده است. مهرآبانآذرتهراناصفهانمشهدقرمزآبیسبز شكل 2-3 مكعب داده لازم به ذكر است كه انبار هاي داده واقعي مي توانند بسيار بيشتر از سه بعد داشته باشند و به جاي مكعب در نمودار ها به نمايش در آيند. 1-Data Cube 2-4-1- مدل داده رابطه اي 1-شماي ستاره اي1: متداول ترين شما، شماي ستاره اي است كه در آن انبار داده با استفاده از اجزاي زير تعريف مي شود: يك جدول مركزي بزرگ به نام جدول حقايق كه شامل حجم زيادي از داده هاي بدون تكرار است، مجموعه اي از جدول هاي كمكي كوچكتر به نام جدول بعد كه به ازاي هر بعد يكي از اين جداول موجود خواهد بود. شكل اين شما به صورت يك ستاره است كه جدول حقايق در مركز آن قرار گرفته و هر يك از جداول بعد به وسيله شعاع هايي به آن مربوط هستند. 1-Star Schema جدول حقايقجدول بعد1جدول بعد2جدول بعد3جدول بعد4جدول بعد5 شكل 2-4 شماي ستاره اي شكل 2-5 نمونه شماي ستاره اي 2-شماي دانه برفي1: نوعي از شماي ستاره اي است كه در آن برخي از جداول بعد از ساختار سلسله مراتبي خود جدا شده اند. به همين خاطر داراي تقسيمات بيشتري به شكل جداول اضافي هستند كه از جداول بعد جدا شده اند. تفاوت اين دو شما در اين است كه در شماي دانه برفي به خاطر اضافه شدن جدول ها نياز به پيوند هاي بيشتري براي رسيدن به پاسخ پرس و جو ها خواهيم داشت كه اين خود باعث اتلاف زمان مي شد. در مجموع شماي ستاره اي وقتي استفاده مي شود كه به سرعت بيشتري نيز داريم و شماي دانه برفي وقتي محدوديت داشته باشيم مقيد است. 1-Snowflake Schema جدول حقايقجدول بعد1جدول بعد2جدول بعد3جدول بعد4جدول بعد5سطح1سطح2سطح1سطح1 شكل 2-6 شماي دانه برفي شكل 2-7 نمونه شماي دانه‌برفي 3-شماي منظومه اي1: در كاربرد هاي پيچيده براي اشتراك ابعاد، نياز به جدول حقايق چند گانه احساس مي شود كه يك يا چند بعد جدول را در بين خود به اشتراك مي گذارند. اين نوع شما به صورت مجموعه اي از شماهاي ستاره اي است و به همين دليل شماي كهكشاني يا شماي منظومه اي ناميده مي شود. در بسياري از موارد شماي ستاره اي و شماي دانه برفي براي طراحي دادگاه مورد استفاده قرار مي گیرند ولي شماي منظومه اي براي طراحي كل دادگاه يك انبار داده به كار مي آيد. قابل ياد آوري است كه دادگاه زير مجموعه اي از داده هاي كل انبار داده است كه در يك موضوع خاص از انبار داده جدا شده اند. در 1-Galaxy Schema نتيجه انبار داده كل از چند انبار داده كوچك تشكيل شده است مثلا دادگاه فروش كه شامل اطلاعات مشتري، محصول و ميزان فروش است. 2-4-4 - عمليات بر روي حجم هاي داده اي 1- Roll-up (ياDrill- up ): اين عمل با بالا رفتن در ساختار سلسله مراتبي يك بعد در حجم داده اي يا با كاهش دادن بعد، يك مجموعه با جزئيات كمتر ايجاد مي نمايد. بالا رفتن در ساختار سلسله مراتبي به معناي حذف قسمتي از جزئيات است براي مثال اگر قبلا بعد زمان برحسب روز بوده آن را با بالا رفتن در ساختار سلسله مراتبي برحسب هفته(و يا ماه) درمي آوريم. 2- Drill- Down : برعكس عمل Roll-up است و از موقعيتي با جزئيات داده اي كم به جزئيات زياد مي رود. اين كار با پايين آمدن در ساختار سلسله مراتبي ( به سمت جزئيات بيشتر ) يا با ايجاد ابعاد اضافي انجام مي گيرد. شكل 2-8 نمونه‌اي از عملياتDrill Down و Roll Up 3- Slice : با انتخاب و اعمال شرط بر روي يكي از ابعاد يك Subcube به شكل يك برش دو بعدي ( در حالتي كه سه بعد داشته باشيم ) ايجاد مي كند، اين عمل در واقع انتخاب زير مجموعه اي از داده هاي انبار داده در يك شرايط خاص است. 4- Dice: با انتخاب قسمتي از ساختار سلسله مراتبي بر روي دو يا چند بعد يك Subcube ايجاد مي نمايد. Slice و Dice مثالي از كم كردن بعد هستند. آذرآبانمهرتهراناصفهانمشهدقرمزآبیزردقرمزآبیزردآذرآبانمهرتهراناصفهانمشهدآبیآذرآبانمهرتهرانناصفهانمشهدآبیآذرآبانمهرکلSliceDice شكل 2-9 نمونه‌اي از عملياتDice و Slice 5- Pivot ( يا Rotating ): تغيير نحوه نمايش حجم داده اي كه شامل تعويض جاي دو بعد يا اضافه كردن يك بعد ديگر به ساختار چند بعدي است. \s\s شكل 2-10 نمونه‌اي از عملياتpivot 6- Ranking : سلول هايي را باز مي گرداند كه در بالا يا پايين شرط خاصي واقع هستند مثلا ده محصولي كه بهترين فروش را داشته اند. 2- 4- 5 - سرور هاي OLAP در فناوري OLAP داده ها به دو صورت چند بعدي ( MOLAP )1 و رابطه اي ( ROLAP )2 ذخيره مي شوند. OLAP تركيبي ( HOLAP ) 3 فناوري است كه دو نوع قبل را با هم تركيب مي كند. 1-MOLAP : روشي است كه معمولا براي تحليل هاي OLAP در تجارت مورد استفاده قرار مي گيرد. در MOLAP، داده ها با ساختار يك حجم داده اي چند بعدي ذخيره مي شوند. ذخيره سازي در يك پايگاه داده هاي رابطه اي انجام نمي گيرد. اغلب محصولات موفق MOLA از يك روش چند بعدي استفاده مي نمايند كه در آن يك سري حجم هاي داده اي كوچك، انبوه و از پيش محاسبه شده، يك حجم داده اي بزرگ4 را مي سازند. براي مثال MOLAP ابزاري ايده ال براي استفاده در مواقعي است كه نياز به پرس و جو اطلاعاتي است كه شامل فاكتور هاي زمان ( روز، هفته، ماه، سال )، مناطق جغرافيايي ( شهر، استان، كشور )، خطوط توليد يا دسته بندي ها، كانال هاي مختلف ( افراد خريدار، انبار ها و ... ) هستند. به بيان ديگر، روشMOLAP اجازه مي دهد كه داده هاي مربوط به محصولات فروخته شده را برحسب افراد خريدار تا هر تعداد مشتري در گروه هاي صنعتي مختلف در مناطق و در بازه هاي زماني مختلف دسته بندي، ذخيره و پردازش كرد. به علاوه از آنجا كه داده ها به صورت فيزيكي در حجم هاي داده اي بزرگ چند بعدي ذخيره مي شوند، سرعت انجام فعاليت ها بسيار زياد خواهد بود. سرعت انجام اين كار به طراحي و درصد تجميع تقسيم بندي ها بستگي دارد. حجم هاي داده اي MOLAP براي باز يابي سريع داده ها ساخته شده اند و در فعاليت هاي Slice و Dice به صورت بهينه پاسخ مي دهند. تركيب سادگي و سرعت، مزيت اصلي MOLAP است. در ضمن اين روش قابليت محاسبات پيچيده را فراهم مي كند. همه محاسبات وقتي كه حجم هاي داده اي ساخته مي شود، ايجاد مي شوند بنابر اين نه تنها محاسبات پيچيده شدني هستند بلكه بسيار سريع هم پاسخ مي دهند. عيب اين روش اين است كه تنها براي داده هايي با مقدار محدود كاركرد خوبي دارد. از آنجا كه همه محاسبات، زماني انجام مي شوند كه حجم هاي داده اي ساخته مي شود، امكان اين حجم هاي داده اي مقدار زيادي از داده ها را در خود جاي دهد، وجود ندارد. 1-Multy Dimensional OLAP 2-Relational OLAP 3- Hybrid OLAP 4-Hyper Cube شكل 2-11 معماري سيستم MOLAP 2- ROLAP : محدوديتMOLAP در حجم داده هاي قابل پرس و جو است و نياز به روشي دارد كه از داده هاي ذخيره شده به روش رابطه اي حمايت كند. مبناي اين روش كار كردن با داده هايي است كه دز پايگاه داده هاي رابطه اي ذخيره شده اند. با استفاده از اين مدل ذخيره سازي مي توان داده ها را بدون ايجاد تجميع، در پايگاه داده رابطه اي به هم مربوط كرد. با اين روش مي توان حجم زيادي از داده ها را رسيدگي كرد. محدوديت حجم داده در فناوري ROLAP مربوط به محدوديت حجم داده هاي قابل ذخيره سازي در پايگاه داده رابطه اي است. به بيان ديگر خودROLAP هيچ محدوديتي بر روي حجم داده ها اعمال نمي كند. از معايب اين مدل اين است كه ممكن است كارايي پايين بيايد زيرا هر گزارش ROLAP در واقع يك يا چند پرس و جو يSQL در پايگاه داده رابطه اي است و اگر حجم داده ها زياد باشد ممكن است زمان پاسخ پرس و جو طولاني شود. در مجموع نگهداري ROLAP سخت است و سرعت آن نيز كند است به خصوص زماني كه نياز به آدرس دهي جدول هاي ذخيره شده در سيستم جند بعدي داريم. اين محدوديت ناشي از عملكرد SQL است زيرا فناوري ROLAP بر پايه عبارت مولد SQL براي پرس و جو بر روي پايگاه داده رابطه اي است و عبارات SQL به همه نياز ها پاسخ نمي دهد. ( مثلا محاسبات پيچيده در SQL مشكل است ) بنابر اين فعاليت هايROLAP به آنچه SQL قادر به انجام آن است، محدود مي گردد. تفاوت اصلي ROLAP و MOLAP در معماري آنها است، محصولات ,MOLAP داده هاي مورد نياز را در يك حافظه نهانگاهي1 مخصوص مي گذارد ولي ROLAP تحليل هاي خود را بدون استفاده از يك حافظه مياني انجام مي دهد، بدون آنكه از يك مرحله مياني براي گذاشتن داده ها در يك سرور خاص استفاده كند. با توجه به كند بودن ROLAP در مقايسه با MOLAP كاربرد اين روش بيشتر در پايگاه داده هاي بسيار بزرگي است كه به ندرت پرس و جويي براي آنها شكل مي گيرد، مثل داده هاي تاريخي سال هاي گذشته. شكل 2-12معماري سيستم ROLAP 1-Cache 3-HOLAP: با توجه به نياز رو به رشدي كه براي كار كردن با داده هاي بي درنگ1 در بخش هاي مختلف در صنعت و تجارت احساس مي شود، مديران انتظار دارند بتوانند با دامنه وسيعي از اطلاعات كه بدون لحظه اي تاخير در دسترس باشند، كار كنند. در حال حاضر شبكه اينترنت و ساير كاربرد هايي كه به داده هايي از منابع مختلف نياز دارند و از طرفي نياز به فعاليت با يك سيستم بي درنگ را هم دارند، همگي از سيستم HOLAP بهره مي گيرند. فناوري هاي HOLAP تلاش مي كنند مزاياي MOLAP , ROLAP را با هم تركيب نمايند. HOLAP يك نرم افزار معمول است كه تراكنش هايMOLAP و ROLAP را با سرعت بسيار زياد سامان مي دهد. سرورHOLAP مثل MOLAP داده ها را در يك مدل چند بعدي ذخيره مي نمايد ولي هيچ نسخه اي از داده هاي مبدأ ايجاد نمي كند. سرورHOLAP تكنيك حجم هاي داده اي را براي بالا بردن سرعت به كار مي گيرد. اين روش ابزار هاي تحليل داده گراي قديمي را با اتصالات ابرمتن2 جديد تركيب كرده تا ليست داده ها و خصوصيت آنها و ساير انواع اطلاعات را صرف نظر از نوع آنها با هم مرتبط كند تا شكل غني تري از تحليل را براي كاربر مهيا كند. براي پرس و جو هايي كه فقط به داده هاي خلاصه نياز دارند، اين روش مثل MOLAP عمل مي كند. در آينده به كاربران امكان مي دهد با دسترسي بي درنگ به انبار هاي داده و ابزار هاي پشتيبان تصميم از طريق مرور گرهاي استاندارد اينترنت، به نوعي تحليل غني تر كه در اختيار كاربر خواهد بود، برسند. 2-5 - پردازش تراكنش بر خط3 OLTP OLTP مانند OLAP عمل ميكند، با اين تفاوت كه OLTP در پايگاه داده رابطه اي كاربرد دارد و قابل استفاده براي كاربر نهايي است در حالي كه OLAP در پايگاه داده تحليلي استفاده مي شود و مدير سيستم آن را طراحي مي كند. داده هاي مورد استفاده درOLTP داده هاي بروز، جاري و با جزئيات است. پردازش تراكنش ها، مشتمل بر انجام عمليات روزانه مانند خريد و فروش و عمليات بانكي و مانند آن است. 1-Real Time 2- On Line Transaction Processing 3-Data Mining 2-6 - داده كاوي در دو دهه قبل توانايي هاي فني بشر در توليد و جمع آوري داده ها به سرعت افزايش يافته است. عواملي نظير استفاده گسترده از باركد براي توليدات تجاري، به خدمت گرفتن كامپيوتر در كسب وكار، علوم، خدمات دولتي و پيشرفت در وسائل جمع آوري داده، از اسكن كردن متون و تصاوير تا سيستم هاي سنجش از دور ماهواره اي، در اين تغييرات نقش مهمي دارند. به طور كلي استفاده همگاني از وب و اينترنت به عنوان يك سيستم اطلاع رساني جهاني ما را با حجم زيادي از داده و اطلاعات مواجه مي كند. اين رشد انفجاري در داده هاي ذخيره شده، نياز مبرم وجود فناوري هاي جديد و ابزار هاي خودكاري را ايجاد كرده كه به صورت هوشمند به انسان ياري رسانند تا اين حجم زياد داده را به اطلاعات و دانش تبديل كند، داده كاوي به عنوان يك راه حل براي اين مسائل مطرح مي باشد. در يك تعريف غير رسمي داده كاوي فرايندي است، خودكار براي استخراج الگوهايي كه دانش را بازنمايي ميكنند كه اين دانش به صورت ضمني در پايگاه داده هاي عظيم، انباره داده و ديگر مخازن بزرگ اطلاعات، ذخيره شده است. داده كاوي به طور همزمان از چندين رشته علمي بهره مي برد : فناوري پايگاه داده، هوش مصنوعي، يادگيري ماشين، شبكه هاي عصبي، آمار شناسايي الگو، سيستم هاي مبتني بر دانش 1، حصول دانش2 ، بازيابي اطلاعات3 ، محاسبات سرعت بالا4 و بازنمايي بصري داده5 واژه هاي «داده كاوي » و « كشف دانش در پايگاه داده 6» اغلب به صورت مترادف يكديگر مورد استفاده قرار مي گيرند. 1-Knowledge-Based System 2-Knowledge-Acquisition 3-Information Retrieval 4-High-Performance C omputing 5-Data Visualization 6-Knowledge Discovery in Database شكل 2-13 فرايند داده‌کاوي كشف دانش در پايگاه داده فرايند شناسايي درست، ساده، مفيد و نهايتا الگو ها و مدل هاي قابل فهم در داده ها مي باشد. داده كاوي مرحله اي از فرايند كشف دانش مي باشد و شامل الگوريتم هاي مخصوص داده كاوي است به طوري كه محدوديت هاي مؤثر محاسباتي قابل قبول، الگو ها و يا مدل ها را داده كشف مي كند. به بيان ساده تر، داده كاوي به فرايند استخراج دانش ناشناخته، درست، و بالقوه مفيد از داده اطلاق مي شود. تعريف ديگر اين است كه داده كاوي گونه اي از تكنيك ها براي شناسايي اطلاعات و يا دانش تصميم گيري از قطعات داده مي باشد، به نحوي كه با استخراج آنها، در حوزه هاي تصميم گيري، پيش بيني، پيش گويي و تخمين مورد استفاده قرار گيرند. داده ها اغلب حجيم اما بدون ارزش مي باشند، داده به تنهايي قابل استفاده نيست، بلكه دانش نهفته در داده ها قابل استفاده مي باشد. به اين دليل اغلب به داده كاوي، تحليل داده اي ثانويه1 گفته مي شود. 2-6-1 - دليل پيدايش داده كاوي اصلي ترين دليلي كه باعث شد داده كاوي كانون توجهات در صنعت اطلاعات قرار بگيرد، مسئله در دسترس بودن حجم وسيعي از داده ها و نياز شديد به اينكه از اين داده ها، اطلاعات و دانش سودمند استخراج كنيم. 1-Secondary Data Analysis اطلاعات و دانش به دست آمده در كاربرد هاي وسيعي از مديريت كسب و كار و كنترل توليد و تحليل بازار تا طراحي مهندسي و تحقيقات علمي مورد استفاده قرار مي گيرد. داده كاوي را مي توان حاصل سير تكاملي طبيعي فناوري اطلاعات دانست. اين سير تكاملي ناشي از پيشرفت در صنعت پايگاه داده مي باشد. تكامل فناوري پايگاه داده و استفاده فراوان آن در كاربرد هاي مختلف سبب جمع آوري حجم فراواني داده شده است.ابزار هاي داده كاوي داده ها را آناليز مي كنند و الگو هاي داده اي را كشف مي كنند كه مي توان از آن در كاربرد هايي مانند تعيين استراتژي براي كسب و كار، پايگاه دانش1 و تحقيقات علمي و پزشكي استفاده كرد. شكاف موجود بين داده ها و اطلاعات سبب ايجاد نياز براي ابزار هاي داده كاوي شده است تا داده هاي بي ارزش را به دانشي ارزشمند تبديل كنيم. به طور ساده داده كاوي به معناي استخراج دانش از مقدار زيادي داده خام است. 2-6-2 - مراحل كشف دانش كشف دانش داراي مراحل تكراري زير است : 1-پاكسازي داده ها2 ( از بين بردن نويز و ناسازگاري داده ها) 2-يكپارچه سازي داده ها3 ( چندين منبع داده تركيب مي شوند) 3-انتخاب داده ها4 ( داده هاي مرتبط با آناليز از پايگاه داده بازيابي مي شوند) 4-تبديل كردن داده ها5 ( تبديل داده ها به فرمي كه مناسب براي داده كاوي باشد مثل خلاصه سازي 6و همسان سازي7) 5-داده كاوي ( فرايند اصلي كه شامل روال هاي هوشمند براي استخراج الگوها از داده ها است) 6-ارزيابي الگو ( براي مشخص كردن الگو هاي ضحيح و مورد نظر به وسيله معيارهاي اندازه گيري ) 1-Knowledge Base 2-Data Cleaning 3-Data Integration 4-Data Selection 5-Data Transformation 6-Summary 7-Aggregation 7-ارائه دانش1 ( يعني نمايش بصري، تكنيك هاي بازنمايي دانش براي ارائه دانش كشف شده به كاربر استفاده مي شود.) هر مرحله داده كاوي بايد با كاربر يا پايگاه دانش تعامل داشته باشد. الگو هاي كشف شده به كاربر ارائه مي شوند و در صورت خواست او به عنوان دانش به پايگاه دانش اضافه مي شوند. توجه شود كه بر طبق اين ديدگاه داده كاوي تنها يك مرحله از كل فرايند است، البته به عنوان يك مرحله اساسي كه الگوهاي مخفي را آشكار مي سازد. با توجه به مطالب عنوان شده، در اينجا تعريفي از داده كاوي ارائه مي دهيم: "داده كاوي عبارت است از فرايند يافتن دانش از مقادير عظيم داده اي ذخيره شده در پايگاه داده، انبار داده و يا ديگر مخازن اطلاعات ." 1-پايگاه داده، انباره داده يا ديگر مخازن اطلاعات كه از مجموعه اي از پايگاه داده ها، انبار داده، صفحه گسترده2 يا ديگر انواع مخازن اطلاعات تشكيل شده است. پاكسازي داده ها و تكنيك ها ي يكپارچه سازي روي اين داده ها انجام مي شود. 2-سرويس دهنده پايگاه داده يا انبار داده كه مسئول بازيابي داده هاي مرتبط بر اساس نوع درخواست داده كاوي كاربر مي باشد. 3-پايگاه دانش 4-موتور داده كاوي3 قسمت اصلي از سيستم داده كاوي است و به طور ايده آل شامل مجموعه اي از پيمانه4 نظير توصيف5 ، تداعي6 ، كلاس بندي7 ، آناليز خوشه ها8 و آناليز تكامل و انحراف9 است. 1-Knowledge Presentation 2-Spread Sheets 3-Data Mining Engine 4- Module 5- Characterization 6- Assosiation 7- Classification 8- Cluster analysis 9- Evolution and Deviation Analysis پيمانه ارزيابي الگو1 معيار هاي جذابيت2 را به كار مي بندد و با پيمانه داده كاوي تعامل مي كند ،بدين صورت كه تمركز آن بر جستجو بين الگو هاي جذاب مي باشد و از يك حد آستانه جذابيت استفاده مي كند تا الگو هاي كشف شده را ارزيابي كند. واسط كاربر گرافيكي3 بين كاربر و سيستم داده كاوي ارتباط بر قرار مي كند، به كاربر اجازه مي دهد تا با سيستم داده كاوي از طريق پرس و جو4 ارتباط بر قرار كند و شماي پايگاه داده يا انباره داده را مرور كرده، الگو هاي يافته شده را ارزيابي كرده و الگو ها را در فرم هاي بصري گوناگون بازنمايي كند. با انجام فرايند داده كاوي، دانش، ارتباط يا اطلاعات سطح بالا از پايگاه داده استخراج مي شود و قابل مرور از ديدگاه هاي مختلف خواهد بود. دانش كشف شده در سيستم هاي تصميم يار، كنترل فرايند، مديريت اطلاعات و پردازش پرس و جو قابل استفاده خواهد بود. بنابر اين داده كاوي به عنوان يكي از شاخه هاي پيشرو در صنعت اطلاعات مورد توجه قرار گرفته و به عنوان يكي از نويد بخش ترين زمينه هاي توسعه بين رشته اي در صنعت اطلاعات است. 2-6-3- توصيف داده ها در داده كاوي 1- خلاصه سازي و به تصوير در آوردن داده ها 2- خوشه بندي ، هدف از خوشه بندي5 اين است كه داده هاي موجود را به چند گروه تقسيم كرده، در اين تقسيم بندي داده هاي گرو ه هاي مختلف بايد حد اكثر تفاوت ممكن را نسبت به هم داشته باشند و داده هاي موجود در يك گروه بايد بسيار به هم شبيه باشند. تحليل لينك6، تحليل داده ها يكي از روش هاي توصيف داده ها است كه به كمك آن داده ها را بررسي كرده و روابط بين مقادير موجود در بانك اطلاعاتي را كشف مي كنيم. از مهمترين را ه هاي تحليل لينك كشف وابستگي 7و كشف ترتيب8 مي باشد. 1-Pattern Evaluation 2-Interesting Measures 3- Graphical User Interface 4- Query 5-Clustering 6-Link Analysis 7-Assosiation Discovery 8-Sequence Discovery 2-6-4 - مدل هاي پيش بيني داده ها 1- كلاس بندي 1 در مسائل كلاس بندي هدف شناسايي ويژگي هايي است كه به يك گروه خاص تعلق دارد. از اين الگو مي توان هم براي فهم داده هاي موجود و هم پيش بيني نحوه رفتار مواد جديد استفاده كرد. داده كاوي مدل هاي كلاس بندي را بررسي داده هاي دسته بندي شده قبلي ايجاد مي كند و يك الگوي پيش بيني كننده را به صورت استقرايي مي يابد. اين موارد موجود ممكن است از يك پايگاه داده تاريخي به دست آمده باشد. 2-رگرسيون2 رگرسيون از مقادير موجود براي پيش بيني مقادير ديگر استفاده مي كند. در ساده ترين فرم از تكنيك هاي آماري استاندارد استفاده مي كند. متاسفانه بسياري مسائل دنياي واقع تصوير خطي ساده اي از مقادير قبلي نيستند. بنابر اين تكنيك هاي پيچيده تري مانن رگرسيون منطقي، درخت هاي تصميم يا شبكه هاي عصبي ممكن است براي پيش بيني مورد نياز باشند. مدل هاي يكساني را مي توان هم براي رگرسيون و هم براي كلاس بندي استفاده كرد. براي مثال الگوريتم درخت تصميم CART را مي توان هم براي ساخت درخت هاي كلاس بندي و هم درخت هاي رگرسيون استفاده كرد. شبكه هاي عصبي را نيز مي توان براي هر دو مورد استفاده كرد. 3-سري زماني 3 پيش بيني هاي سري زماني مقادير نا شناخته آينده را بر اساس يك سري از پيش بيني گر هاي متغير با زمان پيش بيني مي كنند و مانند رگرسيون از نتايج دانسته شده براي راهنمايي پيش بيني خود استفاده مي كنند. مدل ها بايد خصوصيات متمايز زمان بويژه سلسله مراتب دوره ها را در نظر گيرند. 2-6-5 - مدل ها و الگوريتم هاي داده كاوي در اين بخش مهمترين مدل ها و الگوريتم هاي داده كاوي را بررسي مي كنيم .بسياري از محصولات تجاري داده كاوي از مجموعه اي از اين الگوريتم ها استفاده مي كنند و معمولا هر كدام از آنها در يك بخش خاص قدرت دارند و براي استفاده از يكي از آنها بايد بررسي هاي لازم در جهت انتخاب مناسب ترين محصول توسط گروه متخصص در نظر گرفته شود. 1-Classification 2-Regression 3-Time Series نكته مهم ديگر اين است كه در بين اين الگوريتم ها و مدل ها بهترين وجود ندارد و با توجه به داده ها وكارايي مورد نظر بايد مدل انتخاب گردد. 1-شبكه هاي عصبي 1 شبكه هاي عصبي از عملي ترين روش هاي مدل سازي مسائل پيچيده و بزرگ است. شبكه هاي عصبي مي توانند براي مسائل كلاس بندي ( كه خروجي يك كلاس است ) يا مسائل رگرسيون ( كه خروجي يك مقدار عددي است ) استفاده شوند. هر شبكه عصبي شامل يك لايه ورودي2 مي باشد كه هر گره در اين لايه معادل يكي از متغير هاي پيش بيني مي باشد. گره هاي موجود در لايه مياني به تعدادي گره در لايه نهان وصل ميشوند. هر گره ورودي به همه گره هاي لايه نهان3 وصل مي شود. گره هاي موجود در لايه نهان مي توانند به گره هاي يك لايه نهان ديگر وصل شوند يا ميتوانند به لايه خروجي وصل شوند. لايه خروجي4 شامل يك يا چند متغير خروجي مي باشد. شكل 2- 14 شبكه عصبي با يك لايه نهان 1-Neural Networks 2-Input Layer 3-Hidden Layer 4-Output Layer هر يال كه بين نود هاي X و Y مي باشد داراي يك وزن است كه با Wxy نمايش داده مي شود. اين وزن ها در محاسبات لايه هاي مياني استفاده مي شوند و طرز استفاده آنها به اين صورت است كه هر نود در لايه هاي مياني ( لايه هاي غير از لايه اول ) داراي چند ورودي از چند يال مختلف مي باشد كه همان طور كه گفته شد هر كدام يك وزن خاص دارند. هر نود لايه مياني ميزان هر ورودي را در وزن يال مربوطه آن ضرب مي كند و حاصل اين ضرب ها را با هم جمع مي كند و سپس يك تابع از پيش تعيين شده ( تابع فعال سازي ) روي اين حاصل اعمال ميكند و نتيجه را به عنوان خروجي به نود هاي لايه بعد مي دهد. وزن يال ها، پارامتر هاي نا شناخته اي هستند كه توسط تابع آموزش1 و داده هاي آموزشي كه به سيستم داده مي شود تعيين مي گردند. تعداد گره ها و تعداد لايه هاي نهان و نحوه وصل شدن گره ها به يكديگر معماري ( توپولوژي ) شبكه عصبي را مشخص مي كند. كاربر يا نرم افزاري كه شبكه عصبي را طراحي مي كند بايد تعداد نود ها ، تعداد لايه هاي نهان ، تابع فعال سازي و محدوديت هاي مربوط به وزن يال ها را مشخص كند. شكل 2-15 Wxy وزن يال بين X و Y از مهم ترين انواع شبكه هاي عصبي feed-forward back propagation مي باشد كه در اينجا به اختصار آن را توضيح مي دهيم: Feed-forward: به معني اين است كه مقدار پارامتر خروجي بر اساس پارامتر هاي ورودي و يك سري وزن هاي اوليه تعيين مي گردد. مقادير ورودي با هم تركيب شده و در لايه هاي نهان استفاده مي شوند و مقادير اين لايه هاي نهان نيز براي محاسبه مقادير خروجي تركيب مي شوند. Back propagation: خطاي خروجي با مقايسه خروجي با مقدار مورد انتظار در داده هاي آزمايشي محاسبه 1-Training Method مي گردد و اين مقدار براي تصحيح شبكه و تغيير وزن يال ها استفاده مي گردد و از گره خروجي شروع شده و به عقب محاسبات ادامه مي يابد. اين عمل براي هر ركورد موجود در بانك اطلاعاتي تكرار مي گردد. به هر بار اجراي اين الگوريتم براي تمام داده هاي موجود در بانك يك دوره1 گفته مي شود .اين دوره ها آنقدر ادامه مي يابد كه ديگر مقدار خطا تغيير نكند. از آنجايي كه تعداد پارامتر ها در شبكه هاي عصبي زياد مي باشد محاسبات اين شبكه ها مي تواند وقت گير باشد ولي اگر اين شبكه ها به مدت كافي اجرا گردند معمولا موفقيت آميز خواهند بود. مشكل ديگري كه ممكن است به وجود بيايد اورفيتينگ2 مي باشد و آن بدين صورت است كه شبكه فقط روي داده هاي آموزشي خوب كار مي كند و براي ساير مجموعه ها داده ها مناسب نمي باشد. براي رفع اين مشكل بايد بدانيم چه زماني آموزش شبكه را متوقف كنيم. يكي از راه ها اين است كه شبكه را علاوه بر داده هاي آزمايشي روي داده هاي تست نيز مرتبا اجرا كنيم و جريان تغيير خطا را در آنها بررسي كنيم . اگر در اين داده ها به جايي رسيديم كه ميزان خطا رو به افزايش بود حتي اگر خطا در داده هاي آزمايشي همچنان رو به كاهش باشد آموزش را متوقف مي كنيم. از آنچايي كه پارامتر هاي شبكه هاي عصبي زياد است يك خروجي خاص مي تواند با مجموعه هاي مختلفي از مقادير پارامتر ها ايجاد گردد در نتيجه اين پارامتر ها مثل وزن يال ها قابل تفسير نبوده و معني خاصي نمي دهند. يكي از مهمترين فوايد شبكه هاي عصبي قابليت اجراي آنها روي كامپيوتر هاي موازي مي باشند. 1-درخت تصميم3 درخت هاي تصميم روشي براي نمايش يك سري از قوانين هستند كه منتهي به يك رده يا مقدار مي شوند. براي مثال مي خواهيم متقاضيان وام را به دارندگان ريسك اعتبار خوب و بد تقسيم كنيم. شكل زير درخت تصميم مسئله فوق را نشان مي دهد. اين درخت همه مؤلفه هاي اساسي يك درخت تصميم را داراست. 1-Ephoch 2-Over Fitting 3-Decision Tree شكل 2- 16 درخت تصميم گيري درخت هاي تصميم از طريق جداسازي متوالي داده ها به گروه هاي مجزا ساخته مي شوند و هدف در اين فرايند افزايش فاصله بين گروه ها در هر جداسازي است. يكي از تفاوت ها بين متدهاي ساخت درخت تصميم اين است كه اين فاصله چگونه اندازه گيري مي شود. درخت هاي تصميمي كه براي پيش بيني متغير هاي دسته اي استفاده مي شوند، درخت هاي كلاس بندي ناميده مي شوند زيرا نمونه ها را در دسته ها يا رده ها قرار مي دهند. درخت هاي تصميمي كه براي پيش بيني متغير هاي پيوسته استفاده مي شوند درخت هاي رگرسيون ناميده مي شوند. درخت هاي تصميم تعداد دفعات كمي از داده ها گذر مي كنند ( براي هر سطح درخت حداكثر يك مرتبه ) و با متغيرهاي زياد به خوبي كار مي كنند. در نتيجه مدل ها به سرعت ساخته مي شوند. اگر به درخت اجازه دهيم بدون محدوديت رشد كند زمان ساخت بيشتري صرف مي شود كه غير هوشمندانه است اما مسئله مهم تر اين است كه داده ها اورفيت مي شوند. اندازه درخت ها را مي توان از طريق قوانين توقف كنترل كرد. يك قانون معمول توقف، محدود كردن عمق رشد درخت است. راه ديگر براي توقف، هرس كردن درخت است. درخت مي تواند تا اندازه نهايي گسترش يابد، سپس با استفاده از روش هاي اكتشافي توكار يا با مداخله كاربر، درخت به كوچكترين اندازه اي كه دقت در آن از دست نرود كاهش مي يابد. يك اشكال معمول درخت هاي تصميم اين است كه آنها تقسيم كردن را بر اساس يك الگوريتم حريصانه انجام مي دهند كه در آن تصميم گيري در مورد اين كه بر اساس كدام متغير تقسيم انجام شود، اثرات اين تقسيم در تقسيم هاي آينده را در نظر نمي گيرد. به علاوه الگوريتم هايي كه براي تقسيم استفاده مي شوند ، معمولا تك متغيري هستند، يعني تنها يك متغير را در هر زمان در نظر مي گيرند. در حالي كه اين يكي از دلايل ساخت سري مدل است، تشخيص رابطه بين متغير هاي پيش بيني كننده را سخت تر مي كند. 1-رگرسيون منطقي 1 در گذشته اين روش براي پيش بيني مقادير باينري يا متغير هاي داراي چند مقدار گسسته ( كلاس) استفاده مي شد. از آنجايي كه مقادير مورد نظر براي پيش بيني مقادير گسسته قابل استفاده مي باشد نمي توان آن را به روش رگرسيون خطي مدل سازي كرد، براي اين منظور اين متغير ها ي گسسته را به روشي تبديل به متغير عددي و پيوسته مي كنيم، سپس مقدار لگاريتم احتمال متغير مربوطه و بعد احتمال پيشامد تقسيم مي كنيم و تفسير اين نسبت مانند تفسيري است كه در بسياري از مكالمات روز مره در مورد مسابقات يا شرط بندي ها يا موارد مشابه به كار مي رود. مثلا وقتي مي گوييم شانس بردن يك تيم در مسابقه 3 به 1 است در واقع از همين نسبت استفاده كرده و معني آن اين است كه احتمال برد تيم 75% است. وقتي موفق شديم لگاريتم احتمال مورد نظر را به دست آوريم با اعمال لگاريتم معكوس نسبت مورد نظر و از روي آن كلاس مورد نظر را مشخص نمود. 2-تحليل تفكيكي2 اين روش از قديمي ترين روش هاي رياضي گروه بندي داده ها مي باشد كه براي اولين بار در سال 1936 توسط فيشر استفاده گرديد. روش كار به اين صورت است كه داده ها را به صورت داده هاي چند بعدي بررسي كرده و بين داده ها مرزهايي ايجاد مي كند ( براي داده هاي دو بعدي خط جدا كننده، براي داده هاي سه بعدي سطح جدا كننده و ... ) كه اين مرز ها مشخص كننده كلاس هاي مختلف مي باشد و بعد براي مشخص كردن كلاس مربوط به داده هاي جديد فقط بايد محل قرار گيري آن را مشخص كنيم. اين روش از ساده ترين و قابل رشد ترين روش هاي كلاس بندي است كه در گذشته بسيار استفاده مي شد اما به سه دليل محبوبيت خود را از دست داد: 1-اين روش فرض مي كند همه متغير هاي پيش بيني به صورت نرمال توزيع شده اند كه در بسياري از موارد صحت ندارد. 2-داده هايي كه به صورت عددي نيستند مثل رنگ ها در اين روش قابل استفاده نمي باشند. 3-در آن فرض مي شود كه مرزهاي جدا كننده داده ها به صورت اشكال هندسي خطي مثل خط يا سطح مي باشند حال اينكه اين فرض هميشه صحت ندارد. نسخه هاي اخير تحليل تفكيكي بعضي از اين مشكلات را رفع كرده اند به اين طريق اجازه مي دهند مرز هاي جدا كننده بيشتر از درجه دو نيز باشند كه باعث بهبود كارايي و حساسيت در بسيار ي از موارد ميگردد. 1-Logistic Regression 2-Discriminant Analysis 1-مدل افزودني كلي (GAM)1 اين روش در واقع بسطي بر روش هاي رگرسيون خطي و رگرسيون منطقي مي باشد. به اين دليل به اين روش افزودني مي گويندكه فرض مي كنيم مي توانيم مدل را به صورت مجموع چند تابع غير خطي ( هر تابع براي يك متغير پيش بيني كننده ) بنويسيم. GAM مي تواند هم به منظور رگرسيون و هم به منظور كلاس بندي داده ها استفاده گردد. اين ويژگي غير خطي بودن توابع باعث مي شود كه اين روش نسبت به روش هاي رگرسيون خطي بهتر باشد. از ديگر مدل ها و الگوريتم ها ي داده كاوي مي توان به الگوريتم MARS2 و استنتاج قوانين3 و روش Boosting اشاره كرد. 2-7 - مديريت ارتباط با مشتري CRM4 با بهره گيري از CRM، ارتباط مشتريان با سازمان و نيازمنديهاي آنها مورد بررسي و تجزيه و تحليل اصولي قرار مي گيرد. CRM در واقع فرايندي است جهت گرد آوري و يكپارچه سازي اطلاعات به منظور بهره برداري مؤثر و هدف دار از آنها. اين اطلاعات مي تواند در رابطه با مشتريان ، فروش ، بازاريابي مؤثر ، حساسايت و يا نياز هاي بازار باشد. CRM بخشي از استراتژي يك سازمان جهت شناسايي مشتريان ، راضي نگهداشتن آنها و تبديل آنها به مشتري دائمي مي باشد. همچنين CRM در راستاي مديريت ارتباطات مشتري با سازمان و جهت به حداكثر رساندن ارزش هر مشتري ، سازمان را ياري مي نمايد. ارتباطات مشتريان با سازمان از طرق مختلف ، ازجمله وب ، تلفن ، مراكز فروش ، توزيع كنندگان و شبكه هاي همكار صورت مي پذيرد. وظيفه اصلي CRM تسهيل در بر قراري ارتباط مشتري با سازمان ( به هر صورتي كه مشتري تمايل دارد) بدون محدوديت زماني،‌ مكاني و مليتي مي باشد به نحوي كه مشتري احساس نمايد با سازمان واحدي در تماس مي باشد كه وي را مي شناسد ، براي وي ارزش قائل است و نياز هاي او را به سرعت و با آسان ترين روش ارتباطي مرتفع مي نمايد. از سوي ديگر CRM نوعي استراتژي بازار يابي است كه هدف آن صرفا به بالا بردن معاملات كه در حقيقت بالا بردن سود دهي به طور مقطعي مي باشد ، محدود نمي گردد بلكه سعي دارد به ديدگاهي منحصر به فرد و يكپارچه از مشتري و يك راه حل مشتري مدارانه دست يابد كه باعث بالا رفتن رضايت مشتري و افزايش سود شركت در بلند مدت مي باشد. 1-Generalized Additive Models 2-Multivariate Adaptive Regression Splines 3-Rule Induction 4-Customer Relationship Management مي توان گفت CRM نوعي استراتژي كسب و كار است جهت بهينه سازي سود دهي ، در آمد زايي و رضايت مشتري كه بر اساس مباني زير طراحي مي گردد: ساماندهي ارائه خدمات بر اساس نياز هاي مشتري بالا بردن سطح رضايت مشتريان مطابق اصول مشتري مداري پياده سازي فرايند هاي مشتري محور تحقق اصول CRM در يك سازمان ، تنها با به كار گيري ابزار ها ، فناوري و روال هاي مناسب ممكن مي باشد كه اين امر منجر به بالا رفتن ميزان فروش مي گردد. بنابر اين CRM فناوري محض نمي باشد بلكه اصول كلي فلسفه كسب و كار را نيز در بر مي گيرد CRM سه عنصر اصلي زير را در بالا بردن در آمد سازمان به كار مي گيرد: 1.ارتباطات: ايجاد ارتباط مؤثر و مناسب ميان اجزاي داخلي و خارجي سازمان و مشتريان 2.راندمان و بهره وري : بالا بردن راندمان كاري سازمان ، با بهره گيري از سيستم هاي تهيه پاسخ ها ، نامه ها و گزارش ها به صورت خودكار ، ايجاد امكان دسترسي بدون محدوديت زماني و مكاني به اطلاعات سيتم و امكان ارسال سفارشات و در خواست ها براي مشتريان ، بدون نياز به برقراري ارتباط مستقيم با افراد سازمان 3.تصميم سازي : گرد آوري اطلاعات مناسب ، سيستم را در ارائه گزارش هاي مناسب تر جهت تصميم گيري مديران يار ي مي نمايد . اين گزارش ها بر آمار حقيقي سازمان بنا گرديده اند و ديدگاه دقيقي از وضعيت مشتريان ، درخواست ها ، نياز ها ،‌فروش ، بازار يابي و بازار را در اختيار مديران قرار مي دهند. برخي از دستاورد هاي كلي CRM ‌عبارتند از : ارائه خط مشي هاي مؤثر تر در برقراري ، حفظ و تداوم ارتباطات گرد آوري داده هاي ارزشمند مانند اطلاعات تفصيلي مشتري ،تاريخچه سفارشات و خدمات ارائه شده به مشتري تهيه و ايجاد وضعيت و اطلاعات مربوط به مشتري ، مزايا و تخفيفات ويژه تعلق گرفته به مشتري و ساير موارد شناسايي فرصت هاي جديد فروش 2-7-1 - موضوعات مورد بحث در CRM مشتري1 ارتباط2 مديريت3 در ادامه هر يك از اين موضوعات را مورد بررسي قرار مي دهيم . 1-مشتري مشتري تنها منبع سود فعلي و رشد سازمان مي باشد . البته تشخيص ، جذب و حفظ يك مشتري خوب كه سود زيادي براي سازمان به همراه دارد به علت بالا رفتن آگاهي مشتريان و در نتيجه تغيير سطح توقع آنها و همچنين وجود رقابت تنگاتنگ ،‌ هميشه دشوار است. با بهره گيري صحيح و اصولي از فناوري اطلاعات ، تشخيص و مديريت مشتريان به بهترين وجه امكان پذير مي گردد. 2-ارتباط رابطه ميان يك سازمان و مشتريانش يك رابطه مداوم ، دو جانبه ، فعل و انفعالي و بسيار با ارزش و سودمند است. اين رابطه مي تواند كوتاه يا بلند مدت ، مداوم يا گسسته ، به دفعات يا يكباره باشد حتي اگر مشتريان نسبت به سازمان و محصولات آن نظر مثبتي داشته باشند ، باز هم رفتار آنها در مورد خريد از سازمان ، غير قابل پيش بيني بوده و بستگي بسيار زيادي به شرايط و موقعيت خواهد داشت . مديريت اين رابطه بر عهده CRM مي باشد. 3-مديريت CRM فعاليتي نيست كه تنها در بخش بازار يابي مورد استفاده قرار گيرد بلكه شامل تغييرات مداوم در مراحل، فرايند هاي كاري و فرهنگ سازماني مي باشد. اطلاعات جمع آوري شده مشتريان به دانش هاي سازماني مبدل مي گردند كه از آنها به منظور برتري يافتن بر رقبا در جهت دستيابي به موقعيت هاي بازار استفاده مي گردد. اين روز ها مهم ترين چالش پيش روي هر سازمان اقتصادي افزايش فروش است. در شرايط دشوار رقابت، ارتباط بهنگام و سازمان يافته با مشتريان ، مناسب ترين راه افزايش فروش و در عين حال كاهش هزينه ها است . CRM به دست اندر كاران 1-Customer 2-Relationship 3-Management زير سيستم هاي پيگري برنا مه ريزي تماس ها گزارش دهي ياد آوري و هشدار ارتباط الكترونيك پيام رسان بانك اطلاعاتي جامع خدمات مشتريان و ديگر امكانات متنوع چنين نرم افزارهايي به مشتريان امكان مي دهد كه در هرجا و هر زمان خواسته هاي خود را به شركت ابلاغ كنيد و اطمينان داشته باشند كه نه چيزي فرو گزار مي شود و نه چيزي فراموش مي گردد. CRMتصويري كلي و روشن و در عين حال همراه با تمامي جزئيات مورد نياز از مشتريان وفرآيند فروش بدست ميدهد و اين امكان را فراهم مي سازد كه با هر مشتري ارتباطي ويژه و كار ساز برقرار كنيم تا هيچ فرصتي تا براي فروش بيشتر و تأمين بهتر رضايت مشتري از دست ندهيم . امكانات نرم افزار مديريت ارتباط با مشتريان مي تواند موارد زير باشد: 1- روش مكانيزه اين امكان را فراهم مي سازد كه افراد و تيم هاي فروش با مشتريان و با همكاران خود قرار هاي كاريشان را برنامه ريزي كنند، پيش فاكتور و صورت حساب الكترونيك صادر و ارسال كنند، از طريق مكانيزم ياد آوري و هشدار به طور مؤثر اقدام نماييد. اطلاعات مشتريان را به هر گونه دلخواه از بانك اطلاعاتي دريافت كنند. از جريان سابقه تماس ها و اقدامات انجام شده براي مشتري گزارش بگيرند. از عملكرد خودشان و نمايندگان فروش گزارش تهيه كنند و تمامي امكانات مزبور را براي پاسخگويي صحيح و مناسب به مشتريان به كار گيرند. 2-بازاريابي مكانيزه عوامل بازاريابي از طريق شبكه هاي تلفن و يا اينترنت مي توانند به صورت دائم در سطحي گسترده در بازار حضور يابند و نياز ها و خواسته هاي مشتري را از زبان خودش بشنوند و به آنها واكنش سريع نشان دهند . مي توانند مشتريان را به نحو دلخواه گروه بندي كنند و متناسب با روحيات و نياز هاي هر گروه ، اطلاع رساني و گفتگو كنند و براي مراسم خاص هدايا ارسال نمايند. بازاريابي مكانيزه فاصله ميان شركت و مشتري را از بين مي برد و رابطه شركت با مشتري را شفاف و سازنده ميكند. 3- استراتژي فروش تدوين استراتژي مناسب براي فروش و حصول اطمينان از تحقيق آن در شمار مهم ترين وظايف مديريت ارشد است. CRM اين امكان را فراهم مي سازد كه استراتژي فروش در سيستم تدوين گردد و ميزان تحقيق آن به صورت خودكار پيگيري و گزارش شود . مديريت ارشد به كمك CRM مي تواند بدون درگيري و اتلاف وقت در بررسي جزئيات عمليات ، از كيفيت پيشبرد استراتژي فروش آگاه شود و در صورت لزوم به اقدامات اصلاحي دست بزند. 4-خدمات مشتريان آنچه كه يك شركت را در بازار رقابت پيشتاز مي كند ، كيفيت خدماتي است كه مشتريان پيش از فروش ،‌ در خلال فرايند فروش و پس از فروش دريافت مي كنند. در CRM تمامي اطلاعات ، خواسته ها ، مشكلات و اقداماتي كه براي مشتري انجام مي شود در سيستم ضبط مي گردد. برنامه ارتباط هاي منظم و موردي قابل تنظيم است . تجربه هاي موفق و نا موفق تمامي عوامل خدمات مشتريان در كل شركي براي همه ذي منفعان قابل دسترسي است . CRM بستري مناسب براي ارائه بهترين خدمات به مشتريان و راهي هموار براي دست يابي به پيروزي در ميدان رقابت است. 2-7-2 - انواع CRM سه نوع CRM داريم كه هر كدام مي توانند به تنهايي نيز ايفاي نقش كنند: عملكردي : كنترل و هدايت خودكار فرآيند هاي مربوط به مشتريان كه بخش هاي فروش و خدمات شركت را پشتيباني مي كند. همياري : برنامه بدون نياز به نمايندگان يا كارمندان بخش فروش و خدمات با مشتريان ارتباط برقرار مي كند. تحليلي : تحليل اطلاعات مشتريان براي موارد مختلف. مديريت ارتباط با مشتري ، يك راهبرد كسب و كار است كه با پيشرفت فناوري تقويت مي شود و از طريق آن شركت ها به ايجاد ارتباطات سودمند بر پايه بهينه سازي ارزش دريافتي و ادراكي مشتريان مي پردازند. اصطلاح مديريت ارتباط با مشتري با مفاهيم زير نيز ارتباط تنگاتنگي دارد: 1-بازاريابي پايگاه داده اي 2-بازاريابي تك به تك درك مثبتي از آن دارد . اين ارزش مي تواند مزايايي را به شكل هاي زير براي مشتري فراهم سازد: 2-7-3 - مزاياي مديريت ارتباط با مشتري براي مشتريان مبناي مديريت ارتباط با مشتري ارزشي است كه به مشتري ارائه مي گردد و اين ارزش ، چيزي است كه مشتري تضمين كيفيت ، ايجاد تصور مثبت در قبال محصول ، افزايش قابليت اطمينان ، ضمانت مرتبط با علامت مشخصه محصول كه از طريق برنامه هاي بازار يابي حاصل مي شود. در يك مطالعه موردي كه مزاياي حفظ ارتباط با مشتري توجه شده ، مزاياي مشتريان از ايجاد ارتباط در سه طبقه به شرح ذيل ارائه گرديده است: 1-اطمينان: كاهش سردرگمي، اطمينان به ارائه دهنده خدمات و احساسي آكنده از اعتماد به او 2- مزاياي اجتماعي : متمايز كردن مشتريان ، آشنايي مشتريان با كاركنان و توسعه روابط دوستانه با مشتريان 3- بهره مندي از خدمات بيشتر : خدمات اضافي ، قيمت هاي ويژه و اولويت بالاتر نسب به ديگرمشتريان البته بايد توجه داشت كه مشتريان متفاوت اند . در نتيجه ارزش رابطه و نوع رابطه برقرار شده با آنان نيز متفاوت است كه اين امر بايد در ايجاد ارتباط مدنظر قرار گيرد . 2-7-4- مزاياي مديريت ارتباط با مشتري براي سازمان ها مد نظر قرار دادن مديريت ارتباط با مشتري مي تواند مزاياي بي شماري براي سازمان ها فراهم كند كه د ر ادامه به برخي از آنها اشاره مي شود : 1-از آنجا كه يكي از مهمترين دارايي يك سازمان مشتريان آن هستند ، با استفاده از اين رويكرد ، حفظ مشتريان فعلي و ترغيب آنان به خريد مجدد، زمينه ساز بقاي سازمان است كه هدف اصلي هر سازماني است. 2-از جنبه ديگر با ورود فناوري اطلاعات به سازمان ها زير چتر مديريت ارتباط با مشتري ، زمينه اي فراهم مي شود تا سازمان ها به سمت سازمان هاي هوشمند و دانش محور حركت كنند و با به كار گيري نرم افزارهاي مديريت ارتباط با مشتري ، هزينه هاي پردازش اطلاعات را كاهش دهند و ارتباطات با مشتريان در زمان كمتر و با سرعت بيشتري صورت گيرد كه نتيجه نهايي آن ، افزايش قدرت رقابتي سازمان در محيط پر تلاطم امروزي است. 3-مزيت ديگر اين است كه مديريت ارتباط با مشتري را تسهيل كند. شايد هدف اين باشد كه مؤسسات براي افزايش ارزش دارايي سهام داران و ذي نفعان به وجود مي آيند ، لذا حذف مشتريان غير سود آور مي تواند منجر به افزايش سود و كاهش هزينه در سازمان ها شود مگر اين كه ملاحظاتي در اين ميان وجود داشته باشد. 2-7-5- مراحل ارائه خدمت در مديريت ارتباط با مشتري در اولين مرحله ارائه خدمت مديريت ارتباط با مشتري ، پايگاه اطلاعاتي بر مبناي اطلاعات و داده هاي مشتريان تهيه مي شود . سپس اطلاعات جمع آوري شده در پايگاه اطلاعاتي بر مبناي تكنيك هاي مختلف تحليل مي شوند. پس از تحليل اطلاعات مشتريان ، مشتريان هدف بر اساس معيار سود آوري براي شركت انتخاب مي شوند. در مرحله بعد براي مشتريان هدف ، آميزه بازار يابي مناسب طراحي مي شود. سپس با استفاده از اطلاعات مراحل قبل با مشتريان ارتباط بر قرار شده و در نهايت پس از اجراي بازار يابي رابطه مند نتايج حاصله مورد كنترل و ارزيابي قرار مي گيرد. 2-8 - برنامه ريزي منابع سازماني1 ERP ERP در دهه 80 متولد شد. رشد روز افزون و بي حد فناوري اطلاعات بر پايه سخت افزار ها و نرم افزار ها و همچنين نقش هر چه پر رنگ تر اطلاعات در زندگي امروزه ، نياز به نو آوري و تغييرات در راحي و تفكر سيستمي ابزار هاي نرم افزاري داشت تا بتواند پاسخگوي اين رشد باشد . به همين منظور ERP پا به عرصه وجود گذاشت . ERP سعي دارد تا عملكرد همه واحد هاي شركت را د ريك سيستم كامپيوتري يكپارچه نموده و نياز هاي مختلف خاص هر واحد را پاسخ گويد. در يك سازمان هر يك از واحد ها سيستم كامپيوتري منحصر به خود را براي بهينه سازي عملكردهايش دارد اما ERP آنها را در يك برنامه نرم افزاري يكپارچه تركيب مي كند . اين برنامه از طريق يك پايگاه داده اجرا مي شود، لذا واحد هاي مختلف مي توانند اطلاعات را ساده تر به اشتراك بگذارند و با هم ارتباط برقرار سازند . اين شيوه يكپارچه در صورتي كه شركتها نرم افزار را به درستي نصب كنند ، مزاياي متعددي دارد. براي مثال دريافت سفارش به صورت كاغذي يا كامپيوتري در واحد هاي مختلف شركت در گردش است . اين گردش سبب تاخير در پاسخ گويي به سفارش مي شود ، در ضمن هيچ يك از افراد شركت به درستي نمي داند كه وضعيت سفارش در هر نقطه چگونه است . ERP سيستم هاي كامپيوتري مستقل را در واحدهاي مالي ، منابع انساني و انبار داده ها در هم ميشكند و آنها را با برنامه نرم افزاري يكپارچه كه به ماجول هاي نرم افزاري تقسيم مي شود ، جايگزين مي سازد ، به اين ترتيب واحدهاي مالي ، ساخت و انبار داده ها هنوز هم نرم افزار خودشان را دارند، با اين تفاوت كه حالا نرم افزار ها به يكديگر لينك شده اند ، به گونه اي كه واحد مالي مي تواند با مراجعه به انبار داده ها ار تحويل سفارش مطلع شود. اكثر نرم افزارهاي ERP انعطاف پذير هستند ، به اين صورت كه شما مي توانيد بعضي از ماجول ها را نصب كنيد بدون اينكه نياز باشد كل بسته را بخريد . براي مثال بسياري از شركتها فقط ماجول مالي يا منابع انساني براي مثال بسياري از شركتها فقط ماجول مالي يا منابع انساني ERP را نصب مي كنند. 1-Enterprise Resource Planinig 2-8-1- اهداف اصلي ERP اهداف اصلي ERP موارد زير را در بر مي گيرد: 1-ايجاد جريان اطلاعات به هدف تصميم گيري مديران در سطوح مختلف 2-استفاده كار آمد از قسمت هاي نرم افزار 3-كنترل اطلاعاتي ، انبار داري ، حسابداري ، نيروي انساني ، توزيع و ... 4-كمك به تحقق برنامه ها در زمان بندي پيش بيني شده 5-قابليت سفارشي شدن1 6-محتواي پيمانه هاي مورد نياز يك سيستم كامل ERP شامل بخش هاي زير است : 1=مديريت بازرگاني 2=توليد 3=فروش 4=بازاريابي 5=توزيع 6=حسابداري 7=مالي 8=مديريت منابع انساني 9=مديريت پروژه 10=مديريت انبار 11=تعمير و نگهداري 12=حمل و نقل 13=تجارت الكترونيك 1-Customization همانگونه كه مطرح گشت ايجاد جريان اطلاعات يكي از اهداف اصلي ERP است، بنابراين كليه بخش هاي يك طراحي ERP با يكديگر مرتبط بوده و جريان اطلاعات بين آنها وجود دارد. اين جريان اطلاعات ما بين بخش ها و سيستم هاي مختلف باعث نوعي يكپارچگي در كل سيستم مي گردد. 2-8-2 - دلايل عمده استفاده از ERP در شركت ها 1- اطلاعات يكپارچه مالي : از آنجايي كه مدير اجرايي ارشد شركت سعي دارد از كارايي مطلع شود ، شايد با گفته هاي متفاوتي مواجه شود . واحد مالي مجموعه اعداد مربوط به خود را دارد و ساير واحد ها نيز به همين ترتيب . ERP نسخه واحدي از واقعيت است و سؤال بر انگيز نخواهد بود زيرا هر فردي از يك سيستم مشابه استفاده مي كند. 2- يكپارچگي اطلاعات سفارش مشتري : سيستم هاي ERP مي توانند در جايي استقرار يابند كه سفارش مشتري دريافت ، تحويل و صورت حساب صادر شود. اگر اين اطلاعات در يك سيستم نر م افزاري نگهداري شود ، شركت مي تواند سفارشات ، ساخت ، موجودي و عرضه به سادگي همزمان رد يابي كند. 3- استاندارد سازي و سرعت دهي به فرايند هاي ساخت : شركت هاي سازنده به ويژه آنهايي كه از ادغام چند شركت به وجود آمده اند ، چندين واحد كسب و كار دارند كه ممكن است از روش ها و سيستم هاي كامپيوتري متفاوتي استفاده كنند . سيستم هاي ERP با بهره گيري از روش هاي استاندارد ، براي خودكار كردن بعضي از گام هاي فرآيند ساخت به كار مي روند. استاندارد سازي اين فرايند ها و استفاده از يك سيستم كامپيوتري يكپارچه مي تواند سبب صرفه جويي در زمان شود و بهره وري را افزايش دهد. 4- كاهش موجودي: ERP به جريان روان تر فرايند ساخت كمك مي كند و رؤيت پذيري فرايند سفارش را در شركت بهبود مي بخشد. 5- استاندارد سازي اطلاعات منابع انساني : منابع انساني ، به ويژه در شركت هايي كه چندين واحد كسب و كار دارند، ممكن است يك روش ساده و يكپارچه براي رد يابي زمان كارمندان و بر قراري ارتباط با ايشان در زمينه خدمات نداشته باشد، ERP مي تواند در اين مورد موثر واقع شود. 2-8-3 - هزينه هاي پنهان ERP 1- آموزش : هزينه هاي آموزش بالاست . زيرا كاركنان مجبورند مجموعه فرايند هاي جديدي را فرا بگيرند . بدتر اين كه شركت هاي خارجي آموزشي نيز نمي توانند در اين مورد به شما كمك كنند . آنها به افراد نحوه به كار گيري نرم افزار را مي آموزند نه روش هاي خاص استفاده از آن در كسب و كار شركت. شرايطي را مهيا نماييد و تحت آن شرايط فرايند هاي مختلف كسب و كار را از سيستم ERP تأثير مي پذيرد شناسايي كنيد. به خاطر داشته باشيد كه مسئولين واحد مالي از همان نرم افزاري استفاده مي كنند كه مسئولين واحد فروش استفاده كرده اند ، هر دوي آنها اطلاعاتي را وارد مي كنند كه بر هر دو سيستم تأثير گذارند. لذا بايد از متخصصين فناوري اطلاعات بخواهيد كه چنين دوره هاي آموزشي را برگزار نمايند. 2- آزمايش و يكپارچه سازي : آزمايش ارتباط بين بسته هاي ERP و ساير بخش ها ، هزينه ديگري را به دنبال خواهد داشت. يك شركت سازنده شايد برنامه هاي كاربردي از تجارت الكترونيك و زنجيره تأمين گرفته تا محاسبه ماليات بر فروش و بار كدينگ را دارا باشد ، همه يكپارچه سازي ها با ERP در ارتباطند . بهتر است اين برنامه ها را از يك فروشنده ERP بخريد . آزمايش يكپارچگي ERP به همراه آموزش بايد صورت گيرد. 3- سفارشي سازي : برنامه هاي افزودني تنها سر آغاز هزينه هاي يكپارچه سازي ERP محسوب مي شوند. هزينه ديگري كه بهتر است تا حد امكان از آن اجتناب شود ، سفارشي سازي هسته اصلي نرم افزار ERP است. اين وضعيت زماني رخ مي دهد كه نرم افزار ERP نتواند يكي از فرايند هاي كسب و كار را مديريت كند و شما تصميم مي گيريد با سفارشي سازي نرم افزار مشكل را حل كنيد . سفارشي سازي مي تواند بر هر پيمانه سيستم ERP تأثير گذارد، زيرا آنها كاملا با هم در ارتباطند. ارتقاي بسته ERP نيز معضل بزرگي است . زيرا مجبوريد دوباره براي نسخه جديد ، سفارشي سازي را انجام دهيد و از سوي ديگر ، فروشنده از شما پشتيباني نخواهد كرد و بايد كارشناسان جديدي را براي انجام سفارشي سازي و پشتيباني استخدام نماييد. 4- تبديل داده ها : تبديل اطلاعات نظير سوابق مشتري ، عرضه كننده ، طراحي محصول از سيستم قديم به سيستم جديد ERP هزينه بر است. 5- تجزيه و تحليل داده ها : اغلب داده هاي سيستم ERP به منظور انجام تجزيه و تحليل بايد با داده هاي سيستم هاي خارجي تلفيق شوند. كاربراني كه تجزيه و تحليل هاي حجيم انجام مي دهند ، بايد هزينه انبار داده ها را نيز در نظر بگيرند زيرا ERP شناسايي تغييرات روزانه داده ها را به خوبي انجام نمي دهد و براي اين منظور بايد يك برنامه سفارشي نوشته شود. 6- مشاوره : هنگامي كه كاربران نمي توانند در اين زمينه برنامه ريزي كنند بايد از مشاور كمك بگيرند،لذا هزينه مشاور نيز به هزينه هاي فوق افزوده مي شود. 7- جايگزيني بهترين ها : موفقيت ERP به استخدام افراد ماهر بستگي دارد . اين نرم افزار بسيار پيچيده است و نمي توان آن را به هركسي سپرد . بدتر اينكه شركت بايد براي جايگزيني افراد پس از اتمام پروژه نيز آماده باشد. 8- هيچگاه كار تيم هاي پياده سازي اتمام نمي پذيرد : اكثر شركت ها با پروژه ERP همانند پروژه ها رفتار مي كنند . به محض اينكه نرم افزار نصب شد، تيم به كار اصلي خود مشغول مي شود اما بايد توجه نماييدكه تيم پياده سازي ارزشمند است زيرا اطلاعاتشان درباره فرايند هايي نظير فروش ، ساخت ، منابع انساني و ... بيشتر از مسئولين اين فرآيند ها است لذا آنان نبايد به كار اصلي خود مشغول شوند ، زيرا پس از نصب ERP كارهاي زيادي بايد انجام دهند . نوشتن گزارشات حاصل از اطلاعات سيستم جديد ERP حد اقل براي يكسال آنان را مشغول نگاه مي دارد. 2-8-4- مزاياي ERP 1- كاهش هزينه هاي حمل موجودي 2- كاهش هزينه هاي سفارش 3-كاهش هزينه هاي توليد 4-كاهش هزينه هاي نگهداري سوابق 5- كاهش هزينه هاي حمل و نقل 6- كاهش سرمايه گذاري در تجهيزات 7- فرايند هاي توليد انعطاف پذيرتر 8- بهبود كارايي كه به سود دهي بيشتر يا افزايش سهم بازار منجر مي شود 9- افزايش شفافيت فرايند براي مشتري 10-افزايش رضايت مشتري 2-8-5 - معايب ERP 1- نصب و نگهداري اين سيستم ها بسيار گران است . 2- استفاده از بعضي از سيستم هاي ERP دشوار است. براي به اشتراك گذاشتن برخي از اطلاعات حساس كه برا ي يك فرايند ضروري است ، با مقاومت افراد مواجه مي شويد. 2-9 - عامل هوشمند 1IA عامل هوشمند يك سيستم است كه به طور مستمر و خودكار در يك محيط خاص اغلب مملو از عامل هاي ديگر در حال فعاليت است . نياز به فعاليت مستمر و مستقل از كاربر ، از آرزوي انسان ناشي مي شود، اين كه يك عامل نرم افزاري بتواند وظايف برنامه ريزي شده را به صورت منعطف و با واكنش هاي رفتاري هوشمند در هنگام تغيير شرايط محيط ، بدون نظارت هميشگي انسان انجام دهد. همچنين يك عامل نرم افزاري كه بيش از يك دوره زماني اجرا مي شود ، بايستي توانايي يادگيري و استنتاج از تجربياتش را داشته باشد بعلاوه عامل نرم افزاري هوشمندي كه در يك محيط با انواع عامل ها و فرايند ها استقرار يافته است ، بايستي بتواند با ديگران ارتباط داشته باشد و حتي با حركت از يك مكان به مكان ديگر براي انجام وظايف همكاري كند. به طور كلي عامل نرم افزاري با توجه به وظايف خواسته شده مي تواند داراي خصوصيات زير باشد: 1-واكنش پذيري: توانايي درك كردن و عمل كردن به طور انتخابي و گزينشي 2-استقلال : قابليت تصميم گيري در مورد رسيدن به هدف ، توانايي شروع و پيش رفتن 3-رفتار مشاركتي : توانايي كار در جمع با ساير عامل ها براي نيل به هدف مشترك 4-توانايي برقراري ارتباط با سطوح دانش : توانايي برقراري ارتباط با انسان ، ساير عامل ها و با زبان هاي مشابه به گفتار انسان نسبت به پروتكل هاي سطح سمبليك 5- استعداد استنتاج: توانايي درك دستورات با استفاده از دانش اوليه و همچنين امكان توسعه دانش 6-شخصيت: توانايي بيان خصوصيات و حالاتي از صفات و احساسات 7-استنتاجي : توانايي يادگيري و پيشرفت با تجربيات 8-پويايي : توانايي تغيير مسير توسط خود، از خط مشي فعلي به خط مشي ديگر 2-9-1 - بررسي حضور عامل هاي نرم افزار ي هوشمند در جنبه هاي مختلف تجارت الكترونيك به دليل ورود تجارت به بازار هاي مجتمع و يكپارچه كه از كانال هاي ارتباطي بدون سيم و وسيله هاي ارتباطي قابل حمل از جمله تلفن هاي موبايل استفاده مي كنند ، محيط تجارت الكترونيك هر روز در حال پيچيدگي و پو يايي بيشتر است. ايده هاي نو و بديع تجارت الكترونيك پوياي امروز مي تواند روش ها و مدل هاي كارا و مفيدي در معاملات تجاري ، مخصوصا در مرحله 1-Inteligent Agent شناسايي نياز ، تبليغات ، شناسايي محصول و عرضه كننده آن انجام مذاكره و توافق ارائه دهد.در فعاليت هاي خريد و فروش سنتي ، خريدار در مراحل تفسير اطلاعات و داده هاي كسب شده در مورد محصولات و خدمات ، اتخاذ تصميم بهينه خريد و در نهايت انجام مذاكره و معامله و پرداخت ، نيازمند صرف وقت و تلاش بسيار است. همچنين فروشنده نيز در اين فرايند به بررسي پيشينه مشتريان ، ارائه اطلاعات مناسب به مشتري در مورد محصول و خدماتي كه به خريد منتهي شود به صرف وقت و هزينه بالا در انجام مذاكره و معامله و مراحل تحويل نياز دارد . هدف اصلي تجارت الكترونيك حداقل كردن حضور فيزيكي و فعاليت خريدار و فروشنده در كليه مراحل خريد و فروش بهبنه كردن اين فرايند است. عامل هاي هوشمندي كه د ر تجارت الكترونيك به كار برده مي شوند، هدايت و اداره كسب و كار در تمامي زمينه هاي تجارت الكترونيك را به طور شگرفي منقلب نموده اند. عامل هاي هوشمند به مكانيزه كردن فعاليت هاي مختلف ، كاهش زمان كار و در نتيجه كاهش هزينه هاي انتقال كمك مي كنند . در اين راه تجارت الكترونيك با افزايش پذيرش ابزار هاي جديد و انجام معاملات مالي و تجاري از طريق اينترنت ، هزينه ها را شديدا كاهش مي دهد و موجب بهبنه شدن كل تجربيات خريد و فروش مي شود. فناوري عامل هوشمند ابزار جديدي براي غلبه بر بعضي كاستي هاي تجارت الكترونيك است كه البته به جهت توسعه و كاربرد بيشتر به دانش و نظر كارشناساني از جمله خريداران ، مذاكره كنندگان قراردادها و متخصصان بازاريابي نياز دارد. عامل هاي هوشمند برنامه ها را درك مي كنند و وظايف خواسته شده را به طور مستقل از كاربر انجام مي دهند. عامل هاي نرم افزاري هوشمند مي توانند در گستره وسيعي از كاربردها از جمله : پست الكترونيك ، حراج ها ، كنترل و نظارت در تجارت الكترونيك و تسهيل فرايند هاي طرف مشتري استفاده شوند. عامل هاي نرم افزاري هوشمند بايستي خودگردان و مستقل ، داراي قابليت بر قراري ارتباط ، حساس و با هوش بوده و همانند انسان ها بتوانند شايستگي انجام وظايف خاصي را داشته باشند . با توجه به توانايي استقلال عامل ها د ر انجام كار ها ، ارجاع كار هاي عادي ، برنامه ريزي شده و دوره اي به آنها بسيار سود مند است، عامل ها نماينده و وكيل كاربر خود هستند و در نتيجه در اين نوع وظايف باعث صرفه جويي در وقت و هزينه كاربر خواهند شد. همان طور كه گفته شد يكي از اين راهكار هاي جديد كه بر كارايي تجارت در اينترنت بسيار تأثير گذار بوده است ، قابليت حضور عامل هاي نرم افزاري هوشمند در اكثر فرايند هاي تجارت است كه از جمله اين فرايند ها مي توان موارد زير را نام برد: شناسايي نياز هاي پنهان به مشتري ، دلالي و مقايسه محصولات ، مقايسه عرضه كنندگان و بازرگانان ، ارائه تبليغات ، قرارداد مذاكره و توافق ، پرداخت و تحويل و ارائه خدمات ، ارزيابي و تكامل فرايند تجارت ، فرايند ارتباط با مشتري ، فرايند كسب رضايت مشتري. 2-9-2- عامل هاي نرم افزاري در خريد اينترنتي يكي از كاربرد هاي عامل هاي نرم افزاري در تجارت الكترونيك ، بررسي مدل رفتار خريد مشتري و سپس ارائه پيشنهاداتي از جمله ارائه تبليغات اختصاصي ، بيان محصولات مورد علاقه مشتري ، راهنمايي براي انتخاب عرضه كننده مناسب است. توجه به فرايند خريد هر مشتري و ذخيره فعاليت هاي او از جمله كليك ها ، جستجو ها ، مطالعه كاتالوگ ها و ... اطلاعات بسيار ارزشمندي را در مورد علايق و اولويت هاي مشتري در اختيار فروشگاه مي گذارد و اين امكان را مهيا مي سازذ تا با بررسي و تحليل ايمن موارد در مراجعه بعدي مشتري ، فضاي فروشگاه را به گونه اي مطابق با نيازها و اولويت هاي او خصوصي سازد ، تا علاوه بر ايجاد علاقه و ارتباط خاص با مشتري ، فرايند خريد را براي او به طور بهينه و در وقت كم مهيا كند. عامل هاي هوشمند نرم افزاري از ابتدايي ترين بخش اين فرايند ، يعني ذخيره اطلاعات شخصي هر فرد تا مرحله بررسي و آناليز و در نهايت ايجاد توصيه و محيط خصوصي شده به فرد ، بسيار سود مند هستند. عامل ها اجزاي كليدي سيستم هاي تجارت الكترونيك و سيستم هاي اطلاعاتي مبتني بر اينترنت هستند . اما هنوز نفوذ عامل هاي هوشمند در اين سيستم ها عمومي نشده است ، ولي انتظار مي رود كه با تحقيقات گسترده اي كه در اين مورد و كاربرد هاي آن در تجارت الكترونيك و سيستم هاي اطلاعاتي در حال انجام است ، اين عامل ها به طور كامل در شناسايي مشتريان ، ارائه توصيه هاي خريد ، انجام مناقصات و حراج هاي الكترونيك و ساير فرايند هاي خريد و فروش تجارت الكترونيك گسترش يابند. 2-1- سيستم پشتيبان تصميم گيري1 DSS سيستم پشتيبان تصميم گيري ، سيستم اطلاعاتي محاوره اي2 متكي به ابزار هايي است كه با تهيه و ارائه اطلاعات مديران را در تصميمات راهبردي منحصر به فرد و غير تكراري كمك مي كند. اين سيستم ها را به طور كلي مي توان سيستم هاي مبتني بر رايانه تعريف كرد كه به تصميم گيرندگان كمك مي كنند تا از داده ها و مدل ها استفاده كرده ، مشكلات ساختار داده ها را حل كنند . انواع مختلف DSS به تصميم گيران كمك مي كنند تا از پايگاه هاي داده خيلي بزرگ استفاده كرده يا در آنها تغيير ايجاد كنند . بعضي از آنها ، به مديران در به كارگيري قوانين و چك ليست ها كمك مي كنند و بعضي ديگر ، استفاده گسترده اي در مدل هاي رياضي دارند . در اين موارد مي توان به سيستم هاي حسابداري نيز اشاره كرد. 2-10 -1- مزاياي DSS از جمله مزايايي كه براي DSS مي توان برشمرد مي توان به موارد زير اشاره كرد: 1-محاسبه سريع 2-غلبه بر محدوديت هاي انساني 3-كمك به مديران در شرايط بحراني 4-كاهش هزينه ها 5-افزايش كيفيت تصميم 2-10 -2- چارچوب توسعه يافته DSS سيستم هاي پشتيبان تصميم را مي توان به عنوان دسته اي كلي از سيستم هاي اطلاعات مورد استفاده در زمينه آگاهي دادن و پشتيباني از تصميم گيران تعريف كرد.DSS تلاش مي كند تا فرايند هاي بين افراد تصميم گيرنده يا مرتبط با تصميم گيران بهبود و سرعت بخشد و براي مديران و طراحان DSS ضروري است كه از دسته بندي سيستم هاي پشتيبان تصميم آگاهي داشته باشند. سپس مي توانند ارتباطات را بري استقرار سيستم هايي براي آگاهي دادن و پشتيباني از تصميم ها بهبود بخشند. 1-Decision Support System 2-Interactive حجم زيادي از چارچوب ها براي دسته بندي سيستم هاي پشتيبان تصميم وجود دارد. سيستم هاي پشتيبان تصميم در مواردي گوناگون به كار مي روند. تأكيد اين سيستم ها بر داده ، مدل و ارتباطات است. همچنين آنها در حوزه عمل با هم فرق دارند. بعضي براي كاربران اوليه طراحي مي شوند و در تجزيه و تحليل خود اتكا هستند و بعضي ديگر براي كاربران زيادي در سازمان اختصاص مي يابند. چارچوب مورد بحث بر يك بعد اصلي با پنج نوع DSS و سه بعد جانبي تمركز مي كند كه در ادامه آنها را بررسي مي كنيم. 1- DSS داده محور اولين نوع سيستم هاي پشتيبان تصميم كلي ، داده گرا هستند . اين سيستم ها ، شامل سيستم هاي دريافت فايل و گزارش دهي مديريت ، انبار داري و تجزيه و تحليل داده ها ، اطلاعات مديران اجرايي و سيتم فاصله اي هستند. DSS داده محور ، بر امكان دسترسي و تغيير در پايگاه داده هاي بزرگ ساختار يافته ، تأكيد كرده و به ويژه در سري هاي زماني از داده هاي داخل شركت و گاهي نيز از داده هاي خارجي استفاده مي كند . سيستم هاي انبار داده اجازه تغيير داده ها را با ابزار كامپيوتري مي دهند، يا به منظور انجام وظيفه اي خاص ، ايجاد و مستقر مي شوند و يا همراه با ابزار كلي و عوامل ديگر ، كارايي بيشتري را فراهم مي آورند. 2- DSS مدل محور DSS مدل محور شامل سيستم هايي مي شود كه از مدل هاي مالي و حسابداري ، مدل هاي توصيفي و مدل هاي بهينه سازي استفاده مي كنند .DSS مدل محور ، بر دستيابي به مدل و ايجاد تغيير در آن تاكيد دارد . ابزار ساده آماري و تحليلي ، سطوح ابتدايي عملكرد را امكان پذير مي كنند . DSS مدل محور از داده ها و عواملي كه توسط تصميم گيران فراهم شده اند، استفاده مي كند تا در تجزيه و تحليل وضعيت به آنها كمك كند ، اما گاهي داده ها متمركز نيستند . پايگاه هاي داده خيلي بزرگ ، معمولا به DSS مدل محور نيازي ندارند. 3- DSS دانش محور DSS دانش محور مي تواند انجام كار هايي را به مديران پيشنهاد كند. اين DSS ها ، سيستم هاي فردي كامپيوتر هستند كه در حل مسائلي خاص خبره اند. واژه خبره به معني داشتن دانش در يك حوزه ، توانايي فهم مسئله در آن حوزه و دانش مهارت براي حل چنين مسائلي استفاده مي شود. مفهوم داده كاوي ، به اين مورد مرتبط است. اين ارتباط به كاربردهاي تحليل باز مي گردد كه الگو هاي پنهان را در پايگاه داده جست و جو مي كند . ابزار كه براي ايجاد DSS دانش محور به كار گرفته مي شوند، گاهي « روش هاي پشتيباني تصميم هوشمند » نيز ناميده مي شوند. 4- DSS سند محور به تازگي نوع جديدي از DSS، تحت عنوان DSS سند محور يا سيستم دانش مديريت به وجود آمده است تا به مديران در بازاريابي و مديريت اسناد و صفحات وب ساختار نيافته ، كمك كند. يك DSS سند محور ، انواع مختلفي از فناوري هاي انبار داري و پردازشي را يكپارچه مي كند تا سندي كامل ، بازيابي شده و تجزيه و تحليل شده را تهيه كند. وب امكان دسترسي به حجم عظيمي از پايگاه داده ( پايگاه هاي داده اسناد متني ، تصاوير ، صوت ها و فيلم ) را فراهم مي كند . رويه ها و سياست ها ، كاتالوگ هاي خصوصيات توليد ، اسناد تاريخي شركت ، مثال هايي از اسنادي هستند كه به وسيله DSS سند محور در دسترس قرار مي گيرند و شامل دقايقي از جلسات ، يادداشت هاي شركت و توافقات مهم نيز مي شوند. يك موتور جستجو ، ابزار كمكي قدرتمندي براي تصميم گيري بوده و با DSS سند محور در ارتباط است. 5- DSS گروهي و ارتباطات محور سيستم هاي پشتيبان تصميم گروه1 (GDSS) از مدت ها پيش مطرح شده اند، اما در حال حاضر دسته وسيع تر DSS ارتباطات محور يا گروه افزار را مي توان تعريف كرد. DSS گروهي، نوعي سيستم پشتيبان تصميم تركيبي است كه بر استفاده از ارتباطات و مدل هاي تصميم گيري تاكيد دارد . سيستم پشتيبان تصميم گروه يك سيستم فعل و انفعالي مبتني بر رايانه است كه تلاش ميكند حل مسائل تصميم گيراني كه با هم و به عنوان گروه كار مي كنند ، تسهيل شود. گروه افزار از ارتباطات الكترونيكي ، زمان بندي ، اشتراك اسناد و ديگر فعاليت هايي كه مربوط به بهره وري گروه و پشتيباني تصميم مي شود ، حمايت مي كند ، تعداد زيادي از توانمندي ها و فناوري ها مانند DSS گروهي ، پست الكترونيكي ، تابلو هاي تبليغاتي و ويدئو كنفرانس ، در اين دسته از چارچوب وجود دارند. 6- DSS درون سازماني و برون سازماني هدف هاي نسبتا جديد براي كاربران DSS كه به دليل استفاده از فناوري هاي جديد و رشد سريع اينترنت قابل دسترس شده است ، مشتريان و عرضه كنندگان هستند. اين نوع DSS را كه براي كاربران خارج از سازمان هدف گذاري شده است DSS درون سازماني مي ناميم. اينترنت، لينك هاي ارتباطي لازم براي انواع زيادي از سيستم هاي درون سازماني را ايجاد كرده است كه شامل DSS نيز مي شود. DSS درون سازماني ، امكان دسترسي به شبكه داخلي سازمان را فراهم مي كند و مزايا و اختيارات استفاده از امكانات يك DSS خاص را فراهم مي سازد . شركت ها مي توانند DSS داده محور را براي دسترسي عرضه كننده ها يا يك DSS مدل محور را براي دسترسي مشتريان براي طراحي با انتخاب يك محصول ايجاد كنند. بيشتر DSS ها برون سازماني هستند كه مديران در شركت به عنوان DSS گروهي يا براي كاربرد گسترده تجاري طراحي شده اند. 1-Group DSS پيشوند برون به اين معني است كه DSS در يك سازمان خاص استفاده مي شود و پيشوند درون به معني آن است كه DSS به طور گسترده اي مورد استفاده قرار مي گيرد. 7- DSS با عملكرد ويژه يا هدف عمومي سياري از DSS ها براي پشتيباني از عملكرد هاي خاص تجاري و يا استفاده د ر انواع كسب و كار ها و صنايع طراحي شده اند. اين سيستم هاي پشتيبان تصميم را DSS داراي عملكرد ويژه يا DSS صنعت خاص مي نامند. يك DSS عملكرد ويژه مانند يك سيستم بودجه بندي ممكن است از يك فروشنده خريداري يا به منظور استفاده در اهداف كلي سفارش شده باشد. فروشنده DSS را براي حوزه هاي عملكردي كسب و كار مانند بازار يابي و مالي توسعه مي دهد. بعضي DSS ها براي اين طراحي شده اند كه وظيفه تصميم گيري در صنايع خاص مانند برنامه ريزي خدمه در يك خط هوايي را بر عهده گيرند . يك DSS داراي وظيفه خاص ، نقش بسيار مهمي در حل مسائل روزمره يا در تصميم گيري هاي تكراري بر عهده دارد. DSS داراي عملكرد يا وظيفه خاص ، مي تواند بر حسب اجزاي DSS غالب دسته بندي و درك شود كه به عنوان يك DSS مدل محور ، داده محور يا DSS پيشنهادي مطرح مي شود . اين سيستم دانش مربوط به به يك سيستم را در مورد وظايفي كه سازمان انجام مي دهد ، نگهداري و هدايت مي كند ( مثلا وظيفه توليد يا بازاريابي ) اين نوع از DSS ها بر اساس هدف دسته بندي مي شود. DSS عملكرد خاص به گروه يا شخص كمك مي كند كه يك وظيفه تصميم گيري خاص را انجام دهد . نرم افزار DSS داراي هدف كلي از وظايفي مانند مديريت پروژه ، آناليز تصميم يا برنامه ريزي كسب و كار حمايت مي كند. بيشتر سيستم هاي پشتيبان تصميم با هدف كلي ، گاهي به عنوان DSS مولد نيز شناخته مي شوند. زيرا مي توانند براي توسعه يا ايجاد بيشتر DSS هاي خاص ، مورد استفاده قرار گيرند. DSS هاي مولد به نحوي طراحي شده اند كه د ر خصوص ايجاد يا توليد كاربرد هاي سريع نيز مورد استفاده قرار گيرند، آنها نه كاربرد هاي كاملي هستند مانند DSS هاي سازماني و نه زبان خاصي دارند، اما در بر گيرنده تركيبي از زبان ها ، قابليت هاي گزارش دهي ، تسهيلات گرافيكي و امكاناتي نظير آنها بوده و ميتوانند آنها را د ر اختيار كاربران قرار دهند، تا هر زمان كه مورد نياز باشد ، بتوانند يك DSS جديد ايجاد كنند . 1- DSS مبتني بر وب زمينه فعاليت اين فناوري ممكن است در محدوده رايانه مركزي ، شبكه محلي و يا ساختاري بر مبناي وب باشد. همه موارد كلي DSS كه بحث شد، مي توانند با استفاده از فناوري هاي وب گسترش يابند. اين سيستم ها را DSS هاي وب محور مي نامند. يك DSS وب محور سيستمي يارانه اي شده است كه اطلاعات پشتيبان تصميم را نشان مي دهد يا ابزار پشتيبان سيستم را براي مديران فراهم مي كند. تحليل گران كسب وكار از مرور گر هاي مختلفي استفاده مي كنند. رايانه سرور كه ميزبان برنامه هاي DSS است، به رايانه كاربران وصل مي شود . در بسياري از شركت ها ، DSS وب محور با DSS شبكه داخلي يا DSS تجاري گسترده ، مترادف است. شبكه داخلي شركت ، مديران زيادي را كه از جست و جو گر ها در محيط شبكه استفاده مي كنند، پشتيباني مي كند . مديران ، به طور فزاينده اي در حال دسترسي به پايگاه هاي داده و تجزيه و تحليل هستند. همچنين فناوري هاي وب ، ابزار اوليه اي هستند كه برا ي ايجاد DSS هاي درون سازماني مورد استفاده قرار مي گيرند كه از تصميم گيري مشتريان و عرضه كنندگان پشتيباني مي كنند. فناوري هاي اينترنت يا وب ، خطوطي راهنما براي ايجاد DSS هستند ، اما بعضي DSS هاي برون سازماني با استفاده از زبان هاي برنامه نويسي ابتدايي ايجاد مي شوند، مانند فناوري توانا سازي يارانه هاي مركزي. 2-10-3 - اجزاي DSS DSS هاي داده محور ، سند محور و دانش محور به پايگاه داده هاي تخصصي نياز دارند . DSS مدل محور ممكن است از يك پايگاه داده ساده استفاده كند، اما عناصر مدل بسيار مهم هستند . تجزيه و بعضي شواهد نشان مي دهد كه بحث طراحي و پياده سازي DSS هاي داده محور ، سند محور ، مدل محور و دانش محور با هم تفاوت دارند. سيستم هاي شراكتي نظير DSS هاي گروهي و درون سازماني ، موارد كاربرد پيچيده اي دارند. مثلا هنگامي كه DSS داده محور اجرا مي شود، طراح بايد به علائق كاربران در به كار گيري DSS در وضعيت هاي جديد و غير قابل پيش بيني توجه كند. گر چه تفاوت هاي مهمي به علت وجود وظايف خاص و وسعت هاي مختلف DSS ايجاد مي شود ، اما تمامي سيستم ها ي پشتيبان تصميم ، عناصر فني و هدف مشتركي دارند كه از تصميم گيري حمايت مي كنند. پايگاه داده DSS داده محور ، مجموعه اي از داده هاي تاريخي و جاري ساختار يافته از منابع مختلف است كه براي دسترسي راحت به تجزيه و تحليل ، سازماندهي شده اند. عناصر داده را مي توان به گونه اي توسعه داد كه شامل اسناد ساختار نيافته در DSS سند محور و دانش در شكلي از قواعد يا قالب ها در DSS هاي دانش محور نيز باشد. از ابزار پشتيباني تصميم گيري مديريت كه ابزاري كامپيوتري هستند ، براي ايجاد درك از داده هاي ساختار يافته يا اسناد در پايگاه هاي داده استفاده مي شود. مدل هاي آماري و تحليلي عناصر اصلي ، DSS هاي مدل محور هستند. هر DSS مدل محور اهداف خاصي را دنبال مي كند و به همين دليل مدل هاي مختلفي بايد استفاده شود . انتخاب مدل هاي مناسب يكي از مباحث كليدي طراحي است. همچنين نرم افزاري كه براي ايجاد مدل هاي خاص استفاده مي شود بايد داده هاي مورد نياز و رابط كاربر را سازماندهي كند . در DSS هاي مدل محور ارزش متغير هاي كليدي و عوامل ، درحال تغيير هستند تا تغييرات در پتانسيل عرضه ، توليد ، اقتصاد، فروش ، جايگاه بازار ، هزينه ها و يا ديگر عوامل محيطي و داخلي را منعكس سازند. اطلاعات حاصل از مدل ها نيز گاهي توسط تصميم گيرندگان تجزيه و تحليل و ارزيابي مي شوند. DSS دانش محور از مدل هاي خاصي براي پردازش قواعد يا تعريف روابط در داده ها استفاده مي كند. معماري DSS و عناصر طراحي شبكه مشخص مي كند كه چگونه سخت افزار سازماندهي مي شود ، چگونه نرم افزار و داده درسيستم توزيع شده است و چگونه عناصر سيستم يكپارچه شده و به هم متصل مي شوند. امروزه بحث مهم اين است كه DSS چگونه مي تواند در جست و جو گر هاي وب ، در اينتر نت داخلي شركت ها و نیز بر روي اينترنت، قابل دسترس باشد. شبكه بندي محور كليدي ، DSS هاي ارتباطات محور است. 2-11- مديريت زنجيره تأمين1 SCM امروزه مديريت زنجيره تامين به عنوان يكي از مباني زير ساختي پياده سازي كسب و كار الكترونيك در دنيا مطرح است. در رقابت هاي جهاني موجود در عصر حاضر ، بايد محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتري ، در دسترس وي قرار داد. خواست مشتري بر كيفيت بالا و خدمت رساني سريع ، موجب افزايش فشار هايي شده است كه قبلا وجود نداشته است ، در نتيجه شركت ها بيش از اين نمي توانند به تنهايي از عهده تمامي كار ها بر آيند. در بازار رقابتي موجود، بنگاه هاي اقتصادي و توليدي علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلي ، خود را به مديريت و نظارت بر منابع و اركان مرتبط خارج از سازمان نيازمند يافته اند. علت اين امر در واقع دستيابي به مزاياي رقابتي با هدف كسب سهم بيشتري از بازار است. بر اين اساس فعاليت هاي نظير برنامه ريزي عرضه و تقاضا ، تهيه مواد ، توليد و برنامه ريزي محصول ، خدمت نگهداري كالا ، كنترل موجود ي، توزيع ، تحويل و خدمت به مشتري كه قبلا همگي در سطح شركت انجام مي شده اينك به سطح زنجيره عرضه منتقل شده است. مسئله كليدي در يك زنجيره تأمين ، مديريت و كنترل تمامي اين فعاليت ها است. مديريت زنجيره تامين (SCM ) پديده اي است كه اين كار را به طريقي انجام مي دهد كه مشتريان بتوانند خدمت قابل اطمينان و سريع را با محصولات با كيفيت در حد اقل هزينه دريافت كنند. زنجيره تأمين در بر دارنده تمام بخش هايي است كه به صورت مستقيم يا غير مستقيم براي بر آورده كردن خواسته هاي مشتري فعاليت مي كنند. اين تعريف در بر دارنده چند نكته است: 1-زنجيره تأمين در برگيرنده چند جزء مختلف است كه ماهيت عملياتي آنها لزوما ماهيت حقوقي ندارد ( ممكن است مالك چند جزء از عمليات زنجيره تأمين يكي باشد.) 1-Supply Chain Management 2-يك زنجيره تأمين حول خواسته مشتري شكل مي گيرد. در حقيقت چيزي كه زنجيره تأمين را به وجود مي آورد ( و به تبع آن استراتژي و ساختار آن را شكل مي دهد و نوع فعاليت ها و نحوه انجام آنها را مشخص مي كند) آن خواسته اي از مشتري است كه انتخاب مي شود تا زنجيره تأمين به آن پاسخ دهد. 3-درست است كه خواسته هاي مشتري براي تك تك اعضاي زنجيره تأمين اهميت دارد اما نمي توان گفت كه همه آنها فقط به خواسته مشتري جواب مي دهند كه به خواسته مشتري يك زنجيره تأمين خاص مستقيما ارتباط ندارد مانند خدمات حمل و نقل يا بيمه . اگر چه بدون اين اجزا ارتباطات بين اعضاي زنجيره بر قرار نمي شود اما براي مصرف كننده اهميتي ندارد كه تلويزيونش را كدام شركت كشتيراني حمل كرده است. مهم آن است كه ويژگي هاي فني و كيفي خاصي را داشته باشد. 4-مشتري خواسته هاي مختلفي دارد. بر مبناي اين خواسته ها مي توان بازار را بخش بندي كرد. معمولا هر زنجيره تأمين قرار است ، به خواسته هاي بخش خاصي از بازار پاسخ دهد. اين مسئله را مي توان در طراحي ساختار زنجيره تامين و نحوه قرار دادن و تنظيم پيشران هاي زنجيره مشاهده كرد. 2-11-1- فازهاي اصلي مديريت زنجيره تأمين مديريت زنجيره تأمين داراي سه فاز است كه در ادامه به شرح آن مي پردازيم. 1-طراحي مفهومي فاز اول نشان دهنده استراتژي ساخت است. در اين فاز نحوه اداره سازمان با ايجاد يك تصوير براي آينده و ايجاد يك ساختار براي پياده سازي تعيين مي شود. براي فرايند هاي فاز اول يك مدل ويژه سازمان لازم است كه از يك سازمان به سازمان ديگر متفاوت است .بحث اصلي در اين فاز ، طراحي مفهومي است كه مدركي براي تصديق و اجراي دو فاز ديگر است. هدف از اجراي اين فاز درك جزييات مربوط به هزينه ها و شناخت سيستم و منافع پياده سازي SCM است. 2-طراحي جزئيات و تست اين فاز مي تواند همزمان با فاز اول و سوم اجرا شود. يعني جزئيات طراحي مي شود و به طور هم زمان راه حل ها در دنياي واقعي تست مي شوند. در اين فاز ايجاد تغييرات در ساختار سازمان و در نظر گرفتن آنها براي پياده سازي در سيستم به منظور پشتيباني طراحي زنجيره تأمين جديد توصيه مي شود. 3-پياده سازي در اين فاز زمان بندي پياده سازي دوره هاي بلند مدت عمليات و تغييرات در سيستم به منظور ايجاد تسهيلات انجام مي گيرد. 2-11-2- بررسي فناوري توليد و بر آورد نحوه تأمين دانش فني مورد نياز مديريت زنجيره تأمين بر رويكردي مشتري محور استوار است. لذا ارتباط به موقع و كامل بين همه عناصر زنجيره براي اطلاع از نيازهاي مشتري و ميزان تأمين نياز ها از ضروريات زنجيره است. براي تسهيل جريان اطلاعات و مديريت دقيق آن بستر مناسبي از نرم افزار ها و سيستم هاي اطلاعاتي يكپارچه و شبكه هاي اكسترانت و اينترانت مورد نياز است. توليد محصول در داخل يا ارائه محصول از طريق مشاركت با توليد كنندگان محصول در دنيا امكان پذير است كه در صورت توليد داخل منجر به توسعه نرم افزار در شركت خواهد شد و در صورتي كه محصول توسط شركت خارجي با هزينه مشترك انجام شود، امكان به كار گيري نيروي متخصص در زمينه بازاريابي و خدمات پشتيباني نصب و راه اندازي محصول و خدمات پس از فروش را خواهد داشت. - پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالش هاي زنجيره تأمين بسياري از فناوري ها و ابزار ها در بهبود راهكارهاي زنجيره تأمين مورد استفاده قرار مي گيرد. دامنه پياده سازي فناوري ، راه هاي جديدي را براي تغيير ساختار سازماني و اطلاعات براي سازماندهي باز مي كند. براي رسيدن به كارايي و اثر بخشي در مديريت زنجيره تأمين پنج عملكرد را براي مديريت وجود دارد كه اين پنج وظيفه تا اندازه اي عاملي براي سازماندهي است. مهارت و اثر بخشي مديريت زنجيره تأمين به صلاحيت و درستي اين پنج عملكرد وابسته خواهد بود. 1-ساختار شركاي زنجيره تأمين : طراحي زنجيره تأمين بر اساس كارايي كه بر روي عوامل استراتژيك و با توجه و نيازمندي هاي مشتري براي طراحي زنجيره تأمين است، پايه ريزي شده ، به طوري كه محدوده محصولات موجود ، سرويس ها ، محصولات جديد يا بخش مشتريان را پوشش مي دهد، به اين مفهوم كه در دوره طولاني ، كيفيت محصولات براي ادامه رقابت ، بايد توسعه و بهبود بيابد، همچنين يكپارچگي زنجيره تامين ، ميزان رقابت پذيري سازمان را تعيين خواهد كرد. 2-پياده سازي ارتباطات مشاركتي: اين بخش به انواع مشاركت هاي ضروري براي شركت اشاره ميكند. اين عملكرد ارتباطات زنجيره تأمين را به مشاركت با عوامل خارج از شركت گسترش مي دهد. هر تغييري در زنجيره تأمين بايد به اطلاع شركا برسد و در كل زنجيره پياده شود. در اين قسمت عمليات پشتيبان فرايند هاي زنجيره تأمين بيان مي شوند: سازماندهي تغييرات و نقش عملكرد ها در تغييرات زنجيره تأمين فرايند مشاركتي براي طراحي مجدد زنجيره تأمين اجراي ارزيابي و نقش آنها جايگاه عملكرد مديريت زنجيره تأمين درون شركت 1-طراحي زنجيره تأمين براي سود دهي استراتژيك : مديريت زنجيره تأمين ، مشاركت مؤثر عوامل خارج از شركت را ايجاب مي كند. اما ارتباط هر شركت با شركت هاي خارج از آن بسيار مشكل زا است. در مورد شركا دقت به موارد زير ضروري است: مركز رقابت : هدف مديريت زنجيره تامين و انتخاب شركا چه تاثيري بر اهداف رقابتي دارد؟ انگيزه شركا ساختار شركا 1-اطلاعات مديريت زنجيره تأمين : نقش سيستم هاي اطلاعاتي را در اصلاح زنجيره تأمين نبايد ناديده گرفت . تغييرات سيستمي بايد تغييرات فرايند ها و استراتژي شركت را تحت الشعاع قرار دهد: عناصر سيستم زنجيره تامين نو آوري تكنولوژيكي استفاده از وابسته هاي نرم افزاري 2-كاهش هزينه زنجيره تأمين : شاخص اصلي بهبود تأمين ، كاهش هزينه است. اين كوشش ها براي استراتژي ها و سياست هاي كارايي انجام مي شود. پنج دليل اصلي هزينه بر بودن اين سيستم ها عبارتند از: عدم وضوح فرايند زنجيره تأمين تغييرات رويه هاي داخلي و خارجي شركت ضعف موجود در طراحي توليد وجود اطلاعات ناقص براي تصميم گيري ضعف حلقه هاي زنجيره در ارتباط ميان شركاي زنجيره تامين - سيستم مديريت دانش1 KMS 2-12-1 - تعريف مديريت دانش تعاريف بسيار و متنوع از مديريت دانش ارائه شده است كه در اين ميان به موارد ذيل اشاره مي شود: مديريت دانش عبارت است از توليد دانش كه به دنبال تفسير ، توزيع و كاربرد دانش ، حفظ و پالايش دانش ايجاد مي گيرد. مديريت دانش فرايند انتقادي دانش در جهت بر آورده كردن نياز هاي موجود براي شناسايي و استخراج دارايي هاي دانش موجود و توسعه فرصت هاي جديد مي باشد. مديريت دانش عبارت است از بهره برداري و توسعه دارايي هاي دانشي يك سازمان در جهت تحقق اهداف سازمان. دانشي كه مديريت مي شود شامل هر دو نوع دانش عيني و ذهني است . مديريت اين دانش شامل تمام فرايند هاي مرتيط با شناسايي ، اشتراك و توليد دانش است. اين امر مستلزم نظامي براي توليد و نگهداري از مخازن دانش است، همچنين ترويج و تسهيل اشتراك دانش و يادگيري سازماني مورد نياز است. سازمان هاي موفق در مديريت دانش ، دانش را يك سرمايه دانسته و ارزش ها و قوانين سازماني را جهت پشتيباني از توليد و اشتراك دانش توسعه مي دهند. 2-12-2 - اهداف مديريت دانش 1-ايجاد مخازن دانش: اطلاعات و دانش را ذخيره مي كند. به شكل مستند مخازن را مي توان در سه مقوله دسته بندي كرد: آنهايي كه داراي دانش بروني هستند مانند هوش رقابتي آنهايي كه داراي دانش ساختار يافته دروني هستند مانند گزارش هاي تحقيقاتي و منابع بازاريابي مبتني بر محصول مانند تكنيك ها و روش ها آنهايي كه شامل دانش غير رسمي ، دروني و ذهني هستند 2-فراهم كردن امكان دسترسی به دانش و بكارگيري روش هايي در جهت ارتقاي دسترسي به دانش و تسهيل انتقال آن ميان افراد: در اينجا تاكيد بر ايجاد ارتباط ، پيوند ، دسترسي ، انتقال و استفاده از فناوري هايي چون نظام هاي ويدئو كنفرانس ، ابزار هاي اشتراك و شبكه هاي ارتباطات دوربرد مي باشد. 3- بهبود و ارتقاي محيط دانشي: به اين ترتيب محيط براي توليد، انتقال و استفاده مؤثر تر از دانش نقش هدايت گري را خواهد داشت. اين مورد شامل قوانين و ارزش هاي سازماني كه مرتبط با دانش است ، ‌مي باشد. 1-Knowledge Management System 4- مديريت دانش به عنوان يك دارايي و درك ارزش دانش براي سازمان : براي بعضي از منابع داده مي توان ارزش تعيين كرد مانند فناوري هايي كه داراي ارزش بالقوه هستند، پايگاه داده مشتريان و فهرست هاي تفصيلي كه نمونه هايي از دارايي هاي ذهني سازمان ها مي باشند. فصل سوم – معماري هوش تجاري در اين فصل معماري سيستم هاي هوش تجاري و برخي ويژگي هاي آن را بررسي مي كنيم. شايد براي سيستم هاي هوش تجاري معماريهاي متفاوتي ارائه شده باشد، به هر حال ما در اينجا دو معماري اساسي را بر مي شماريم، شايد اين دو معماري پايه واساس بسياري از معماري هاي ديگر به شمار آيد. براي فهم بهتر ابتدا تعريف مشروح تري از داده گاه را بيان مي كنيم. 3-1- داده گاه بخشي از اطلاعات موجود در انبار داده در داده گاه نگهداري مي شود. اين اطلاعات بر حسب نياز گروه هايي كه در بخش IT سازمان فعاليت مي كنند انتخاب و استخراج مي شوند. در حالت كلي، اطلاعات مذكور از منابع اطلاعاتي مختلف موجود در سطح سازمان قابل تهيه هستند. معمولاا اطلاعات موجود در داده گاه از يك انبار داده استخراج مي شود. در مجموع مي توان گفت در يك داده گاه ايجاد شده براي يك گروه، اطلاعاتي وجود دارد كه گروه مذكور، از لحاظ تحليلي و محتوايي به آن نياز دارند و اين اطلاعات را مي توان به فرمت مناسب براي گروه مذكور نمايش داد. داده گاه ها به سه صورت وابسته، منطقي و ODS 1وجود دارند. 1- داده گاه وابسته: يك پايگاه داده فيزيكي است كه ممكن است سخت افزار آن از سخت افزار انبار داده مجزا باشد و شامل زيرمجموعه هاي كوچكي از اطلاعات مي شود. 2- داده هاي منطقي: به صورت فيزيكي وجود ندارد بلكه يك نماي فيلتر شده از انبار داده است. اين نوع داده گاه ها نيازي به حافظه اضافي ندارد و داده ها هميشه بروز هستند. البته در اين نوع زمان پاسخ دهي سيستم بيشتر خواهد بود. 3- ODS: پايگاه داده يكپارچه از داده هاي عملياتي سازمان هستند كه معمولاً اطلاعات با ارزش يك دوره 30 يا 60 روزه را دربردارند و براي گزارش گيري هاي مربوط زمان حال كه قابل دستيابي از انبار داده نيستند، مورد استفاده قرار مي گيرند. لازم به ذكر است از داده گاه ها به صورت جداول ايندكس هم استفاده مي شود به اين صورت كه به جاي آنكه اطلاعات سيستم در يك پايگاه اطلاعاتي مركزي تكرار شود، اطلاعات سازمان تنها در منابع اطلاعاتي اوليه ذخيره مي شوند و ايندكس هايي از 1-Operation Data Store اطلاعات ايجاد مي شوند. در اين ايندكس ها( كه همان داده گاه ها هستند)، مشخص شده است كه هر منبع اطلاعاتي شامل چه اطلاعاتي است و چگونه مي توان اطلاعات مورد نظر را از آن استخراج كرد. به اين روش، روش سريع و نامرتب1 گفته مي شود. زيرا در اين روش داده گاه ها را مي توان به سرعت ايجاد كرد و از طرفي اطلاعات مانند روش قبل پاكسازي نمي شوند. يك انبار داده براي جمع آوري اطلاعات در مورد موضوعات مختلف مانند مشتري ها، محصولات، فروش، منابع، پرسنل و... ايجاد مي شود. اين اطلاعات در حوزه كل سازمان قرار دارد. ولي داده گاه ها اطلاعات زيرمجموعه هاي سازماني را كه روي يك موضوع خاص متمركز است، دربردارند. براي ايجاد بستر داده اي، براي BI به دو روش مي توان عمل كرد: 1- بالا به پايين:2 در اين روش يك انبار داده يكپارچه يا يك ODS براي كل يك سازمان ايجاد مي شود. اين پايگاه داده بزرگ تمامي اطلاعات و داده هاي عملياتي سازمان را دربردارد. ايجاد، پياده سازي و استفاده از اين نوع پايگاه داده بسيار گران، هزينه بر و سخت است. 2- پايين به بالا: 3در اين روش داده هاي مرتبط با هم در يك داده گاه قرار مي گيرند و چندين داده گاه در نقاط مختلف سازمان ايجاد شده و در راستاي همديگر يك انبار داده براي سازمان ايجاد مي كنند. براي ايجاد بستر داده اي يك سازمان روش اول بسيار سخت و هزينه بر است و در بسياري از كاربردها غيرممكن به نظر مي رسد. با توجه به اينكه سازمان ها از قبل داراي منابع داده اي جدا هستند، استفاده از داده گاه ها بسيار به صرفه است و عملا نيز بسياري از سازمان ها از اين روش در BI استفاده مي كنند. يكي از نقاط ضعف اين روش اين است كه داده ها و اطلاعات مربوط به يك فعاليت در سازمان ممكن است در چندين داده گاه نگهداري شودكه باعث ايجاد افزونگي در اطلاعات سازمان مي شود. داده گاه ها بنا به كاربرد و انتظاراتي كه از لحاظ كارآيي از آنها دارند، طراحي و پياده سازي مي شوند در كاربردهايي كه نياز است آخرين تغييرات داده هاي سازمان در داده گاه وجود داشته باشد نمي توان از نوع وابسته استفاده كرد و بهتر است در صورت كوچك بودن حجم پردازش مربوطه از نوع منطقي استفاده شود. در صورتي كه حجم پردازش بالا باشد و نتوان آن را در زمان مناسبي از انبار داده استخراج كرد بهتر است بنا به مقدار هزينه اي كه براي استقرار در نظر گرفته شده است، از داده گاه هاي وابسته و يا ODS ها استفاده شود. با توجه به تقسيم بندي برنامه هاي كابردي هوش تجاري در سطوح مختلف سازماني ( استراتژيك، تاكتيكي و عملياتي كه در ادامه فصل به آنها پرداخته مي شود) مي توان گفت داده گاه هايي كه براي منظور خاصي هستند، بيشتر مابين سطوح 1-Quick and Dirty 2-Top-Down 3-Down Top عملياتي و تاكتيكي كاربرد دارند. اين داده گاه ها، اطلاعات ورودي خود را از سيستم هاي عملياتي گرفته و با استفاده از ابزارهاي هوشمند در سطوح مياني مديريت كه مربوط به مديريت تاكتيكي مي شود كاربرد دارند. براي استفاده در سطوح استراتژيك كه در سطوح بالاي مديريتي انجام مي شود و در دفعات كم معمولا با انبوه اطلاعات سروكار دارد، مي توان از خود انبار داده و يا داده گاه هاي خاص استفاده كرد. همچنين مي توان از تركيبي از روش هاي فوق براي پياده سازي داده گاه هاي خاص استفاده كرد:. با توجه به مطالب بالا دو معماري كلي براي سيستم هاي هوش تجاري برشمرد: 1- اطلاعات در انبار داده وجود دارد و داده گاه شامل اطلاعات فيلتر شده و در واقع نمايي از انبار داده است،‌ در اين معماري داده گاه ها را مي توان بر اساس ويژگي هاي مختلف ايجاد كرد، البته بايد توجه داشت در اين معماري فضاي ذخيره سازي مضاعفي لازم نيست و در واقع با داده گاه منطقي مواجه هستيم. شكل 3-1 معماري هوش تجاري با داده گاه منطقي 2- اطلاعات در داده گاه ها طبقه بندي شده و انبار داده شامل يك كپي از اطلاعات داده گاه ها مي باشد، لازم به ذكر است در اين نوع معماري فضاي ذخيره سازي به مراتب بالاتر از حالت قبل است. در اين پروژه معماري نوع اول به معماري كانديدا انتخاب شده است و در ادامه در فصل هاي چهارم و پنجم پياده سازي بر حسب اين معماري است. شكل 3-2 معماري هوش تجاري با داده گاه مستقل 3-2- ويژگي هاي اساسي يك معماري خوب براي هوش تجاري در زير برخي از ويژگي هاي اساسي براي يك سيستم هوش تجاري را برمي شمريم: 1- قابليت استفاده:1 ارائه تمامي امكانات BI به نحوي يكسان و مشترك براي تمامي كاربران مختلف و آمادگي براي تهيه تمامي اطلاعات مورد نياز كاربران مختلف. 2- استفاده از يك API مشترك و واحد براي يكپارچه سازي2 و گسترش پذيري3: يك API امكان يكپارچه كردن BI با ساير سيستم هاي فعلي يا بعدي را به وجود مي آورد. در اين راستا بايد از يك نوع API استفاده كرد كه تمامي مؤلفه هاي BI را دربر مي گيرد. 3- استفاده بهينه از منابع موجود براي ساده سازي: يك معماري نوين براي BI بايد بيشترين بازگشت سرمايه را با پياده سازي و بكارگيري سريع سيستم هوش تجاري دربرداشته باشند. اين معماري بايد از محيط برنامه هاي كاربردي مختلف پيچيده وتركيبي و يكپارچه سازي با زيرساخت هايي مانند پلت فرم ها، پايگاه هاي داده، منابع OLAP، سرورها، برنامه هاي كاربردي، وب سرورها، تأمين كننده هاي امنيت4، كاهش پياده سازي جديد و هزينه هاي نگهداري پشتيباني نمايد. 4- دسترسي گسترده به داده هاي سازمان: هر سازماني طيف گسترده اي از داده هاي مختلف و مكانيزم هاي ذخيره سازي براي كاربران مختلف وبراي اهداف مختلف دارد. براي ايجاد انعطاف پذيري سيستم براي يكپارچه سازي داده ها و دسترسي به داده ها بايد در معماري سيستم از يك استراتژي بازداده اي استفاده كرد. كاربراني كه از داده ها استفاده مي كنند بايد از جامعيت داده در سراسر سازمان اطمينان داشته باشند. 5- نماي تجاري: فرآيندهاي تجاري و تحليل هاي انجام شده بر اساس آنها، فارغ از منبع داده و اطلاعات بايد در سراسر سيستم BI مشترك بوده و تمامي نتيجه گيري ها بايد در يك راستا باشند تا مديران با اطمينان از صحت و جامعيت داده از نتايج تحليلي استفاده نمايند. 6- سرعت5: معماري BI بايد به گونه اي باشد كه در صورت ايجاد تغييري در سازمان مانند يك استراتژي جديد، يك برنامه كاربردي جديد و... تغييرات لازم را به سرعت و درستي در ساير بخش ها اعمال نمايد. 7- قابليت همكاري با امكانات هوش تجاري: كاربران تجاري نياز دارند به تمام امكانات BI از طريق يك رابط دسترسي داشته باشند. كاربران مي توانند از طريق اين واسط مشترك به تحليل ها و ابزارهاي مختلفي دسترسي داشته باشند و يا به صورت اشتراكي در تهيه يك گزارش شركت كنند. كاربر گزارشي تهيه كرده و در اختيار ديگران قرار مي دهد. هركسي تنها اطلاعاتي را كه بايد ببيند، مشاهده مي كند. در نهايت مدير تجاري گزارش هاي مختلف را مشاهده كرده و نتايج بدست آمده را در اختيار ديگران قرار مي دهد. 8- سهولت در بكارگيري1: براي بدست آوردن حداكثر فوايد BI، نيازمند معماري هستيم كه به راحتي قابل پياده سازي، يكپارچه كردن و به كارگيري باشد. شركاي تجاري و مشتري ها نيازمند سيستم هايي هستند كه به راحتي قابل نصب، بكارگيري و استفاده باشد. 9- قابليت اعتماد و گسترش پذيري. 10- امنيت2: معماري BI بايد ظرفيت پذيرش تعداد زيادي از تأمين كننده هاي امنيت را داشته باشد. 3-3- كاركرد BI در سطوح مختلف سازمان كاركرد هوش تجاري را در سه حوزه مي توان تقسيم بندي كرد: 1- سطح استراتژيك3: مربوط به تصميم گيريهاي كلان سازمان كه توسط مديران رده بالا انجام مي شود. اين نوع استفاده ها در دفعات كم و در دوره هاي طولاني انجام مي شود اما ممكن است با حجم بالايي از اطلاعات و پردازش ها همراه باشد. 1-Usability 2-Integration 3-Extensibility 4-Security Providers 5-Agility تصميمات گرفته شده در اين سطح غالبا در حوزه مسائل غيرساخت يافته و توسط مديران ارشد هستند. نتايج حاصل از اين تصميمات تأثيرات بلند مدت و كلاني در سازمان دارند. سطح تاكتيكي4: مربوط به عملياتي است كه در حوزه مديران مياني انجام مي شود. اين عمليات مي تواند شامل پيگيري عمليات در سطح پايين، نحوه انجام آن، گزارش گيري و نهايتا جمع بندي داده هاي مفيد براي اتخاذ تصميمات ميان مدت سازمان باشد. تصميمات گرفته شده در اين سطح غالبا در حوزه مسائل نيمه ساخت يافته و توسط مديران مياني هستند. 1-Deploy 2-Security 3-Strategic Level 4-Tactical Level 3- سطح عملياتي1: پايين ترين سطح انجام فعاليت هاي تجاري يك سازمان است كه در دفعات بالا و معمولا به صورت تكراري در رده هاي پايين عملياتي سازمان انجام مي شود. اين عمليات در دفعات بالا قابل اجراست و با حجم كمي از داده ها سروكار دارند. تصميمات گرفته شده در اين سطح غالبا در حوزه مسائل ساخت يافته و توسط مديران رده پايين هستند. نتايج حاصل از اين تصميمات تأثيرات كوتاه مدت و خرد در اين سازمان دارند. 4-2 BAM: يك برنامه كاربردي در حوزه BI است كه در سطح عملياتي سازمان به كار مي رود. هدف آن آماده كردن اطلاعات كامل و جامعي از روند انجام پروسه هاي تجاري به صورت بلادرنگ3 است. اين سيستم امكان اتخاذ تصميمات كوتاه مدت در انجام فعاليت هاي تجاري را مهيا مي كند و در ضمن سيستمي براي جمع آوري اطلاعات مورد نياز براي برنامه هاي كاربردي رده بالا نيز محسوب مي شود. BAM بيشترين تمركز را در انجام فرآيندهاي تجاري داخلي دارد. 5- برنامه هاي كاربرپسند4: مهمترين برنامه هاي مورد استفاده در سطح تاكتيكي است. اين برنامه در درگيري انجام فعاليت هاي تجاري با استفاده از BAM مورد استفاده قرار مي گيرد و در سطح تصميمات ميان مدت، با ارائه گزارش هاي ميان دوره اي از روند انجام فرآيندها به كمك مديران رده مياني مي آيد. اين سيستم تصويري كلي از فعاليت هاي سازمان براي مديران فراهم مي آورد. كاربرد BI در سطح استراتژيك را مي توان به نوعي براي كمك به افزايش كارايي كلي سازمان و بهينه سازي فرآيند ها در كنار يكديگر در نظر گرفت. اين سيستم ها روي برخي ويژگي هاي مهم مالي و ساير پارامترهاي مهم در افزايش كارآيي سازمان متمركز مي شوند. بديهي است كه اين سيستم در اين سطح مي بايست فرآيندهاي خارجي سازمان را نيز دربر بگيرد. يك سيستم BI از چندين برنامه كاربردي در سطوح مختلف سازمان، باعث ايجاد تفاوت هايي در ابزارها، تكنيك ها و زيرساخت هاي موردنياز براي هر يك از آنها مي شود. استفاده از ابزارهاي نحليلي و هوشمند بيشتر در سطح بالا انجام مي شود كه نيازمند پردازش هاي بالا با ميزان دسترسي انبوهي از اطلاعات در سطوح استراتژيك وتاكتيكي بيشتر از سطح عملياتي است. بخش عملياتي هوش تجاري بيشتر وظيفه جمع آوري اطلاعات و ذخيره سازي آنها را در داده گاه ها يا پايگاه داده اي مخصوص به عهده دارد. 1-Operational Level 2-Business Activity Monitoring 3-Real Time 4-Familar 3-4- زيرساخت هاي سخت افزاري مورد نياز براي هوش تجاري لايه سخت افزار، پايه و اساس سيستم BI را ايجاد مي كند و انعطاف پذيري و گسترش پذيري اين سيستم را در آينده تضمين مي كند. سخت افزار تأثير بزرگي در كاركرد زيرساخت هاي نرم افزاري BI، انتخاب بهترين مورد از گزينه هاي موجود ابزارها، مهارت هاي لازم براي پشتيباني سيستم و هزينه ها خواهد داشت. با اين وجود، هدف يك سيستم BI بايد بالا بردن كارآيي كل سيستم باشد نه فقط سخت افزار سيستم. 1-سرورها: با پيشرفت فناوري، سرعت پردازنده ها افزايش يافته و به مرور قيمت آنها پايين مي آيد. اين حركت باعث ايجاد نقاط تازه اي از كارايي و تعادل بين قيمت و قدرت براي پردازنده و حافظه هاي ذخيره سازي ايجاد كرده است. اين پيشرفت گزينه هاي بيشتري را براي انتخاب و استفاده در سيستم BI ايجاد كرده است كه با آنها مي توان نيازهاي تعريف شده در سيستم را برآورده نمود. 2- حافظه هاي ذخيره سازي: در تعيين نوع حافظه مورد استفاده علاوه بر قابليت سازگاري آن با سرورها و شبكه هاي ارتباطي، بايد به توانايي گسترش، مطابقت با استانداردهاي باز تجاري و تأثير مثبت كارآيي در كل سيستم توجه داشت. علاوه بر خصوصيات فني بايد به نرم افزاري كه قرار است با مديريت آن كاركردهاي بيشتري را قرار دهد، دقت كرد. هزينه ها، فوايد و معايبي كه از انتخاب اين نرم افزار متوجه اين سازمان مي شود مي تواند مهم باشد. همچنين بايد در نظر داشت كه صرفه جويي در خريد سخت افزار لازم مي تواند هزينه هاي بيشتري را در پشتيباني ونگهداري سيستم در پي داشته باشد. 3-شبكه هاي ارتباطي: سرعت شبكه هاي ارتباطي امروزه با وجود شبكه هاي فيبر نوري و شبكه هاي Ethernet پر سرعت بسيار سريع تر شده است. انتخاب سيستم هاي ارتباطي بايد در راستاي انتخاب نوع سرورها و حافظه هاي ذخيره سازي صورت گيرد. اين انتخاب مي تواند سرعت دسترسي به اطلاعات مانند پشتيبان گرفتن، بازيابي اطلاعات و... را تحت تأثير قرار دهد. انتخاب تجهيزات سخت افزاري از ميان گزينه هاي مختلف به پارامترهاي مختلفي مانند موارد زير بستگي دارد: 1-انعطاف پذيري و گسترش پذيري 2-هزينه هاي تهيه، استقرار، نگهداري، پشتيباني و مديريت 3-قابليت سازگاري اجزاي مختلف سخت افزاري با هم 4-كارايي بالا براي نرم افزارهاي پيش بيني شده هوش تجاري 5-مطابقت با استانداردهاي باز تجاري 3-5- فاكتورهاي مهم در ايجاد شرايط مطلوبي براي هوش تجاري شرايط فعلي سازمان مي تواند از بسياري جهات در راستاي استقرار يك سيستم هوش تجاري بررسي شود. زيرساخت هاي فني و تكنيكي مورد استفاده در سازمان يكي از مهم ترين فاكتورهايي هستند كه بيشتر در مورد آنها صحبت مي شود. اما در كنار زيرساخت هاي فني برخي عوامل مهم ديگري هم وجود دارند كه در زير به برخي از آنها اشاره مي كنيم: 1- نيروي انساني: يك سيستم هوش تجاري در نهايت با نيروي انساني شاغل در سازمان در تعامل خواهد بود و كارآيي اين سيستم وقتي مي تواند به بهترين حالت برسد كه اين تعامل به بهترين نحو انجام شود. طراحي مناسب نرم افزارها به گونه اي كه كاربران در كار با آن راحت باشند،‌ عامل مهمي در اين حوزه مي باشد ولي توانايي هاي خاص مهارتي كاربران، شرط لازم اين فاكتور مي باشد. از فاكتورهاي مهمي كه كاربران بايد واجد آن باشند مي توان به موارد زير اشاره كرد: مهارتهاي اطلاعاتي تغييرپذيري يادگيري مداوم - فرآيندها: فرآيندهاي تجاري و سازماني، نحوه انجام كار، كنترل آنها و... مواردي هستند كه در استقرار يك سيستم هوش تجاري بايد به دقت بررسي شده و راهكارهاي مناسبي جهت تغيير و يا سازگاري آنها در نظر گرفته شود. فرآيندهاي سازماني مهمترين بستر استقرار فناوريهاي نوين BI هستند از اين رو بايد شرايط مناسبي را براي افزايش كارآيي BI به دست آورند. برخي از مهمترين فاكتورهاي مطلوب فرآيندهاي سازماني عبارتند از: نحوه مديريت، كنترل و نظارت بر فرايندها ميزان استاندارد بودن روش ها، ابزارها و... رشد كيفي مداوم 3- فرهنگ سازماني: فرهنگ سازماني و نحوه نگرش، عكس العمل و كار سازمان با فناوري هاي نوين، نقش تعيين كننده اي در ميزان موفقيت استقرار BI در يك سازمان دارد. براي موفقيت در استقرار و كارايي يك سيستم BI در يك سازمان بايد برخي موارد از فرهنگ سازماني تغيير پيدا كند چون اين موارد در ميزان بهره وري سيستم هوش تجاري نقش بسزايي خواهد داشت. برخي از اين موارد عبارتند از: تلقي سازمان از اطلاعات: اطلاعات بايد بعنوان يكي از مهمترين منابع سازماني محسوب شود. نوآوري: نوآوري در سازمان بايد بخشي از كار تجاري سازمان تلقي شود. تغيير پذيري: تغيير در سازمان بايد بعنوان يك فرصت تلقي شود نه تهديد 4- زيرساخت هاي فني: در مورد زيرساخت هاي فني يك سازمان براي استقرار و كارايي مناسب هوش تجاري، تحقيقات فراواني شده و مي توان گفت به دليل اهميت فوق العاده اي كه اين فاكتور دارد، بيشترين تلاش سازمان ها براي ايجاد بستر مناسب BI در راستاي بهبود وضعيت زيرساخت هاي تكنيكي BI بوده است. 3-6- نكات پايه اي مهم در ساخت يك سيستم BIدر سازمان شركت IBM براي ساخت يك سيستم هوش تجاري در سازمان چند مسئله پايه اي را مهم معرفي مي كند: 1- چه اطلاعات بحراني و مأموريتي1 سازمان را براي بدست آوردن ارزش رقابتي پيش مي برد؟ 2- چه كسي، در چه زماني و به چه شكلي نيازمند اطلاعات فوق است؟ 3- چه فعاليت ها و پروسه هايي براي مديريت و حفاظت داده هامورد استفاده قرار خواهد گرفت؟ 4- آيا سازمان از لحاظ مالي استطاعت پياده سازي اين فرآيندهاي جديد را دارد؟ 5- آيا سازمان توانايي ايجاد و مديريت مهارت ها و سيستم هاي مورد نياز براي جمع آوري، تصديق و همزمان كردن داده ها را دارد؟ براي مدنطر داشتن موارد فوق چهار لايه زير براي تعريف حوزه زيرساخت هاي BI مورد نياز يك سازمان مورد استفاده قرار مي گيرد: 1- شناسايي اطلاعات بحراني و ماموريتي و عوامل مهم موفقيت سازمان: چه داده هايي براي سازمان اهميت حياتي دارند و براي كسب و كار آن استراتژيك و تاكتيكي قلمداد مي شوند؟ اين اطلاعات مهم ترين پايه هاي يك سيستم BI هستند. BI با استفاده از اين اطلاعات، سازمان را در شرايط بقا و رقابت نگه مي دارد. 2- تعيين كساني كه به فرآيندهاي BI نياز دارند: هدف BI نگه داشتن سازمان در يك سطح رقابتي خوب است به طوري كه بتوان در يك زمان مناسب به فرصت ها و تهديداتي كه در محيط رقابتي ايجاد مي شود، پاسخ مناسب داد. سيستم BI بايد آمار حياتي مورد نياز سازمان را مدام تحت نظر داشته و آنها را در اختيار افرادي كه مسئول هستند، قرار دهد. تعيين اينكه چه كسي نياز به دسترسي دارد و چه فرآيندي براي كنترل دسترسي مورد استفاده قرار خواهد گرفت مي تواند طراحي شبكه ارتباطي، انجام فرآيند و تحليل هزينه ها را تحت تأثير قرار دهد. محاسبه هزينه ها: عوامل مختلفي مي تواند هزينه به كارگيري يك سيستم BI را تعيين كند. اينكه چه مقدار اطلاعات، جمع آوري شده و در تحليل ها مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در چه دوره هاي زماني اطلاعات نياز به بهنگام شدن دارند. 1-Mission-Critical همچنين برخي تحليل هاي خاص مي تواند گران تمام شود و يا مدل سازي هاي زمان بر مي تواند به طول انجامد. تصميمات گرفته شده در مورد هزينه هاي طراحي سيستم مانند انتخاب نوع سرور، نرم افزار هاو... را تحت تأثير قرار دهد. 4- ساخت سيستم ها و ايجاد مهارت هاي لازم: پس از تعيين گزينه هاي مورد نياز و هزينه ايجاد BI در سازمان، بايد تعيين كرد كه چه نوعي از سيستم هاي BI در سازمان ايجاد خواهد شد. آيا سيستم هاي فعلي مي توانند با ارتقاي برخي مؤلفه ها نيازهاي سيستم جديد را برآورده كنند؟ آيا ارتقاي محلي در آينده امكان پذير خواهد بود؟ آيا استفاده از سيستم هاي جديد به جاي ارتقاي سيستم هاي قبلي مقرون به صرفه است؟ فصل چهارم سرويس هاي هوش تجاري در BIDS فصل چهارم – سرويس هاي هوش تجاري در BIDS در راستاي اين پروژه از مؤلفه اي كه در نسخه 2005 به بعد در محصول SQL SERVER اضافه شده ، استفاده شده است كه در ادامه اين فصل به تشريح سرويس هاي آن مي پردازيم. اين مؤلفه محيط توسعه هوش تجاري يا به اختصار BIDS1 ناميده مي شود و شامل سرويس هاي گزارش گيري ، تحليلي و يكپارچه سازي است. 4-1 - سرويس هاي گزارش گيري با استفاده از فناوري سرويس هاي گزارش گيري مي توان گزارش هاي غني را طراحي كرد كه حتي بدون نياز به نوشتن يك دستور ، داده ها را از منابع مختلفي استخراج مي كنند و آنها را در غالب هاي متنوعي چون جدول ، ماتريس و نمودار نمايش مي دهند و مي توانند گزارش هاي خود را در قالب هايي چون اكسل ، HTML ، PDF يا XML صادر كنند. سرويس هاي گزارش گيري داراي مدل توسعه اي هستند كه از طريق آن مي توان طرح گزارش را توسعه داد و عناصر جديدي را در قالب هاي صادراتي و مكانيزم هاي تحويل گزارش ها افزود . در ضمن اين سرويس هاي وب را فراخواني كرد و نيز مي توان با نوشتن اسكريپت ها و برنامه هاي جديد، هر بخشي از گزارش را به صورت خودكار در آورد. 4-1-1 - اجزاي سرويس هاي گزارش گيري بيشتر سازمان ها داراي مجموعه بزرگي از داده هايي هستند كه مي توان از آنها به عنوان مبناي تصميمات مهم سازماني استفاده كرد اما امروز براي تهيه گزارش هاي لازم از اين داده ها ، بايد از ابزار متعدد خارجي استفاده مي شد كه بسياري از آنها براي تعريف گزارش ، از قالب هاي اختصاصي استفاده مي كردند. يكي ا ز اهداف سرويسهاي گزارش گيري (SSRS)1 ، ارائه يك سكوي واحد و استاندارد براي طراحي ، ساخت ، پياده سازي ، و مديريت گزارش ها و افزايش قابليت تعامل با ساير محيط هاي گزارش گيري بوده است. به اين منظور در سرويس هاي گزارش گيري SQL ، براي تعريف گزارش ها ، از يك استاندارد مبتني بر XML به نام زبان تعريف گزارش گيري به شرح زير هستند: سرور گزارش : يك API سرويس وب است كه مسئوليت پاسخگويي به همه در خواست هاي مشتريان ، اعم از اجراي گزارش ها و در خواست ها ي مديريتي را بر عهده دارد. 1-Busines Intelligence Development Studio كاتالوگ ابر داده ها : همه اطلاعات مربوط به گزارش ها مانند تعريف گزارش ، منابع داده ها ، پارامترها ي گزارش ، گزارش هايي كه در حافظه نهان وجود دارند ، تنظيمات امنيتي ، اطلاعات برنامه ريزي و تحويل و اطلاعات سوابق اجراي گزارش را ذخيره مي كند. طراح گزارش : بخشي از ويژوال استوديو است كه با استفاده از آن مي توان گزارش ها را در محيط « بكش و بيانداز». 2 طراحي و پياده سازي كرد. مدير گزارش : ابزاري مبتني بر كاوشگر وب است كه از آن براي مشاهده و اجراي گزارش ها ، ساختن اشتراك گزارش ، تغيير خواص گزارش ، پيكر بندي امنيت ، و ساير امور استفاده مي شود. سرور گزارش ، پردازش گزارش ها را بر عهده دارد. كاتالوگ داده ها ، در SQL ذخيره مي شود و واسط سرويس هاي وب ، به درخواست هاي دريافتي از برنامه ها و مشتريان پاسخ مي دهد . تعدادي سرويس پيش ساخته نيز در سرور گزارش وجود دارند كه مي توان سرويس هاي ديگري را هم به آنها افزود. 4-1-2 - سرور گزارش اصلي ترين بخش سروريس هاي گزارش گيري ، سرور گزارش است. اين سرور ، يك سرويس وب است كه با استفاده از اجزاي فرعي خود، داده ها را باز يابي مي كند ، آنها را با چيدمان گزارش تلفيق مي كند و در قالب گزارش قرار مي دهد. اجزاي ديگر سرويس هاي گزارش گيري ، با سرور گزارش تعامل دارند مثلا طراح گزارش ، متدهايي را فراخواني مي كند كه توسط سرويس وب سرور گزارش عرضه شده اند. برنامه وب مديريت گزارش هم عمليات خود را از طريق همين سرويس هاي وب انجام مي دهد. برنامه هاي سرور و مشتري مي توانند براي انجام خودكار عمليات مورد نظر خود ، اين سرويس وب را فراخواني كنند. سرور گزارش مي تواند آدرس هاي URL را بپذيرد بنابراين مي توان با استفاده از يك مرورگر وب گزارش ها را درون برنامه هاي كاربردي قرار داد. با ارسال پارامتر هاي متفاوت ، به همراه URL ، مي توان جنبه هاي مختلف گزارش را كنترل كرد. مثلا URL زير گزارشي به نام employees ، كه فايلRDL آن را زير پوشه HR از دايركتوري ريشه مجازي report server يك سرور 1-SQL Server Reporting Service 2-Drag and Drop 3-Layout گزارش به نام SRS03 قرار دارد، بازيابي مي كند و با استفاده از پارامتر rs:command فرمان باز توليد آن را د رقالب PDF ( از طريق پارامتر rs : format صادر مي كند: http://SRS03/reportserver?/hr/employees&rs:Command=Render&rs:Format=PDF 4-1-3 - كاتالوگ ابر داده ها سرويس گزارش گيري براي ذخيره كردن اطلاعات ابر داده هاي خود، از پايگاه داده هاي SQL SERVER استفاده مي كنند. كاتالوگ ابر داده كه در جريان نصب سرويس هاي گزارش گيري ساخته مي شود، اطلاعاتي مانند منبع داده ها ، تصوير گزارش ( شكل ظاهري و داده هاي گزارش در يك لحظه زماني خاص)، تاريخچه گزارش و اطلاعات تعيين هويت را در خود ذخيره مي كند . اين كاتالوگ مي تواند برهمان سرور سرويس هاي گزارش گيري قرار داشته باشد ، اما معمولا به منظور افزايش مقياس پذيري و تداوم پذيري ، آن را بر روي سرور جداگانه اي قرار مي دهند. 4-1-4- طراح گزارش سرويس هاي گزارش گيري يك واسط كاربر گرافيكي را به ويژوال استوديو اضافه مي كنند كه از طريق آن مي توان در يك محيط « بكش و بيانداز» به داده ها وصل شد ، پرسش هاي لازم را نوشت و گزارش را طراحي و پياده سازي كرد. طراح گزارش داراي تعدادي كنترل است كه از آنها براي ساختن واسط كاربر استفاده مي شود. در طراح گزارش مي توان از كنترل هايي مانند جعبه متن ، جدول ، ماتريس ، تصوير ، خط ، نمودار و ليست استفاده كرد. در طراح گزارش مي توان از عبارت هاي NET. استفاده كرد و حتي مي توان يك اسمبلي را به گزارش الحاق و دستورات موجود در آن را فرا خواني كرد. همچنين مي توان با استفاده از VB.NET اسكريپت هايي را نوشت و آنها را مستقيما درون گزارش ، جاسازي كرد. و نيز مي توان يك اسمبلي .NET نوشت و آن را از داخل گزارش فرا خواني كرد. استفاده از اسكريپت هاي جدا سازي شده ، آسان تر از به كار گيري اسمبلي ها است و قابليت بيشتري دارد زيرا اين نوع دستورات .NET درون فايل گزارش ذخيره مي شوند. باري افزودن دستورات VB.NET بايد در طراح گزارش ، پنجره خاصيت هاي گزارش را باز كرد و دستورات مورد نظر را در پنجره Custom code ،‌نوشت . متد هاي موجود در دستورات جا سازي شده را مي توان از طريق عضو سراسري code ( مثلا به شكل code .method name) در هر عبارتي به كار برد. اضافه كردن اسمبلي هاي .NET فرايند نصب گزارش را پيچيده تر مي كند. زيرا اسمبلي ها به صورت فايل هاي جداگانه تحويل مي شوند و بايد بر روي همه سرورهايي كه گزارش را اجرا خواهند كرد، نصب شوند. اسمبلي ها رامي توان به هر كدام از زبان هاي .NET نوشت و پس از نصب ،‌همه گزارشهايي كه بر روي سرور اجرا مي شوند ، مي توانند از آنها استفاده كنند. تعريف گزارش در فايل متني آن به سكل يك فايل XML است. اين فايل XML ، براي تعريف گزارش ها ، از اسكيماي استانداردي استفاده مي كند كه توسط مايكروسافت ايجاد شده است . اين استاندارد زبان تعريف گزارش ( RDL ) نام دارد. مي توانXML مربوط به يك گزارش را به صورت دستي هم تغيير داد ولي بهتر است براي اين كار از طراح گزارش استفاده كرد. 4-1-5- برنامه وبي مديريت گزارش برنامه مديريت گزارش امكان مديريت و مشاهده گزارش ها را در اختيار قرار مي دهد. از طريق واسط كاربر برنامه مديريت گزارش ،‌مي توان سلسله مراتب گزارش ها را ديد ، گزارشي را انتخاب كرد ، خروجي گزارش انتخاب شده را مشاهده كرد و آن را به يكي از قالب هاي مورد پشتيباني مدير گزارش ( مثل HTML ، اكسل ، TIFF ، PDF ، فايل هاي CVS و XML ) صادر نمود همچنين مي توان عمليات مديريتي لازم (مثل مديريت منابع داده ، مديريت پارامتر ها ، مديريت خاصيت هاي مربوط به نحوه اجرا و اشتراك ) را بر روي گزارش ها انجام داد . با استفاده از مدير گزارش مي توان سه قابليت مهم سرويس هاي گزارش گيري ، يعني استفاده از حافظه نهان1 ، تصوير بر داري از گزارش2 و اشتراك3 را مديريت كرد. اين سه قابليت را در زير شرح داده ايم: استفاده از حافظه نهان : امكان افزايش سرعت اجراي گزارش ها را فراهم مي كند. با فعال كردن حافظه نهان ، گزارش ها در اولين بار اجرا ، درون حافظه نهان قرار مي گيرند و از آن پس به جاي پايگاه داده هاي SSRS ، از حافظه نهان بازيابي مي شوند. تصوير گزارش : يك تك عكس از وضعيت چيدمان و داده هاي گزارش در يك لحظه زماني مشخص است. اجراي گزارش هاي بزرگ (‌كه حاوي داده هاي حجيم هستند ) ، مستلزم صرف منابع زيادي است. با تهيه تصوير Snapshot از يك گزارش ، در دفعات بعدي كاربران مختلف ، گزارش را اجرا مي كنند، اين منابع مصرف نخواهد شد و تنها همان تصوير ، مورد استفاده قرار خواهد گرفت . به كارگيري تصوير يك گزارش ، امكان مشاهده تاريخچه و سير تغييرات آن در طول زمان را نيز فراهم مي كند. اشتراك : امكان تحويل يك گزارش در زمان هاي مشخص ، به محل هاي مشخص ( مثل يك آدرس ايميل يا جايي در يك سيستم فايل يا نقاط تحويل ديگري كه توسط برنامه هاي كاربردي تعريف مي شوند. ) را فراهم مي كند مثلا مي توان در آغاز هر ماه گزارش عملكرد هر واحد سازماني را به صورت خودكار براي مديران همه واحد ها ارسال كرد. در سرويس هاي گزارش گيري دو نوع اشتراك وجود دارند: 1-اشتراك استاندارد كه به صورت ايستا براي يك يا چند كاربر تعريف مي شود و مي تواند توسط همان كاربران مديريت شود . 2=اشتراك داده – محور كه در آن ليست مشتركين گزارش به صورت پويا در قالب هاي سفارشي قرار دارد، اين نوع اشتراك به خصوص وقتي ليست و مشخصات مشتركين در طول زمان متغير است ، مفيد مي باشد مثلا مي توان گزارش فروش ماهانه هزاران فروشنده را در ابتداي ماه بعد ، به صورت خود كار توليد و براي تك تك آنها ارسال كرد حتي مي توان قالب هر گزارش را به سفارش گيرنده آن تعيين كرد و مثلا براي برخي افرادگزارش هاي HTML و براي برخي ديگر ،گزارش هاي PDF فرستاد . به اين ترتيب به جاي ايجاد و مديريت هزاران اشتراك مستقل ، مي توان تنها يك اشتراك داده – محور ساخت و از طريق آن و بر مبناي داده هاي پويا ارسال نتايج گزارش را به هزاران گيرنده مديريت كرد. اين اشتراك نام و آدرس گيرندگان قالب درخواستي آنان و داده هايي كه بايد براي هر كدام ارسال شوند را با انجام پرسش بر روي پايگاه داده ، به دست مي آيد. 4-1-6- امنيت سرويس هاي گزارش گيري در سرويس هاي گزارش گيري از امنيت مبتني بر نقش استفاده شده است . نقش هاي پيش فرض در سرور به شرح زير هستند: مرورگر1: كاربراني كه در اين نقش قرار مي گيرند ، تنها مي توانند گزارش ها ، پوشه ها و منابع را ببينند ضمنا اين كاربران مي توانند اشتراك هاي خود را مديريت كنند. مدير محتوا2 : به صورت پيش فرض اين نقش به راهبران داده مي شود . كاربراني كه داراي اين نقش هستند ، مي توانند همه عمليات ممكن را بر روي اشياي SSRS مانند پوشه ها ،‌گزارش ها و منابع داده انجام دهند. گزارش هاي من3 : اگر قابليت « گزارش هاي من » فعال باشد ، اين نقش به كاربر داده مي شود كه كاربر مي تواند در آن گزارش هاي خود را ايجاد و مديريت كند. ناشر4 : اين نقش معمولا به نويسنده يك گزارش داده مي شود تا بتواند با استفاده از طراح گزارش ، گزارش را بنويسد و داده هاي آن را به سرور گزارش ارسال كند. 1-Caching 2-Report Snapshots 3-Supscription كاربر سيستم : به كاربر اجازه مي دهد تا اطلاعات پايه مربوط به سرور گزارش و برنامه هاي برنامه ريزي شده آن را مشاهده كند. راهبر سيستم : اين نقش مي تواند قابليت هاي مختلف را فعال و پيش فرض ها را مشخص كند. كاربري كه داراي اين نقش است، مي تواند نقش هاي ديگر را تعريف و تنظيمات امنيتي را مشخص كند . اين نقش مي تواند جاب5 هاي سرور را هم مديريت كند. با تركيب كردن مجوز هاي مختلف مي توان نقش هاي جديدي را ايجاد كرد. سرويس هاي گزارش گيري در هنگام استفاده از واسط مديريت گزارش و يا واسط سرويس هاي وب ، از شيوه هاي استاندارد نعيين هويت وب ، مانند Basic، Digest ،Integrated استفاده مي كنند كه در آنها مي توان كانال را توسط SSL رمز نگاري كرد. 4-1-7- ابزار پيكر بندي سرويس هاي گزارش گيري پيكر بندي سرويس هاي گزارش گيري را مي توان پس از برپا سازي SSRS ، توسط ابزار جديد SSRS Configuration Tool پيكر بندي كرد. با اين ابزار مي توان دايركتوري هاي مجازي ، پايگاه داده ابر داده هاي گزارش ، كليد هاي رمز نگاري ، تنظيمات ايميل ، تنظيمات مقياس پذيري را مديريت كرد . بسياري از كارهايي كه تا كنون با ابزار خط فرمان reconfig انجام مي شدند، حالا توسط اين ابزار انجام مي شوند. براي مديريت برخي از عناصر سرويس هاي گزارش گيري مثل سرويس گزارش مي توان از مديريت پيكر بندي SQL Server هم استفاده كرد به خصوص در مواردي كه واسط گرافيكي كاربر قادر به ارائه امكانات پيشرفته اسكريپت نويسي نيست ، مي توان از ابزار هاي خط فرمان استفاده كرد. 4-2 - سرويس هاي تحليلي مهمترين وظيفه پايگاه داده ها ذخيره كردن داده ها است. ولي هزينه اين كار زماني جبران مي شود كه بتوان معاني مستتر در دل اين داده ها را بيرون كشيد و از آنها براي اتخاذ تصميمات درست استفاده كرد و مثلا بر مبناي داده هاي ذخيره شده به سؤالاتي مانند « آيا شركت را بايد توسعه داد؟» ، « آيا عرضه محصولات جديد عملي است ؟ » يا « آيا برون سپاري كارها به صرفه است ؟ » به خوبي پاسخ داد . تفسير داده ها و استفاده از آنها براي اتخاذ تصميم تجاري و تبديل داده ها به شكل هاي قابل تفسير را هوش تجاري مي گويند. SQL Server 2005 حاوي مجموعه اي از فناوري هايي است كه به منظور توسعه و 1-Browser 2-Content Manager 3-My Reports 4-Publisher 5-Job مديريت برنامه هاي كاربردي هوش تجاري در زير عنوان هوش تجاري ، گرد آوري شده اند . اگر چه سرويس هاي گزارش گيري و سرويس هاي يكپارچگي را مي توان از اين گروه دانست اما بدون ترديد سنگ بناي سرويس هاي هوش تجاري در SQL Server ، سرويس هاي تحليلي SQL Server يا SSAS است. سرويس هاي تحليلي داراي ابزار هايي هستند كه مي توان از آنها براي پردازش هاي تحليلي بر خط و داده كاوي استفاده كرد. هر كدام ا ز كاربرد هاي سرويس هاي تحليلي داراي دو جنبه راهبردي و برنامه نويسي هستند . همانطور كه تا كنون ديده ايد ، SQL Server براي هر كدام از اين جنبه ها ابزار مناسب را در اختيار گذاشته است: 1-استوديوي مديريت 1SSMS : ابزاري براي مديريت است كه امكان نمايش داده ها ، ايجاد عبارت هاي چند بعدي ، الحاقات داده كاوي و XML تحليلي (XML/A ) را فراهم مي كند. 2-استوديوي توسعه هوش تجاري BIDS : ابزاري براي برنامه نويسي است كه با استفاده از آن مي توان اجزاي اصلي پروژه هاي سرويس هاي تحليلي ( مانند منابع داده ، نماي داده ها ، ابعاد ، مقادير و مكعب ها ) را تعريف كرد. با اين ابزار مي توان داده هاي موجود در محيط تحليل را از زواياي مختلف مشاهده كرد. 4-2-1- امكانات SSAS 2005 امكانات SSAS 2005 به شرح زير است: 1-معماري : SSAS 2005 داراي معماري انعطاف پذير مبتني بر سرويس هاي وب است كه بر پايه مدل جديد 1UDM استوار است. 2-سرعت ، مقياس پذيري ، تداوم : با استفاده از حافظه نهان فعالانه و پشتيباني از خوشه سازي مقاوم در برابر اشكال2 ، سرعت ، مقياس پذيري و تداوم SSAS افزايش يافته است. 3-استفاده پذيري : ابزار هاي بهتر به خصوص BIDS امكان استفاده آسان تر از امكانات SSAS را فراهم مي كنند. 4-برنامه نويسي : امكانات بهتر و استاندارد برنامه نويسي در SSAS پيش بيني شده اند. 4-2-2 – معماري ويژگي ديگري كه به سرويس هاي تحليلي اضافه شده است ، معماري خاص آن مي باشد. 4-2-3 - مدل ابعادي يكپارچه شده ( UDM ) 1-SQL Server Management Studio هدف از UDM ايجاد يك مدل يكنواخت ابعادي براي نمايش منابع داده رابطه اي و غير رابطه اي است. UDM مشترياني مانند اكسل و سرويس هاي تحليلي را به شكلي يكنواخت و استاندارد ، به منابع داده غير متجانس متصل مي كند . به اين ترتيب مشتريان به جاي آنكه بر روي هر منبع داده از زبان بومي همان منبع ( مثلا لهجه هاي مختلف SQL ) استفاده كنند ، بر روي همه منابع داده از فرمان هاي UDM استفاده خواهند كرد . بسياري از امكانات سرويس هاي تحليلي با استفاده از UDM پياده سازي شده اند مثلا سلسله مراتب ، خوشه بندي ، نمايش زماني ، ترجمه زباني و پرسپكتيو ها ، همگي بر مبناي UDM پياده سازي شده اند حتي حافظه نهان فعالانه نيز بخشي از UDM است و بنابراين مي توان در سرويس هاي تحليلي 2005 از آن استفاده كرد. 4-2-4 XML - ، XML/A و سرويس هاي وب در زمان انتشار سرويس هاي تحليلي 2000 وب هنوز به بلوغ نرسيده بود كه XML هنوز به اندازه امروز تكميل و عمومي نشده بود ، سرويس هاي وب نيز هنوز به عنوان استاندارد دسترسي راهبران و برنامه نويسان مطرخ نبودند اما سرويس هاي تحليلي 2005 از اين فناوري جديد ، بهره مي برند . هر سرور سرويس هاي تحليلي 2005 در واقع يك سرويس وب است. زبان راهبري اين سرويس مبتني بر XML است. همه مشتريان براي ارتباط با سرور سرويس هاي تحليلي از زبان استاندارد XML/A استفاده مي كنند كه مبتني بر XML است. البته در كنار XML/A ، مايكروسافت كماكان براي حفظ سازگاري با نگارش هاي گذشته از فناوري هاي متنوع ديگر هم استفاده مي كند. XML/A زير مجموعه اي از زبان اسكريپت نويسي سرويس هاي تحليلي ( ASSL ) است. XML/A براي ارسال فرمان هايي مانند ايجاد مكعب ، تغيير مكعب يا پردازش مكعب به كار مي رود. ASSL زباني است كه براي تعريف كردن اشياي درون سرويس هاي تحليلي استفاده مي شود. XML/ A با فرمان ها سر و كار دارد ولي مابقي ASSL ، يك زبان تعريف داده (DDL ) براي اشياي سرويس هاي تحليلي است. BIDS از همان شيوه برنامه نويسي ويژوال استوديو ( راه حل ها ، پروژه ها ، و فايل هاي متن ) استفاده مي كند. فايل هاي متن مربوط به هر پروژه ، سرويس هاي تحليلي BIDS ، حاوي ابر داده هاي مربوط به اشياي سرويس هاي تحليلي آن هستند. اين فايل ها را مي توان تحت پوشش سيستم هاي استاندارد كنترل فايل هاي متن قرار داد. در سرويس هاي تحليلي 2005 ابر داده ها در پايگاه داده هاي خاص ذخيره مي شوند . در سرويس هاي تحليلي 2005 زبان تعريف ابر داده ها مبتني بر XML است و 1-Unified Dimensional Model 2-Fault-Tolerant 4-2-5 - سرعت ، مقياس پذيري ، تداوم سرويس هاي تحليلي از حافظه نهان سمت مشتري استفاده نمي كنند و براي افزايش سرعت و كاهش نياز به منابع مشتري ، همه محاسبات در سمت سرور انجام مي شوند. يكي از امكانات جديد SSAS 2005 حافظه نهان فعالانه1 است . با قرار گرفتن داده هاي سرويس تحليلي در حافظه نهان پرسش ها به جاي آنكه بر روي داده هاي اصلي اجرا شوند ، بر روي داده هاي حافظه نهان اجرا مي شوند . به اين ترتيب يكي از گلو گاه هاي بالقوه سرعت ، حذف مي شود. يكي از مهمترين وظايف حافظه نهان فعال ، مديريت داده هاي منسوخ است مثلا مي توان حافظه نهان را طوري پيكر بندي كرد تا به محض تغيير يافتن داده هاي زيرين ، داده هاي حافظه نهان را به روز آوري كند . اگر در زمان به روز آوري حافظه نهان ، پرسش ديگري نياز به اين داده ها داشته باشد ، سرويس هاي تحليلي پرسش را بر روي منبع داده هاي زيرين اجرا نخواهد كرد. SSAS 2005تمامي ابعاد را در حافظه نهان نگهداري نمي كند بلكه مانند سيستم هاي عمل بخشي از آن را در حافظه و بخش هاي ديگر را بر روي ديسك نگهداري مي كند به اين ترتيب ، حالا در SSAS 2005 اندازه ابعاد داراي محدوديت نيستند زيرا بر خلاف نگارش 2000 كه در آن اندازه ابعاد توسط ميزان حافظه فيزيكي محدود مي شد، SSAS 2005 از حافظه نهان استفاده مي كند و بنابر اين با محدوديت حافظه مواجه نمي شود. با توجه به ماهيت حساس سرويس هاي تحليلي حالا خوشه سازي جايگزين كننده سرور خراب1 هم از سرويس هاي تحليلي پشتيباني مي كند . اين فناوري كه بر فراز سرويس هاي خوشه سازي ويندوز ساخته شده است ، در زمان بروز اشكال يك سرور يدكي جايگزين سرور خراب مي كند . ضمنا اين فناوري را مي توان در سرويس اطلاع رساني و تكثير هم به كار برد. 4-2- 6- استفاده پذيري مانند SSAS 2000 ، ‌اتصال به سرويس هاي تحليلي براي نوشتن برنامه لازم نيست . در BIDS مي توان تا قبل از تحويل پروژه سرويس هاي تحليلي به سرور، برنامه نويسي را به صورت آفلاين انجام داد . براي آنكه برنامه نويسي آفلاين ممكن باشد ،‌BIDS از تصوير اسكيماي منابع داده مورد نياز استفاده مي كند . اشياي سرويس هاي تحليلي ( مكعب ها ، ابعاد و ... ) كه در اين حالت ايجاد مي شوند در واقع كپي محل اشيايي هستند كه بايد بعدا به سرور سرويس هاي تحليلي تحويل شوند . به اين ترتيب حتي اگر سرويس هاي تحليلي بر روي ماشين محلي نصب نشده باشد و برنامه نويس هم به شبكه متصل نباشد ، باز هم مي تواند برنامه نويسي را انجام دهد . در حالت آفلاين مي توان به جاي برنامه نويسي دستي محاسبات ، با استفاده از ديالوگ هاي راهبري و ويزارد هاي BIDS ، محاسبات لازم را ايجاد كرد. 1-Proactive Caching يكي ديگر از امكانات استفاده پذيري در BIDS ، پشتيباني از پيكر بندي چند گانه است. با استفاده از اين امكان مي توان پروژه ها را به چند نسخه از سرويس هاي تحليلي تحويل داد. ضمنا اشياي محلي و ترجمه شده هم قابل استفاده هستند تا بتوان پروژه را در زبان هاي مختلف به كار برد . 4-2-7 - برنامه نويسي قابليت هاي هوش تجاري در SSAS به شدت افزايش يافته اند. در اين بخش برخي از تغييرات مهم را به اختصار بررسي خواهيم كرد: 1-چارچوب شاخص عملكرد كليدي و پرسپكتيو SSAS 2005از شاخص هاي عملكرد كليدي (KPI) بهره مي گيرد. اين اشياي سمت سرور ، نمايش گرافيكي يك مقدار ، هدف ، وضعيت يا روند هستند . مثلا كارگزاران سهام براي نشان دادن خريدني بودن يك سهم از علامتي به شكل انگشت شست رو به بالا و براي نشان دادن فروختني بودن يك سهم از انگشت شست رو به پايين استفاده مي كنند اگر چه الگوريتم تشخيص خريدني يا فروختني بودن يك سهم بسيار پيچيده است اما نشانگر آن خيلي ساده و قابل فهم است. مي توان يكKPI را به يك روند وابسته كرد مثلا در يك مسابقه اتومبيل راني اگر چه ممكن است اتومبيل خاصي در صدر قرار داشته باشد ( وضعيت ) اما اگر يكي از اتومبيل هاي عقب در حال افزايش سرعت باشد (روند) اين روند ممكن است نتيجه نهايي مسابقه را تغيير دهد . با استفاده از علامت هاي گرافيكي براي نمايش روند ، مي توان تشخيص روند يك KPI را براي كاربران آسان كرد. يكي ديگر از امكانات جديد SSAS 2005 ، امكان استفاده از پرسپكتيو است. پرسپكتيو يك مجموعه منطقي از صفت ها ، سلسله مراتب ، اقدامات و اندازه ها است كه با استفاده از آن مي توان به گروهي از كاربران نمايي سفارشي از داده ها را ارائه كرد. 2-نماهاي منبع داده ها نماهاي منبع داده ها ، لايه اي مجازي را بر روي آن مي سازند كه حاوي زير مجموعه اي از اشياي مربوط به منبع داده ها است مثلا يك نماي منبع داده ها مي تواند تنها حاوي جدول ها و نماهاي مربوط به پردازش حقوق و دستمزد باشد به اين ترتيب غير از خود كار سازي ايجاد محاسبات ، BIDS برنامه نويسي مكعب ها را نيز تا حد زيادي خود كار كرده است. براي اين كار BIDS معماري زيرين مكعب را بر آورد مي كند و در صورت امكان با استفاده از روشي كه تك –كليك نام دارد، مكعب را مي سازد . مكعب تك- كليك به جاي آنكه با تعريف ويژگي هايش توسط برنامه نويس ساخته شود از طريق تحليل تقريبي و توسط BIDS ساخته مي شود. 1-Failover Clustering مي توان نام اشيا را تغيير داد ، ستون هاي محاسبه شده جديد را اضافه كرد و از پرسش هاي نام دار استفاده كرد. يكي از مزاياي پرسش هاي نام دار ، امكان استفاده از قابليت هايي شبيه به نماهاي عادي ولي بدون نياز به داشتن مجوز CREATE VIEW است. 3-جدول هاي حقايق چند گانه مكعب ، شي پايه مورد استفاده در سرويس هاي تحليلي است . در SSAS 2005 مكعب مي تواند حاوي چندين جدول حقايق باشد مثلا اندازه هاي تجاري مربوط به فروش ( هزينه كالا ، نحوه ارسال ، در آمد ، مليات و سود ) و كارمندان ( حقوق ، مزايا و پور سانت ) را مي توان همزمان تحليل كرد . در SSAS 2005 تنها استفاده از يك جدول حقايق ( كه اكسيماي Star يا Snowflake نام داشت) ممكن بود . در SSAS 2005 مي توان اسكيما ها را به دلخواه تعريف كرد. 4-عبارت هاي چند بعدي ( MDX ) عبارت هاي چند بعدي يا MDX زباني است كه در SSAS 2005 نيز وجود داشت و از آن براي پياده سازي محاسبات و قواعد امنيتي استفاده مي شود. در SSAS 2005 نگار ش قدرتمند تر و لي ساده تري از MDX به كار مي رود. اسكريپت هاي اين نگارش داراي ساختار و املاي آسان تري هستند. 5-يكپارچگي CLR از ديدگاه برنامه نويسي سرويس هاي تحليلي 2005 بسيار پيشرفته تر از سرويس هاي تحليلي 2000 هستند . در سرويس هاي تحليلي 2000 براي اضافه كردن توابع تعريف شده توسط كاربر بايد از اشياي COM استفاده مي شد مثلا اگر پياده سازي الگوريتمي در SQL ممكن نبود بايد آن را در VB6.0 يا C++ و به شكل يك شي مي نوشتند به اين ترتيب بيشتر برنامه هاي كاربردي سرويس هاي تحليلي 2000 شامل دو بخش بودند كه يكي از آنها با استفاده از سرويس هاي تحليلي و ديگري در يك محيط برنامه نويسي ديگر نوشته مي شدند اما در سرويس هاي تحليلي 2005 مي توان براي اين كار از .NET استفاده كرد. همان طور كه در SQL Server 2005 ديديم ، حالا مي توان توابع تعريف شده توسط كاربر را با استفاده از زبان هاي CLR مانند VB.NET و C# نوشت ، حتي تريگر ها و روال هاي ذخيره شده را هم مي توان در CLR نوشت . به اين ترتيب يك راه حل سرويس هاي تحليلي مي تواند همزمان حاوي يك پروژه سرويس هاي تحليلي و يك پروژه VB يا C# باشد . جالب است كه حالا همه بخش هاي اين راه حل را مي توان در يك محيط برنامه نويسي واحد توسعه داد. 6-اشياي مديريت تحليل ( AMO) با استفاده از اشياي مديريت تحليل مي توان اشياي تجاري را از طريق برنامه نويسي ايجاد و مديريت كرد. جايگزين مدل برنامه نويسي قديمي DSO ( اشياي پشتيباني از تصميم گيري ) در سرويس هاي تحليلي 2000 شده است. با استفاده از قابليت هاي AMO مي توان اشياي داده كاوي را ايجاد و مديريت كرد. AMO مي تواند وظايف راهبري داده كاوي شامل امنيت و پردازش را انجام دهد . حتي تهيه نسخه پشتيبان و بر گرداندن آن هم در اين بخش از سرويس هاي تحليلي بر عهده AMO قرار دارد. 7- ممیزی سرويس هاي تحليلي 2005 از رويدادهاي trace سرور SQL پشتيباني مي كند. با استفاده از اين ساختار پروفايلر مي تواند رفتار برنامه هاي سرويس هاي تحليلي را مميزي كند. با استفاده از رويدادهاي trace سرور مديريت پذيري را شديدا ارتقا مي دهند و مي توان با استفاده از آنها تعيين كرد كه چه كساني از اشياي سرويس هاي تحليلي استفاده كرده اند. 4-2-8 - پروژه هاي سرويس هاي تحليلي براي ساختن اشياي سرويس هاي تحليلي ( مانند مكعب ها، بعد ها و اندازه ها ) برنامه نويس مي تواند از زبان اسكريپت نويسي بومي سرويس هاي تحليلي كه زباني مبتني بر XML است ، استفاده كند. برنامه هاي كاربردي براي ارتباط با سرويس هاي تحليلي كه از اين زبان استفاده ميكند اما نوشتن XML خام ( هم چه قدر هم كه خوب طراحي شده باشد) دشوار و پرخطا است. SQL Server 2005 داراي ابزار قدرتمندي به نام استوديوي توسعه هوش تجاري ( BIDS) است كه محيط برنامه نويسي يكپارچه آن ، پروژه هاي سرويس هاي تحليلي را پشتيباني مي كند . در پشت صحنه ، نوع اين پروژه ، ASSL است اما بار اصلي توليد فايل ASSL را BIDS بر دوش مي كشد و برنامه نويس با اين زحمت درگير نمي شود. براي دستيابي به پروژه هاي سرويس هاي تحليلي از BIDS استفاده مي شود. اين ابزار در واقع نسخه اي از ويژوال استوديوي 2005 است كه همراه با بسته SQL Server 2005 عرضه مي شود. نوع پروژه هاي قابل استفاده در BIDS به نصب بودن يا نبودن خود ويژوال استوديو 2005 بستگي دارد . اگر ويژوال استوديو 2005 بر روي ماشين ميزبان SQL Server 2005 نصب باشد BIDS حاوي همه انواع پروژه هاي ويژوال استوديو ( برنامه هاي ويندوز ، برنامه هاي كنسول و ...) خواهد بود. 4-3 - سرويس هاي يكپارچگي سرويس هاي يكپارچگي 1(SSIS) كه قبلا سرويس هاي تبديل داده ها (DTS) نام داشتند، ابزار استخراج ، تبديل و بار كردن داده ها هستند كه درون بسته SQL Server 2005 عرضه مي شوند. SSIS آچار فرانسه دنياي SQL Server است كه كار هاي بسيار متنوعي را انجام مي دهد . برخي از اين كار ها عبارتند از: وارد كردن2 و صادر كردن3 داده ها ما بين نسخه هاي مختلف SQL و ساير منابع داده انجام تبديلات مختلف بر روي داده ها خود كار سازي عمليات نگهداري و فرايندهاي كاري SQL اجراي اسكريپ اطلاع رساني از طريق ايميل به كار گيري FTP براي ارسال و دريافت فايل تعامل با صف هاي پيام اجراي فرايند هاي سرويس هاي تحليلي اجراي پرسش هاي داده كاوي پردازش فايل هاي XML استفاده از پرسش هاي WMI و پاسخ دادن به رويداد هاي مربوطه زماني كه DTS براي اولين بار در SQL Server7.0 معرفي شد ، راهبران و برنامه نويسان پايگاه داده ها با شك و ترديد به آن مي نگريستند. زيرا همه كار ها غير از ويزارد ورود / صدور با اشكال مواجه مي شدند. مايكروسافت با توجه به نظرات راهبران و برنامه نويسان تلاش زيادي كرد تا در SQL Server 2005 DTS را بهبود دهد و با رفع اشكالات قبلي و افزودن امكانات جديد آن را به محصولي پايدار و قابل اعتماد تبديل كند. افزودن چند قابليت جديد ، افزايش امكانات قابليت هاي قبلي و حذف برخي از بخش هاي مسئله دار ، باعث آن چنان تغييرات شديدي شده است كه مايكروسافت حتي نام آن را هم به سرويس هاي يكپارچگي تغيير داده است. 1-SQL Server Integration Service 2-Import 3-Export 4-3-1 - ويژگي هاي جديد SSIS در SSIS هنوز هم از برخي مفاهيم سرويس هاي تبديل داده ( يا DTS ) استفاده مي شود ولي فضاي محاوره اي اين دو محصول كاملا متفاوت است . در SSIS بسياري از اجزاي موجود در DTS جابجا يا حذف شده اند ، نام بسياري از آنها تغيير يافته است ، بسياري ديگر نيز بهبود يافته اند. برخي از موارد مهم به شرح زير هستند: محيط يكپارچه برنامه سازي(IDE) جديدي به نام استوديوي برنامه سازي هوشمندي تجاري (BIDS) كه با استفاده از آن مي توان بسته هاي SSIS را ايجاد كرد. در DTS2000 : اتصال ها ، كار ها ، تبديلات و وابستگي هاي اولويت گردش كار همگي از يك فضاي كاري استفاده مي كردند كه گاهي منجر به شلوغي و سر در گمي مي شد . در SSIS عناصر كنترل گردش ( كانتينر ها ، كار ها و قيد هاي اولويت گردش كار ) از عناصر گردش داده ها ( منابع داده و تبديلات ) جدا شده اند به اين ترتيب محيط برنامه سازي به مراتب خلوت تر و روان تر شده است. سطوح طراحي جديدي نيز براي كاوشگر بسته ها و مقابل با رويداد ها پيش بيني شده اند. كار هاي موجود در DTS 2000 بهبود يافته اند مثلا 1 FTPT حالا حتي اجازه ارسال فايل را هم مي دهد در حالي كه در نگارش قبلي تنها مي توانست فايل ها را دريافت كند. به منظور كم كردن حجم برنامه نويسي لازم براي استفاده از اشياي Activex چندين كار جديد ايجاد شده اند مثلا كار سيستم فايل امكان انجام عمليات متنوعي بر روي فايل ها را فراهم مي كند كه در نگارش هاي قبلي DTS مستلزم نوشتن تعداد زيادي دستور بودند. در ويرايش 2005 فعاليت Send Mail به جاي MAPI از SMTP استفاده مي كند . بنابر اين اگر يك سرور SMTP معتبر در شبكه خود داشته باشيد مي توانيد بدون نياز به پيكر بندي پرو فايل هاي MAPI ايميل هاي خود را از طريق SSIS ارسال كنيد. فايل هاي بسته SSIS به حاي قالب XML ذخيره مي شوند مي توان اجزاي سفارشي SSIS ( كار ها و تبديلات ) را با استفاده از زبان هاي .NET ايجاد كرد در كار اسكريپت از زبان برنامه نويسي VB.NET استفاده مي شود كه فاقد محدوديت هاي jscript و VBScript در DTS2000 است. مي توان امضاي الكترونيكي را بر بسته هاي SSIS اعمال كرد تا از باز كردن بسته هاي جعلي جلو گيري شود. 1-File Transfer Porotocol Task مي توان كار هاي مرتبط را با استفاده از اشياي جديدي كانتينر در يك گروه قرار داد ضمنا كانتينر هاي حلقه نيز امكان تكرار گردش كار ها را بر مبناي شرايطي كه كار بر تعريف مي كند ، فراهم مي آورند. با استفاده از checkpoint مي توان در صورت بروز اشكال در اجراي بسته بدون اجراي مجدد كار هاي قبل از وقوع اشكال اجراي بسته را از ابتداي كار هاي باقي مانده ادامه داد. با اضافه شدن برنامه هاي قابل اجرا ، خط فرمان جديد شامل DTEXEC ( كه جايگزين DTSRUN در نگارش 2000شده است ) ، DTSEXECUTE ( كه جايگزين DTSRUNUI در نگارش 2000 شده است ) و DTUTIL مي توان بسته هاي DTS را كپي و حذف كرد يا عدم وجود آنها را بررسي و امضاي ديجيتالي را بر آنها اعمال كرد. شكل 4-1 معماري SSIS 4-3-2 - مباني SSIS هنوز هم مانند DTS هسته اصلي SSIS را بسته1 تشكيل مي دهد. بسته مجموعه اي از كار ها ، اتصال ها ، كانتينر ها و گردش كار ها است كه توسط طراح SSIS در BIDS طراحي و اشكال زدايي مي شود و مي توان آن را از طريق يك ابزار خط فرمان (DTEXEC) يا از طريق يك جاب در SQL Server Agent اجرا كرد در نگارش هاي قبلي DTS طراح تنها داراي يك سطح بود و بنابر اين همه كار ها ، اتصال ها ، گردش كارها ( قيد ها ي اولويت) و تبديلات در همان يك سطح قرار مي گرفتند اگر چه اين وضعيت براي بسته هاي كوچك مناسب بود اما با افزايش پيچيدگي بسته ها فرايند طراحي دشوار مي گرديد. 1-Package فصل پنجم هوش تجاري در شير پوينت فصل پنجم – هوش تجاري در شير پوينت 5-1- معرفي شير پونيت MOSS1بستري در جهت تكامل تكنولوژي شير پونيت مايكروسافت است . اين بستر به عنوان زير بناي سيستم Microsoft Office 2007 عمل مي كند. سيستم مايكروسافت آفيس 2007 شامل يك مجموعه از كاربرد ها ، سرور ها و سرويس هايش است كه با هم كار مي كنند تا بهره وري كاربر و تيم را بهتر كند، اطلاعات به اشتراك گذاشته شده را سودمند تر مي كند و پروسه اخذ تصميمات تجاري را آسان مي كند. شكل 5-1 معرفي شيرپوينت 1-Microsoft SharePoint Service 2007 شير پونيت دسترسي سريع كاربران را به اطلاعات جامع مهيا مي كند. اشخاص را قادر مي سازد تا بطور مؤثر و كارا با هم كار كنند و اجازه به اشتراك گذاشتن اطلاعات را به سادگي مهيا مي كند. بهره وري افراد و تيم را بالا مي برد به اين صورت كه هر فرد مي تواند به سادگي اطلاعات را مديريت و ايجاد كند و از طريق پروسه هاي تجاري به اين اطلاعات دسترسي داشته باشد. شكل 5-2 سرور پورتال شير پوينت مجموعه اين فعاليت ها روي اطلاعات امكان ايجاد فرايند هاي تجاري و تصميمات مديريتي را فراهم مي كند. اين اطلاعات مي تواند شامل اسناد ، پيام هاي e-mail ، داده هاي سيستم ، گزارشات ، تحليل ها ، و يا هر فرمت ديگري باشد. در اين پروژه از بستر شير پونيت جهت نمايش اطلاعاتي كه در BIDS آماده شده است ، استفاده شده است كه در ادامه فصل بخش هاي مختلف هوش تجاري در شير پوينت تشريح مي شود. 5-2- شاخص هاي عملكرد كليدي1 KPI شاخص هاي عملكرد كليدي ، معيار هاي اندازه گيري مالي و غير مالي هستند كه به منظور تعيين كيفيت اهداف و انعكاس عملكرد استراتژيك يك سازمان به كار برده مي شوند. اين شاخص ها يه منظور ارزيابي موقعيت كنوني شركت و تعيين راهكار هاي مناسب براي هوشمند كردن كسب و كار استفاده مي شوند. فعاليت مراقبت و باز بيني شاخص هاي عملكرد كليدي در طول زمان به عنوان يك موضوع شناخته شده در شركت ها مطرح مي باشد . شاخص هاي عملكرد كليدي اغلب به عنوان يك "ارزش" استفاده مي شوند و براي اندازه گيري فعاليت هايي از قبيل ميزان سودمندي نقش رهبري در توسعه سازمان ، 1-Key Performance Indicator بر اساس نوع و استراتژي سازمان ها شاخص ها عملكرد كليدي با يكديگر متفاوت مي باشند. شاخص هاي عملكرد كليدي به اندازه گيري ميزان پيشرفت سازمان جهت اهداف تعيين شده كمك مي كنند ولي براي اندازه گيري فعاليت هاي مبتني بر دانش مشكل دارند. شاخص عملكرد كليدي بخش كليدي از يك هدف قابل اندازه گيري است كه از يك مسير ، شاخص ، الگو برداري، هدف و محدوده زماني ساخته شده است به عنوان مثال " افزايش در آمد توسط هر فروشنده از ده پوند به 15 پوند " در اين مثال در آمد توسط هر فروشنده يك شاخص مي باشد. شاخص هاي عملكرد كليدي نبايد با عوامل موفقيت بحراني(Critical Success Factor) اشتباه شوند. عوامل موفقيت بحراني ، عواملي هستند كه بايد از قبل براي دست يافتن به اهداف تعيين شده باشند. شكل 5-3 روش ساخت KPI در شير پوينت در شير پوينت به چهار طريق مي توان اين شاخص ها را ايجاد كرد: بر اساس داده هاي موجود در ليست هاي شير پوينت داده هاي موجود در فايل هاي اكسل با استفاده از فايل هاي موجود در سرويس هاي تحليلي ورود اطلاعات به صوت دستي در ادامه راهكار هاي تعيين شاخص ها در يك سازمان بررسي مي شود. 5-2-1 - تعيين شاخص ها شاخص هاي عملكرد با اهداف و محرك هاي كسب و كار فرق مي كند. يك مدرسه ممكن است عدم موفقيت دانش آموزانش را به عنوان شاخص هاي عملكرد كليدي مورد رسيدگي قرار دهد اين عمل احتمالا به فهميدن جايگاه مدرسه در جامعه آموزشي كمك مي كند ، در حالي كه در تجارت ممكن است درصد كاهش در آمد ناشي از مشتريان از دست رفته به عنوان يك شاخص مورد رسيدگي قرار گيرد. نكته حائز اهميت در اينجا تعيين حد اقل شاخص هاي عملكرد كليدي در سازمان ها مي باشد. نكات مهم كليدي براي تعيين شاخص ها عبارتند از: تعريف اوليه از فعاليت هاي كسب و كار داشتن اهداف عملياتي شفاف و صريح از نيازمنديهاي كسب وكار داشتن معيار هاي اندازه گيري كيفي و كمي از نتايج و مقايسه آنها با مجموعه اهداف بررسي مغايرت ها و تنظيم مراحل يا منابع براي انجام اهداف كوتاه مدت از ويژگي هاي زير كه اختصارا SMART ناميده مي شوند براي تعيين شاخص ها مي توان استفاده نمود، شاخص ها بايد ويژگي هاي زير را داشته باشند: خاص قابل اندازه گيري دست يافتني واقع گرايانه به موقع 5-2-2 - تجزيه و تحليل ناحيه ها موارد زير از جمله تحليلي هاي ناحيه مديريت ارشد سازمان ها هستند: 1-گزارش مرتبط با تعداد مشتريان مشتريان جديد مشتريان حاضر مشترياني كه قطع همكاري كرده اند مبالغ فروش و در آمد بر حسب گروه مشتريان تراز حساب مشتريان و زمان و شرايط پرداخت بدهي هاي پرداخت نشده مشتريان تحليل امكان تبديل مشتريان بالقوه به مشتريان بالفعل و تعداد مشتريان پذيرفته شده ، رد شده و بلا تكليف تحليل دلايل قصور در پرداخت توسط مشتريان سود دهي مشتريان بر حسب گروه مشتريان و طبقه بندي مشتريان بر حسب سود دهي آنها بسياري از شاخص هاي عملكرد كليدي كه در بالا ذكر شد از طريق روش هاي مديريت ارتباط با مشتري (CRM) پيشرفت و توسعه پيدا كرده است نكات حائز اهميت در اين زمينه عبارتند از : اطلاعات جمع آوري شده صحيح و با شاخص مرتبط باشد. اطلاعات جمع آوري شده در مورد شاخص ، به موقع و در دسترس باشند. قابليت دسترسي سريع تر به اطلاعات از زماني شروع شد كه يك نگراني گسترده در بين اغلب سازمان ها در مورد كسب و كارشان به وجود آمد. تا چندي پيش تاخير هاي يك يا دو ماهه در پرداختها عادي بودند . اخيرا چند بانك تلاش كرده اند تا با استفاده از اطلاعات در كوتاه ترين فاصله زماني ميزان تاخير پرداخت ها را كاهش دهند. 5-2-3- طبقه بندي شاخص ها شاخص هاي عملكرد كليدي مجموعه اي از ارزش ها را تعيين مي كند كه براي اندازه گيري فعاليت ها استفاده مي شوند. اين مجموعه از ارزش ها كه از طريق خلاصه كردن اطلاعات حاصل مي شود شاخص ناميده مي شوند . شاخص هاي قابل شناسايي مي توانند به عنوان كانديد هاي احتمالي براي شاخص هاي عملكرد كليدي محسوب شوند . اين شاخص ها مي توانند به صورت طبقه بندي هاي ذكر شده در زير خلاصه شوند: شاخص هاي كمي كه مي توانند به صورت عددي محاسبه شوند . شاخص هاي كاربردي كه با فرآيند موجود شركت ارتباط برقرار مي كنند. تعيين شاخص هاي راهنما كه بيانگر اين است كه سازمان بهتر شده است يا خير؟ شاخص هاي عملياتي كه در كنترل سازمان و نتايج تغييرات كفايت نمايند. 5-2-4 - مشكلات تعيين شاخص ها در واقع سازمان ها و شركت ها اغلب هنگامي كه در جستجوي شناسايي شاخص هاي عملكرد كليدي هستند ، ‌متوجه اين موضوع مي شوند كه قادر نيستند شاخص هاي عملكردي مورد علاقه شان را بدست آورند لذا اغلب آنها ممكن است به شاخص هاي غير كليدي بسنده كنند . با اين تغبير شاخص هاي به كار برده شده اغلب مشابه شاخص هاي عملكرد كليدي هستند. 5-2-5- كاربرد شاخص ها در هوش تجاري سيستم هاي كاربردي هوشمندي در كسب و كار و فناوري ها ، سازمان ها را قادر مي سازند تا با آگاهي بيشتري تصميم گيري نموده و مزيت رقابتي را براي شركت ايجاد نمايند. به عنوان مثال يك شركت با استفاده از سيستم هاي هوشمندي در كسب و كار و فناوري ها اطلاعات و شاخص هاي محيط پيرامون را مقايسه نموده و همچنين آينده روند كار ها را در زمينه فعاليت خودشان پيش بيني كنند . هوشمندي در كسب و كار براي افزايش دقت و كيفيت داده ها استفاده شده اند و مديران را قادر مي سازند تا موقعيت شركت را در مقايسه با رقبايشان بهتر درك نمايند. سيستم هاي كاربردي هوشمندي در كسب و كار و فناوري ها به شركت ها كمك مي كنند تا روند تغييرات را در بازار سهام ، تغييرات در رفتار مشتريان و الگوهاي مصرف ، اولويت هاي مشتريان ، توانايي هاي شركت و نهايتا وضعيت شركت را تجزيه و تحليل كنند . همچنين اين سيستم ها به تحليل گران و مديران براي تنظيم پاسخ به روند تغييرات نيز كمك مي نمايد. 5-2-6- عناوين كليدي هوشمندي در كسب و كار هوشمندي در كسب و كار از شاخص هاي عملكرد كليدي (KPI) براي ارزيابي وضعيت حاضر كسب و كار و همچنين برا ي توصيف يك رشته از فعاليت ها استفاده مي كنند . عمليات سنگين در برخي از كسب و كارها مثل عملياتي كه در شركت هاي دارنده كارت هاي اعتبار ي و همين طور خدمات مديريت اجرا مي شود ،‌اغلب داده هاي مرتبط با شاخص هاي عملكرد كليدي را به صورت هفتگي ايجاد مي كنند . در چنين مواردي ، شركت ها ممكن است حتي يك تحليل روزانه از داده ها نيز ارائه دهند . براي ارائه سريع اين اطلاعات تحليل گران مجبور به استفاده از سيستم هاي فناوري اطلاعات براي پردازش حجم زياد داده ها هستند. شكل 5-4 نمودار KPI 5-2-7 - عامل كليدي موفقيت شناسايي عامل كليدي موفقيت (CSF) براي هر سازمان يا پروژه اي براي به موفقيت رساندن اهداف آن ضروري و لازم است به عنوان مثال عامل كليدي موفقيت براي يك پروژه فناوري اطلاعات ميزان درگيري كاربران در سيستم ها است. يك شركت ممكن است از روش شناسايي عامل كليدي موفقيت (CSF) به عنوان ابزاري براي تعيين عناصر مهم موفقيت نيز استفاده كند. يك برنامه بايد به گونه اي طراحي و اجرا شود كه محيط مناسبي را جهت كسب عوامل موفقيت كليدي به شرح زير براي سود دهي و ترقي فراهم نمايد: عوامل پولي: موجودي نقد ، افزايش سود سهام و درصد سود از فروش خالص به دست آوردن مشتريان جديد و يا توزيع كنندگان به عنوان تضمين آينده رضايت مشتريان كيفيت : چگونه فرآورده ها و خدمات شما مفيد واقع مي شوند؟ توسعه محصولات و خدمات : چه چيزي باعث رونق كسب و كار و جذب مشتريان و افراد جديد مي شود ؟ سرمايه فكري : افزايش مواردي كه مي دانيد سود آور تر است روابط استراتژيك: منابع جديد كسب و كار ، توليدات و د رآمد هاي خارج از سازمان جذب و نگهداري كاركنان ، توانايي براي توسعه و گسترش كار ها قابليت تحمل : توانايي شخصي براي ادامه فعاليت ها و توسعه به ياد داشته باشيم يك عامل كليدي موفقيت يك شاخص عملكرد كليدي يا KPI نيست . عوامل كليدي موفقيت عناصري هستند كه براي موفقيت يك استراتژي ، ‌ضروري و اساسي هستند . در حالي كه شاخص هاي عملكرد كليدي كميت اهداف را تعيين كرده و اندازه گيري مي كنند. 5-3- داشبورد هاي1 مديريتي وقتي نام داشبورد را مي شنويم ناخودآگاه به داشبورد ماشين مي انديشيم ، توسط داشبورد مي توانيم جهت ، سرعت و قدرت اتومبيل را كنترل كنيم ، حال اگر يك سازمان را در نظر بگيريم : مدير سازمان براي اينكه بر جهت گيري استراتژيك سازمان اثر بگذارد ، نياز به ابزاري دارد كه بر جهت ، سرعت و قدرت نظارت داشته باشد . در حال حاضر مديران فقط از طريق كاركنان مي توانند تصميمات خود را عملي سازند ،كاركنان سازمان هميشه كارهايي را كه از آنها خواسته مي شود انجام نمي دهند و حتي در بعضي موارد دقيقا خلاف چيزي كه از آنان خواسته شده را انجام مي دهند . دليل اين امر مغايرت موجود بين اهداف سازمان و اهداف كاركنان است . بنابر اين همسو ساختن اهداف از طريق ايجاد يك نظام انگيزشي مبتني بر ارزيابي دقيق عملكرد كاركنان كمك مؤثري به عملي شدن تصميمات مديران مي كند. سيستم هاي اطلاعاتي در بسياري از سازمان ها به خوبي از عمليات جاري سازمان مانند پردازش سفارشات ، اسناد حسابداري ، مديريت انبار ، خريد مواد ، كنترل عمليات توليد و غيره پشتيباني مي كنند ، ولي اين سيستم ها به مديران نمي گويند كه چطور مي توانند فرايند ها را بهبود دهند. چالش مهمي كه مديران به طور معمول با آن مواجه هستند ، برقراري ارتباط با سطوح مختلف سازمان و اطلاع رساني در مورد اهداف و استراتژي هاي سازمان است. اگر از مديران و كاركنان سازمان ها خواسته شود كه استراتژي هاي سازمان خود را تشريح كنند، در اغلب موارد پاسخ كامل و يكساني نخواهيد شنيد . بسياري از كاركنان به طور كلي از استراتژي هاي سازمان خود بي اطلاع هستند . آنها بيشتر اوقات به صورت كاملا انفعالي تحت فشار كارهاي روزمره و مشكلات مربوط به آن 1-Dashboard مفاهيم مديريت عملكرد با هدف حذف اين فاصله ارتباطي و اطلاعاتي به وجود آمده اند . متدولوژي هايي كه از ابزار هاي پشتيباني مانند نقشه هاي استراتژي و كارت هاي امتيازي مديريت عملكرد استفاده مي كنند، كمك مي كنند كه تحقق استراتژي هاي سازمان سرلوحه فعاليت هاي همه افراد سازمان شود. رهبران و مديران ارشد بسياري از سازمان ها چشم انداز ها و اهداف شخصي خوبي دارند كه هيچ وقت تبديل به اهداف مشترك سازماني نمي شوند. چيزي كه كمبود آن حس مي شود ، مكانيسمي است كه اهداف شخصي را به اهداف جمعي ترجمه كند. 5-3-1 - مفاهيم مديريت عملكرد و هوش تجاري مديريت عملكرد فرايند اندازه گيري و ارزيابي ميزان دستيابي به اهداف و استراتژي هاي سازمان به منظور بهينه سازي عملكرد فردي ، تيمي و سازماني است . مديريت عملكرد شامل تكنيك هايي براي تعيين استراتژي ها ، تعيين اهداف ، برنامه ريزي ، بودجه ريزي ، پيش بيني و مدل سازي است. براي پياده سازي مديريت عملكرد در سازمان از ابزار هوش تجاري استفاده مي شود . در اين ميان داشبورد هاي مديريتي دستيابي به هوشمندي كسب و كار را ممكن مي سازند. مشاهده و تحليل اطلاعات كليدي در ارتباط با فرايند هاي كسب و كار به مديران كمك مي كند تا تصميمات مناسب براي انجام اقدامات اصلاحي را اتخاذ كنند .در شكل زير نمونه اي از پياده سازي داشبورد در شيرپوينت نمايش داده شده است ، اين صفحه داشبورد شامل موارد زير است: يك ليست شاخص چارتي كه با دريافت پارامتر از كاربر رسم مي شود. يك نماي گزارش كه در سرويس گزارش گيري در مؤلفه BIDS طراحي شده است. صفحه هاي داشبورد به سفارش مديريت بخش هاي مختلف ساخته مي شود و حاوي اطلاعات دلخواه مديران است. شكل 5-5 داشبورد مديريتي 5-3-2 - فوايد داشبورد فوايد اصلي استفاده از داشبورد هاي مديريتي در هوش تجاري عبارتند از: ترويج استراتژي ها : تعيين شاخص هاي عملكرد كليدي مناسب با استراتژي هاي سازمان و تخصيص اين شاخصها به كاركنان سازمان بر اساس سطح سازماني ، سمت و مسئوليت ها مانند ابزار قدرتمندي در دست مديران براي همسو ساختن اهداف سازمان با اهداف كاركنان و شفاف ساختن استراتژي ها براي همه است. داشبورد ها و كارنامه هاي عملكرد ابزار هايي در خدمت مدير براي ايجاد تحول و بهبود در سازمان هستند. اين ابزار مدير را قادر مي سازد تا برآيند انرژي حاصل از صرف منابع مختلف سازماني را در جهت تحقق اهداف هدايت كنيد. براي مثال اگر در يك شركت توليدي كاهش هزينه نگهداري موجودي ، از استراتژي هاي مديران ارشد باشد ، تعيين يك شاخص عملكرد كليدي با عنوان ميانگين دوره موجودي مواد اوليه و تخصيص آن به مدير برنامه ريزي به عنوان شاخصي براي ارزيابي عملكرد او كمك مؤثري به ايجاد درك مشترك از استراتژي سازمان خواهد كرد. پايش و انجام اقدامات اصلاحي براي اجراي استراتژي ها : وقتي كه اهداف و شاخص هاي عملكرد كليدي مشخص شدند ، وضعيت فعلي اين شاخص ها با استفاده از اطلاعات موجود در سازمان در قالب داشبورد ها و كارنامه هاي عملكرد پيش روي مديران قرار مي گيرد به اين ترتيب مديران قادر خواهند بود وضعيت فعلي سازمان را در حوزه هاي مختلف با اهداف و استراتژي هاي تعيين شده مقايسه كنيد و در صورت نياز اقدامات اصلاحي مناسب را انجام دهند. در مثال قبل اگر ميانگين دوره موجودي بيش از حد مطلوب باشد ، مدير مي تواند با مشاهده اطلاعات جزيي تر و انجام اقدامات اصلاحي در يك يا چند حوزه مشخص ، كاهش موجودي مواد اوليه ، نيمه ساخته ها ، محصولات يا قطعات يدكي وضعيت فعلي را بهبود بخشد. ارائه اطلاعات و دانش به همه كاركنان : داشبورد ها و كارنامه ها ي عملكرد با استفاده از سمبل ها ي گرافيكي ، رنگ ها ، نمودار ها و چارت ها ، اطلاعات كليدي سازمان را در يك نگاه در اختيار مديران و كار كنان مي دهند . تسهيلات گرافيكي امكان مشاهده و يافتن سريع اشكالات موجود و دريافت اطلاعات جزئي تر و كشف ريشه مشكلات را فراهم مي كنند. 5-4- مركز گزارش1 مركز گزارشات يك قسمت از پرتال سازمان است كه با SSRS يكپارچه است و گزارشات مختلف را كه توسط گزارش گيري ايجاد شده است ، به نمايش مي گذارد . سرويس گزارش گيري بخشي از سرور است كه تحت IIS اجرا مي شود و اجازه مي دهد كه يك محيط گزارش گيري بر روي موضوعات موجود وب سرور داشته باشيم. با استفاده از اين ابزار مي توان داده هاي وبي را در قالب .NET بازيابي نمود. SQL Server با استفاده از فناوري SSRS يك بستر كامل براي ايجاد گزارشات در اختيار كاربران قرار داده است. اين فناوري شامل توانايي هاي زيادي در عرصه هوش تجاري بوده و به كمك ابزار BIDSكه در فصل قبل توضيح داده شد ، امكان طراحي گزارشات مختلف را براي توسعه دهندگان فراهم نموده است . امكان يكپارچه شدن شيرپوينت و سرويس گزارش گيري با آمدن SQL Server 2005 Service Pack 2 فراهم شده و كاربران و استفاده كنندگان به راحتي مي توانند گزارشات مورد نظر خود را از طريق مخازن اسناد در شيرپوينت مشاهده و آنها را مديريت نمايند. 1-Report Center شكل5 -6 گزارش گيري در شير پوينت 5-4-1- ويژگي ها و مزاياي يكپارچگي اين يكپارچگي باعث بوجود آمدن مزيت هاي زيادي در عرصه تكنولوژي وب شده است. قبل از ارائه شدن Service Pack 2 توسط مايكرو سافت ، گزارشاتي كه از طريق سرويس گزارش گيري ايجاد مي شدند ، در داخل SSRS منتشر شده و فقط قابل اجرا در همان محيط بودند. تنها نقطه رابط بين شيرپوينت و سرويس گزارش گيري وجود دو وب پارت مجزا به نام Report Explorer و Report Viewer بود كه امكان مشاهده گزارشات را در محيط شيرپوينت فراهم كرده بود با اين وجود داراي مشكلات و كمبودهايي بود كه در زير به آنها اشاره شده است : منبع محتواي گزارشات به صورت مجزا از منبع محتواي شيرپوينت بود. گزارشات بر روي SSRS بوده و در محيط شيرپوينت فقط نمايش داده مي شدند. مديريت امنيتي گزارشات به وسيله SSRS انجام مي شده ، بنابراين از لحاظ امنيتي يكپارچگي وجود نداشته است. عدم وجود امكان مديريت گزارشات از طريق واسط كاربري به علت جدا بودن محيط اجرايي متفاوت. امكان فيلتر كردن محتوا فقط از طريق پارامتر هاي تعريف شده در SSRS امكان پذير بود. با آمدن Service Pack 2 و يكپارچه شدن آن با شير پوينت ، قابليت هاي زير به وجود آمده است : امكان مديريت و مشاهده گزارشات از طريق واسط كاربري ذخيره سازي گزارشات داخل كتابخانه اسناد كه امكان استفاده از ويژگي هاي شير پوينت از قبيل جريان هاي كاري ، نسخه بندي و ديگر ويژگي هاي به اشتراك گذاري را به وجود آورده است. گزارشات و تمام منابع اختصاص داده شده به آنها در داخل بانك اطلاعاتي شيرپوينت ذخيره شده و به صورت خودكار و همزمان با همان گزارشات كه در SSRS ذخيره شده اند تطبيق داده مي شوند. وجود يك مدل امنيتي واحد براي گزارشات همانند ساير اسناد موجود در كتابخانه اسناد. امكان فيلتر شدن محتوا با استفاده از امكانات فيلتر سازي موجود در مخازن اسناد. براي ايجاد اين يكپارچگي نصب كامپوننت هاي زير الزامي مي باشد: 1- SQL Server 2005 Reporting services 2- SQL Server 2005 Service Pack 2 3- Office Share Point Server 2007 4- Microsoft SQL Server 2005 Reporting Services Add-in for Microsoft share Point Technologies در شكل زير يك نماي گزارش كه طراحي اوليه آن در سرويس گزارش گيري مؤلفه BIDS انجام شده ، نمايش داده شده است. شكل5- 7 مركز گزارش در شير پوينت 5-5- سرويس اكسل1 تقريبا در همه سازمان ها برنامه اكسل نقش اساسي در انجام كارهاي روزانه كاركنان دارد. انواع نمودار هاي مقايسه اي ، چارت ها و گزارش هاي آماري توسط يك صفحه گسترده تهيه مي شود و به نوعي در اختيار مديريت قرار مي گيرد. در صورتي كه در سازمان از شيرپوينت استفاده شود ، مديريت بدون نياز به نرم افزار اكسل قادر است در پرتال شيرپوينت خود گزارشات را از طريق مرور گر وب در صفحه شخصي خود مشاهده كند. فايل اكسل در شيرپوينت ، يك فناوري جديد است كه در سمت سرور اجرا شده و با مجموعه Office 2007 مرتبط مي باشد و اعمالي از قبيل بار كردن ، محاسبه و اجراي صفحات كاري اكسل بر روي سرور را پشتيباني مي نمايد. سرويس فوق داراي دو واسط اصلي مي باشد كه يكي واسط مبتني بر وب2 است كه امكان مشاهده صفحات كاري اكسل را در صفحات مرور گر براي كاربران فراهم مي كند و ديگري واسط سرويس وبي3 است كه براي برنامه نويسان جهت دسترسي به داده ها مي باشد. امكان استفاده از ويژگي هايي همچون جريان هاي كاري و نسخه بندي و بازرسي بر روي workbook هاي موجود در شيرپوينت وجود دارد. 5-5-1 - اهداف اصلي مايكروسافت از انتشار سرويس اكسل به اشتراك گذاري workbook ها از طريق مرورگر ايجاد داشبورد هايي براي هوش تجاري كپسوله كردن workbookهاي اكسل يكپارچه شدن سرويس اكسل با شيرپوينت راهكاري را براي كاربران وب فراهم كرده است تا زمينه اي مناسب برا ي تعامل داده ها ايجاد شود. وب پارت هايي كه از طريق سرويس اكسل قابل دسترسي است ، امكان ايجاد جدول و چارت را فراهم نموده است كه مي توانند داده هايشان را هم از طريق workbook هاي اكسل دريافت نمايند و هم از طريق اتصال به بانك هاي اطلاعاتي ديگر. 1-Excel Service 2-Web Based 3-Web Service 5-6 – كاتالوگ داده هاي تجاري1 كاتالوگ داده هاي تجاري يا به اختصار BDC قوي ترين ابزاري است كه امكان يكپارچگي نرم افزار را در پرتال سازمان فراهم مي كند و در واقع پرتال سازمان را با نرم افزار هاي تجاري بيرون از پرتال مرتبط مي كند و همچنين امكان يكپارچگي نرم افزار ها را در پرتال سازمان فراهم مي كند. كاتالوگ داده هاي سازماني يك سرويس به اشتراك گذاشته شده است كه اجازه مي دهد از منابع داده استفاده كنيد و داده هاي قابل دسترس براي ليست هاي شيرپوينت ، وب پوينت ها ، جستجو و پروفايل كاربران ايجاد كنيد . در شير پوينت از طريق كاتالوگ داده هاي تجاري BDC مي توان با انواع پايگاه داده ارتباط بر قرار كرد و اطلاعات برنامه هاي مختلف سازمان را در شيرپوينت به نمايش گذاشت. شكل زير نونه كاتالوگ پياده سازي شده در شير پوينت را نمايش مي دهد. شكل 5-8 كاتالوگ داده هاي تجاري 1- Business Data Catalog نتيجه گيري انتخاب متدولوژی مناسب برای طراحی و اجرای سیستم اطلاعات ، باید از راه تصمیم های قطعی و مسلم صورت پذیرد . در مورد سیستم های هوش تجاری‌، باید به این موارد توجه ویژه شود: سیستم های هوش تجاری باید به سرعت اجرا شوند ، که این کار بسیار سخت است زیرا چنین سیستم‌هایی برای هر شرکت خاص می باشند . هر چند بسته به مولفه های موثر در کاهش زمان ساخت هوش تجاری ، در هر پیاده سازی، ضروریست که یک سیستم ویژه منطبق با استلزامات ویژه شرکت تعدیل و تنظیم شود، برای انتخاب راه حلهای مناسب درباره سیستم هوش تجاری ، لازم است که دقت زیادی داشته باشیم . راه حلهای هوش تجاری باید منعطف باشند. به محض وقوع تغییرات تجاری، سازمانها می‌بایستی سیستم های هوش تجاری را منطبق با شرایط جدید تنظیم کنند. سیستم های هوش تجاری باید مستقل از طرحهای زیر بنایی سخت افزاری و نرم افزاریشان باشند . از این رو پیشنهاد شده که سیستمی که می خواهد تحلیلهای چند بعدی ارائه دهد، می‌بایستی با پایگاههای مختلف همکاری کرده، با سیستم‌های عملیاتی که پیشتر آزموده شده و عمومیت یافته اند ، کار کند. چنین راه حلهایی ، اجازه سازگاری بهتر سیستم مورد بحث را با زیر ساخت های فناوری اطلاعات شرکت خواهد داد . هنگام ایجاد سیستم های هوش تجاری ، ضروریست که به این واقعیت توجه شود که سیستمهای فناوری اطلاعات مختلفی در سازمان وجود دارد مانند: (سیستم های تبادلی، سیستم برنامه ریزی منابع ساخت (II MRP) ، سیستم برنامه ریزی منابع سازمان و …. ) . پیشنهادهای اجرای سیستم هوش تجاری باید قابل مقیاس گذاری و اندازه‌گیری باشند. انعطاف پذیری و معماری باز این سیستمها امکان توسعه آسان آنها را فراهم می آورد. این موضوع، به ویژه زمانی ضرورت پیدا می کند که نیازهای اطلاعاتی جدیدی به وجود می آید یا مقدار اطلاعاتی که باید پردازش شود، به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. سیستم های هوش تجاری باید مبتنی بر فناوریهای نوین باشند. ضروریست که توجه شود، راه‌حلهای ارائه شده بوسیله سیستم های هوش تجاری توسط منابع نام آشنا در صنعت کامپیوتر فراهم شود . فقط در این صورت است که می توان انتظار اعتبار و روایی فناوریهای خریداری شده را داشت . سیستم های هوش تجاری ، شانس بزرگی را برای مدیریت اثربخش شرکت فراهم می کنند هر چند که آنها نیازمند کار سخت و زیاد کاربران ، طراحان سیستمی و تحلیلگران و اطلاعات و فرهنگ سازمانی قوی است. مهارتهایی، از جمله: شناسایی، مدل‌بندی (فرایندها و ساختارهای سازمانی) و تسهیم دانش، فقط برخی فاکتورها هستند که در توسعه منظم سیستم‌های هوش تجاری مؤثرند. پيوست ها پيوست 1: طبقات هوش تجاري پيوست 2: مثلث هوش تجاري پيوست 1-طبقات هوش تجاري پيوست 2- مثلث هوش تجاري منابع و مراجع [1]- عبدالله زاده ، احمد ، رسول زادگان، عباس ، هوش تجاری ، لابراتوار سیستم های هوشمند ، دانشگاه صنعتی امیر کبیر، 1385. [2]- زرگر، محمود ، اصول و مفاهیم فناوری اطلاعات ، انتشارات بهینه ، چاپ سوم ، 1383. [3]- رضاییان ، علی ، مبانی سازمان و مدیریت انتشارات ، دفترنشر فرهنگ اسلامی ، چاپ چهارم، 1381. [4]- Lungu Ion, Bara Adela, Fodor Anca - Business Intelligence tools for building the Executive Information Systems, 5thRoEduNet International Conference, Universitatea Lucian Blaga, Sibiu, june 2006. [5]- D. J. Power, DSS News, A Free Bi-Weekly Publication of DSSResources.COM March 25, 2007 -- Vol. 8, No. 6. [6]- Oracle Corporation - Database Performance Tuning Guide 10g Release 2 (10.2), Part Number B14211-01, 2005 [7]- Thomas Rizzo, Adam Mechanic, Julian Skinner, Louis Davidson, Robin Dew son, Jan Narkiewicz, JosephSack, RobWalters,"Pro SQL SERVER2005", Apress. [8]- Bhargava, H., and D. J. Power. Decision Support Systems and Web Technologies: A Status Report. Proceedings of the 2001 Americas Conference on Information Systems, Boston, MA, August 3 - 5, 2001. [9]- S. Chaudhuri, U. Dayal, "An Overview of Data Warehousing and OLAP Technology", SIGMOD Record, 1997. [10]- Abraham Silberschatz, Henry F.Korth, S.Sudarshan,"Database System Concepts”DSS”,"FourthEdition", McGraw-Hill, 2001 Olszak, Celina. M, and Eweio Ziemba, Approach to Building and Implementing Business Intelligence System, Inter disciplinary Journal of Information, Knowledge and Management, Volume 2,2007. www.businessobjects.com [11]- www.elite.com [12]- www.wipro.co.in [13]- [14]- www.developer.com [15]- www.aftab.ir [16]- www.mmicinternational.com [17]- www.dashboards.ir [18]- www.safarayaneh.com