مقاله بررسی تاثیر تغذیه بر رشد تحصیلی دانش آموزان

مقاله بررسی تاثیر تغذیه بر رشد تحصیلی دانش آموزان (docx) 19 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 19 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

209550175260 موضوع تحقیق: بررسی نقش تغذیه مناسب در بهبود یادگیری آموزشی در دانش آموزان، علی الخصوص دانش آموزان دوره ابتدایی فهرست عنوان صفحه مقدمه ..........................................................................................................................................4 تغذیه و تقویت حافظه .................................................................................................................5 دلایل اهمیت تغذیه در سنین مدرسه ........................................................................................6 اهمیت صبحانه برای دانش آموزان ..............................................................................................7 مطالعات انجام گرفته از همیت نقش صبحانه ...............................................................................8 مصرف آب میزان یادگیری دروس را بالا می برد ..........................................................................9 تاثیر سوء تغذیه بر یادگیری داش آموزان ....................................................................................10 فعالیت فکری .................................................................................................................................13 مواد مغذی مورد نیاز ......................................................................................................................13 برنامه غذایی مدرسه برای بهبود یادگیری ....................................................................................15 مداخله مدرسه در ارتقاء آموزش تغذیه .........................................................................................15 برنامه غذایی در خانه ......................................................................................................................16 نتیجه گیری .....................................................................................................................................17 منابع .................................................................................................................................................19 مقدمه نیاز انسان به غذا یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهمترین عامل بقای زندگی و طول عمر می باشد.احتیاج به غذا دائمی است و ارگانیسم را مجبور میکند تا برای بدست آوردن غذا و رفع گرسنگی کوشش کند. تغذیه صحیح و متعادل نه تنها پدیده رشد را میسر می سازد و به تندرستی و طول عمر می انجامد،بلکه با تاثیر بر روی اعصاب و روان سبب رشد فکری و نمو نیروهای روانی می گردد. یادگیری عملی است که مستقیما با مغز سر و کار دارد ، و بیشتر فعالیت توسط مغز انجام می شود. به همین دلیل داشتن تغذیه مناسب برای یاد گیری بسیار ضروری است. انسان برای رشد و تداوم زندگی نیاز به دریافت مرتب غذا دارد تا بتواند با هضم و جذب آن انرژی لازم برای انجام اعمال حیاتی را به دست آورد ، به این روند تغذیه می گویند. همانطور كه تغذیه و رژیم غذایی مناسب ضروری ترین عامل سلامت است ، تغذیة ناسالم هم مهم ترین عامل بروز بیماری است . در دوران كودكی ، به خصوص سنین دبستان و همین طور در دوران نوجوانی ، به دلیل رشد سریع ، انسان بیش از هر زمان دیگر به تغذیة مناسب نیازمند است . خانواده ها ، در این دوران كه زمان شكل گیری و الگوپذیری غذایی در كودكان است ، می توانند موقعیتی فراهم كنند تا فرزندانشان از رژیم غذایی سالم و متنوع برخوردار شوند . از مهم ترین مواد غذایی که بر روی تغذیه تاثیری مستقیم دارند ، پروتئین ها هستند. همچنین مادی مانند کربوهیدرات ها باعث افزایش انرژی می شوند. که مصرف پروتئین و کربوهیدرات به صورت مکمل پیشنهاد می شود. نقش تغذیه در سلامت افراد در هر سنی شناخته شده است، زیرا تغذیه‌ی خوب موجب عملکرد بهتر ارگان‌های گوناگون بدن مانند مغز، سیستم ایمنی و دفاعی و قلبی‌عروقی می‌شود. تغذیه‌ی مناسب دانش‌آموزان نیز به‌ دلیل شرایط سنی، تحرک و فعالیت بدنی آن‌ها و درس خواندن و انجام تکالیف مدرسه نقش بسیار مهمی دارد. در روز‌های امتحان به ‌علت استرس و فشار‌های عصبی به ‌طور معمول تغذیه‌ی دانش‌آموزان دچار اشکال می‌شود که هم روی یادگیری تأثیر می‌گذارد و هم به ‌علت استرس، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و موجب می‌شود بیماری‌های متعدد در این دوران، سلامت آن‌ها را تهدید کند؛ بنابراین برای پیشگیری از آثار نامطلوب تغذیه‌ی نامناسب و بروز بیماری‌ها، باید یک برنامه‌ریزی غذایی صحیح برای دانش‌آموزان تنظیم کنید تا عملکرد مغز و یادگیری آن‌ها افزایش یافته و سیستم ایمنی بدن نیز تقویت شود. در سالهای اولیه مدرسه ، دانش آموزان تغذیه هایی را که خانواده ها به آنها می دهند را با خود می برند اما در سال های بعد و با رشد دانش آموزان و ورود به مقاطع بالاتر تحصیلی آنها دیگر تمایلی به حمل خوراکی به مدرسه ندارند. تغذیه و تقویت حافظه بر اساس نظر متخصصان، بهترین راه برای افزایش یادگیری، خوردن صبحانه‌ای کافی و مناسب است. صبحانه، انرژی اولیه برای عملکرد مغز را تأمین می‌کند و در دانش‌آموزان موجب افزایش قدرت یادگیری، تمرکز و تقویت حافظه می‌شود و قدرت حل مسائل را بالا می‌برد. صبحانه‌ی مناسب شامل مواد قندی یا غلات پیچیده مثل نان و پروتئین است تا انرژی کافی برای شروع فعالیت‌های روزانه تأمین و در سطح مناسب نگهداری شود؛ بنابراین خوردن میوه و آب‌‌میوه‌ی تازه، شیر، پنیر، مغز‌ها (مانند گردو و بادام) و تخم‌مرغ، محرک خوبی برای فعالیت‌های مغزی است. درباره‌ی‌ دانش‌آموزانی که به خوردن صبحانه‌ی کامل علاقه‌ای نشان نمی‌دهند، حتی خوردن تنها یک لیوان شیر و یک عدد موز، لازم و ضروری است و به ‌هیچ عنوان نباید دانش‌آموزان بدون خوردن صبحانه به مدرسه بروند. از سوی دیگر، خوردن صبحانه‌ی زیاد یا اصرار به آن، اثر معکوسی بر آمادگی دانش‌آموزان دارد. بعضی از مواد غذایی، آثار نامطلوبی در یادگیری دارند؛ به ‌طور مثال، مصرف مقدار زیاد شیرینی یا مقدار زیاد کافئین، آثار منفی را به صورت ایجاد خستگی، تغییرات خلقی و کاهش آب بدن در فرد ایجاد می‌کنند. خوردن مواد‌ غذایی با چربی زیاد نیز موجب ایجاد احساس خواب‌آلودگی می‌شود. به ‌طور کلی هر ماده‌ی غذایی که بیش از ظرفیت خورده شود، توصیه نمی‌شود. خوردن مواد پروتئینی در طول روز و وعده‌های ناهار و شام موجب عملکرد بهتر مغز می‌شود. خوردن آب و مایعات فراوان در طول روز موجب شادابی و افزایش قدرت یادگیری می‌شود. هنگام مطالعه و درس‌خواندن، اغلب دانش‌آموزان احساس گرسنگی و خستگی می‌کنند و به ‌طور معمول به خوردن یک میان‌وعده برای کارایی بهتر و ادامه‌ی مطالعه تمایل دارند. مواد سبک و کم‌چرب مانند مغز پسته، فندق، بادام، گردو، کشمش، بادام‌زمینی، چند عدد بیسکویت و شیر یا میوه و آب‌میوه، کمی نان و پنیر کم‌چرب به تمدید انرژی و تمرکز در دانش‌آموزان کمک می‌کند. در بعضی از مطالعات، به نقش غذاهایی مانند توت‌‌فرنگی، شاه‌‌توت، موز، ماهی، شکلات و بعضی از ویتامین‌ها مانند ویتامین و اسیدفولیک در بهبود حافظه اشاره شده است. به ‌طور ‌کلی، رژیم‌ غذایی در دوران امتحانات باید حاوی مقدار زیادی پروتئین، کربوهیدرات‌های پیچیده، آب، مایعات و مقدار کمی‌ چربی باشد. دلایل اهمیت تغذیه در سنین مدرسه : سالهایی كه كودك دورة ابتدایی را می گذراند ، از نظر تغذیه ، دوره ای قابل توجه است ، زیرا هنوز رشد كودك ادامه دارد ، گرچه میزان رشد او كمتر از سالهای اول زندگی است . تغییرات رشد قدی كودك در این سنین تقریباً ثابت و به طور متوسط سالانه حدود 6 سانتیمتر و میزان اضافه وزن او نیز حدود 5/3 كیلوگرم در سال است . تغذیه ، فعالیت و رفتار كودك را نیز تحت تأثیر قرار می دهد . كم خونی فقرآهن در كودكان با تغییرات رفتاری و كاهش توانایی در یادگیری همراه است . كودكان كم خون ، بی تفاوت ، خسته و تنبل بوده ، در امور تحصیلی نسبت به كودكان سالم موفقیت كمتری دارند . این كودكان پس از درمان ، كوشاتر و در فعالیت های تحصیلی موفق تر می شوند . همچنین مصرف بیش از اندازه شكر و مواد قندی موجب رفتارهای پرخاشگرانه در كودكان می شوند. پس تغذیه در كودكان مدرسه ای به دلایل ذیل حائز اهمیت است : 1-    تأمین مواد سازنده برای رشد 2-    تأمین انرژی موردنیاز برای انجام فعالیتهای جسمی و فكری 3-    كمك به حفظ مقاومت در برابر عفونت ها 4-    ذخیره سازی موادغذایی لازم به منظور آمادگی برای رشد سریع دوران بلوغ . از كمبودهای تغذیه ای شایع در كشور ما ، كمبود كلی مواد غذایی كه موجب تأخیر رشد كودكان می گردد ، همچنین كم خونی فقرآهن ، كمبود ید و اختلالات ناشی از آن و كمبود ویتامین آ(A) می باشد . اهمیت صبحانه برای دانش آموزان : صبحانه از مهم ترین وعده های غذایی برای همة افراد جامعه است . دانش آموزانی كه صبحانه نمی خورند در یادگیری ، تجربه و تحصیل دروسی مثل ریاضی و علوم كارایی كمتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتكار آنان كاهش می یابد. نخوردن صبحانه باعث كمبود موادغذایی روزانه است كه چه بسا در وعده های دیگر غذایی جبران نشود . مطالعات اخیر نشان داده است كه تغذیه صحیح در قدرت یادگیری كودكان مؤثّر است و نخوردن صبحانه می تواند تأثیرات منفی بر تمركز و یادگیری آنها داشته باشد . در شرایط ناشتایی كوتاه مدّت ، بدن می تواند گلوكز خون را در سطحی ثابت نگه دارد تا بر عملكرد مغز لطمه وارد نشود امّا اگر مدّت زمان ناشتایی طولانی باشد نگهداری قندخون در سطحی كه مغـز قـادر به فعالیت خود باشد دشوار شـده ، قدرت یادگیری و تمركز حواس مختل می گردد . با وجود اهمیت فراوان صبحانه در سلامت كودكان ، بسیاری از كودكان میلی به خوردن صبحانه ندارند. خوردن صبحانه باعث برآورده شدن نیازهای تغذیه ای كودك در طول روز می شود كه نتیجة آن كنترل وزن و سطح كلسترول خون است . كودكانی كه صبحانه می خورند ، كمتر دچار دل درد و ناراحتی های دیگر می شوند و در طول روز می توانند برنامة غذایی بهتری را ادامه دهند تا سطح موادمعدنی و ویتامین ها در بدن آنها بیشتر باشد . از طرف دیگر ، بچه هایی كه صبحانه نمی خورند ، به احتمال بیشتری ، در طول روز به خوردن غذاهای پرچرب ، كه از نظر غذایی كم ارزش و بی ارزش هستند ، روی می آورند و همین مسأله باعث بیمارشدن و ایجاد مشكلات آینده برای آنها می شود . تأكید بر خوردن صبحانه ، منظور صبحانه سالم است ، چرا كه بعضی از كودكان عادت دارند روزشان را با خوردن بیسكویت و شكلات و این جور چیزها شروع كنند كه اصلاً صبحانه سالمی به حساب نمی آیند . بعضی كودكان صبح زود از خواب بیدار می شوند و احساس گرسنگی نمی كنند كه این مسأله با شروع صبحانه به مقدار كم و عادت دادن كودك به تكرار هر روز آن حل خواهد شد. مطالعات صورت گرفته از اهمیت نقش صبحانه تحقیقات زیادی درباره ی ارزش خوردن صبحانه در کودکان دبستانی در کشورهای مختلف انجام گرفته ، ونشان داده است که کودکانی که صبحانه نخورده به مدرسه می روند، در آزمایشهای یادگیری ( دقت ، توجه و درک ) ، زیادتراشتباه می کنند ، تفاوت هارا کمتر تشخیص می دهند و قدرت حفظ کردن آنها کمتر است .همچنین کودکانی که دچار مشکل غذایی و کوتاهی قد باشند و صبحانه نخورده به مدرسه می روند ، مشکلات یادگیری بیشتری دارند . این تحقیقات نشان داده است که عملکرد مغز نسبت به کمبود غذایی مورد نیاز مغز بسیار حساس است . اصولا مغز کودکان نسبت به نخوردن غذا ، حساس تر از افراد بالغ می باشد .  کودکانی که با خوردن صبحانه روانه مدرسه می شوند مشکلات رفتاری کمتری دارند. آن گروه از کودکانی که صبحانه نمی خورند بیش فعالی بیشتری داشته و با سایر دانش آموزان براحتی کنار نمی آیند. وقتی کودک گرسنه می شود، انرژی بدن کاهش یافته و انگیزه تمرکز روی دروس و در کل، یادگیری بشدت افت می کند. به دنبال افت انرژی، بدن نیروی کافی برای فکر کردن و یادگیری ندارد و کودک بسرعت احساس خستگی می کند. تحقیقی که درباره ی درک کودکان دبستانی انجام گرفته ، نشان داده است که زمان خوردن صبحانه نیز مهم است . آنهایی که صبحانه خود را 30 دقیقه قبل از آزمایشهای هوشی خورده بودند ، نسبت به کودکانی که صبحانه را 2 ساعت قبل از امتحان خورده بودند ، نمره ی بیشتری به دست آوردند .این تفاوت مربوط به مقدار گلوکز خون مغز آنها می باشد . در این سنین خوردن صبحانه بسیار مهم است ، زیرا کودک در حال رشد جسمی و فعالیت بدنی و مغزی است و برای یاد گرفتن به مدرسه می رود ، بنابراین باید همه ی موادغذایی ، مخصوصا گلوکز کافی در اختیار سلولهای مغز او قرار گیرد ( سلول های مغز فقط می توانند از گلوکز که ماده ی قندی است استفاده کنند تا در سلولها بسوزد و ایجاد انرژی نماید .) اگر کودک دیر از خواب بیدار شود و با عجله بخواهد کارهای خود را انجام دهد ، بنابراین خوردن صبحانه به فراموشی سپرده می شود ، یا این که کودک یکی دو تکه غذا می خورد و به مدرسه می رود ، ولی مغز او برای یادگیری آماده نیست . مصرف آب میزان یادگیری دروس را بالا می‌برد آب منبع حیاط همه جانداران است به همین دلیل بخشی از بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد و کمبود آن سلامت انسان را با خطر جدی مواجه می‌کند. پزشکان توصیه می‌کنند بزرگسالان روزانه 8 لیوان آب مصرف کنند ولی کودکان باید با توجه به جثه و نیاز بدنشان آب مصرف داشته باشند. این متخصص تغذیه می‌گوید: مصرف آب برای سلامتی دانش‌آموزان امری حیاتی است و در صورتی که مصرف آب در دانش‌آموزان به اندازه مناسب نباشد درصد یادگیری آنان کاهش پیدا می‌کند. حضوری ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه در فصل پاییز قرار داریم در ساعت‌های زنگ تفریح باید دانش‌آموزان به اندازه یک استکان بزرگ آب، آب میوه طبیعی و یا شیر مصرف کنند که آب بدن به اندازه کافی تأمین شود. با توجه به اینکه شرط لازم دستیابی به توانمندی‌های ذهنی و جسمی دانش‌آموزان، مراقبت تغذیه‌ای از آنان است، مراقبت تغذیه‌ای در سنین رشد به ارتقای شاخص‌های رشد، دریافت غذای سالم و مغذی و ایجاد باورها و عادات غذایی در کودکی و بزرگ‌سالی منجر می‌شود. بنابراین ارتقای آگاهی، نگرش، بینش و عملکرد تغذیه‌ای دانش‌آموزان توسط خانواده از عوامل اصلی تأمین‌کننده مراقبت تغذیه‌ای است. تاثیر سوءتغذیه بر یادگیري دانش آموزان دوران کودکی و نوجوانی مهمترین دوران رشد یک کودك است و تامین نیاز هاي تغذیه اي و رساندن مواد مغذي اعم ازپروتئین، انرژي ، ویتامین ها و املاح معدنی (ریزمغذی ها) نقش بسیار مهم و اساسی در رشد جسمی و تکامل مغزي ، ضریب هوشی و قدرت یادگیري دارد. عوارض بعضی ازاین کمبودها چه در دوران کودکی و چه در دوران نوجوانی و سنین مدرسه غیرقابل جبران است. کودکان به دلیل افزایش نیاز در دوران رشد بیشتر درمعرض خطر می گیرند. افزایش نیاز در این دوران قابل توجه است و خصوصا کودکان در جهش هاي رشد نیاز بیشتري به مواد مغذي و ریزمغذی هایی مانند ید و آهن و روي و کلسیم دارند. نیاز هاي تغذیه اي دختران و پسران خصوصا در دوران بلوغ به دلیل تفاوت سن بلوغ متفاوت است و بعد ازآن نیاز به دو ریزمغذي ید و آهن در دختران بیشتر است. شیوع گواتر ناشی از کمبود ید در سنین کودکی در دختران و پسران یکسان است ولی پس از بلوغ ، تعادل هورمونها درپسران بگونه اي است که رشد غده تیروئید در اثر کمبود ید در آنان متوقف می شود ولی در دختران نیاز همچنان تا دوران بارداري وجود دارد بهمین دلیل بعد از دوران بلوغ شیوع گواتر در زنان ۵ تا ۶برابر بیشتر ازمردان است . شیوع کمبود آهن و کم خونی فقر آهن نیز در دختران در سنین بلوغ به دلیل ازدست دهی آهن به علت عادت ماهیانه افزایش می یابد . سایر کمبودها مانند کلسیم و ویتامین D نیز در دوران کودکی و نوجوانی بطور یکسان بر هر دو جنس اثر می گذارد ولی نهایتا زنان بیشتر در معرض خطر کمبود کلسیم و ویتامین D قرار می گیرند. بنابراین در کودکی و در دوران تحصیل اگرچه تغذیه صحیح در هر دو جنس اهمیت دارد ولی دختران به این دلیل که از ذخائر بدن خود در دوران بارداري و شیردهی باید استفاده کنند، آسیب پذیرتر بوده و نیاز به توجه ویژه دارند. سوء تغدیه در دختربچه ها در حقیقت نسل را در معرض خطر قرار می دهد.   اندازه لگن در دختران و زنان کوتاه قد معمولا کوچک است و در زمان بارداري جنین آنها نمی تواند رشد بالقوه خود را داشته باشند. بنابراین احتمال به دنیا آمدن پسر یا دختري با وزن کم ( کمتراز ۲۵۰۰ گرم) وجود دارد. تحقیقات نشان داده است که مادران کم وزن با جثه کوچک کودکان کوتاهتر با اندازه دو سر کمتر بدنیا می آورند. این تحقیقات رابطه معنی داري را بین سن مادر و وزن هنگام تولد نشان داده است و مادران جوانتر کودکان ریز جثه تري بدنیا آورده اند. میزان هموگلوبین نیز در سه ماهه اول ارتباط مثبتی با وزن، قد و دور سر نوزاد داشته است. کودکان کم وزن معمولا مشکلات زیادي درزمینه رشد، تغذیه و سیستم ایمنی بدن دارند و معمولا بیشتر از کودکان سالم با اختلال رشد در دوران کودکی مواجه می شوند و بهمین ترتیب این حلقه معیوب باعث پدید آمدن نسلی کوتاهتر می شود. تحقیقاتی که در بنگلادش در این زمینه صورت گرفته است نشان داده که دختران کم وزن و کوتاه قد (مادران مبتلا به سوء تغذیه) فرزندانی کوتاهتر بدنیا آورده اند . این موضوع دربین سالهاي ۱۹۳۷ تا ۱۹۸۲ باعث شده است که قد پسران روستایی بنگلادش دریک دوران ۴۵ ساله ۱۲ سانتیمتر کوتاهتر شود. یکی از دلایل، عادات و رفتار هاي غذایی جاري و سنتی است که معمولا زنان دیرتر از مردان سر سفره می نشینند و غذاي کمتري دریافت می کنند. این تبعیض تغذیه اي باعث کوتاه قدي و سوء تغذیه در دختربچه ها می گردد. دختران جوان مبتلا به سوء تغذیه که زود ازدواج می کنند و بچه دارمی شوند نمی توانند کودکانی با وزن طبیعی بدنیا آورند.اگرچه دراین بخش، به تاثیر سوء تغذیه بریادگیري دانش آموزان پرداخته شده است و در نظر داریم ابعاد مختلف سوء تغذیه را در این سن بشناسیم ولی به دلیل تسلسلی که رشته هاي مسائل را از بدو تولد تا آخرین روزهاي حیات بهم پیوند می دهد لازم است بدانیم که چگونه نوزادي که از یک مادر مبتلا به سوء تغذیه بدنیا آمده است در دوران تحصیل نمی تواند کفایت لازم را براي یادگیري داشته باشد. اگر این کودك نوزادي بوده است که به دلیل گفته شده کم وزن بدنیا آمده با مخاطرات زیر مواجه بوده است: - شانس مرگ او تا ۲۸ روز پس ازتولد ۳۰ مرتبه بیشتر از نوزادانی بوده که با وزن طبیعی بدنیا آمده اند. -وقتی به سن یک سالگی رسیده است ۵ برابر بیشتر از نوزادان سالم خطر مرگ را پشت سر گذاشته است. - او زنده مانده است ولی ممکن است با اختلالاتی در رشد و تکامل مغزي و جسمی مواجه باشد. - او بدلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن ، بیشتر از دیگران به عفونت هاي تنفسی، گوارشی و سایر بیماریها مبتلا می شود . طول دوره بیماري و شدت بیماري در او بیشتر است. - شانس ابتلاي او در بزرگسالی نیز به بیماریهایی نظیر دیابت، فشارخون، بیماریهاي قلبی - عروقی بیشتر ازنوزادان سالمی است که با وزن طبیعی بدنیا آمده اند به دوران بزرگسالی رسیده اند. نوجوانان و دانش آموزان در سنین مدرسه و بلوغ بدلیل نیازهاي تغذیه اي بالا ، رفتارها و عادات غذایی غلط ممکن است به کمبود ریزمغذیهایی نظیر کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن مبتلا شوند. عوارض مهمی که می توان از طریق آنها به کمبود اهن مشکوك شد، بی تفاوتی ، خستگی و بی حسی، کاهش قدرت یادگیري، عدم تمایل به فعالیتهاي فیزیکی و ورزش می باشد. کودك پس از این مرحله از ذخائر آهن بدن خود استفاده می کند و در صورتی که ذخائر کاهش یابد کم کم وارد مرحله کم خونی فقر آهن می شود. دربخش ریزمغذیها می توانید اطلاعات بیشتري در مورد فقر آهن و کم خونی ناشی از آن ، عوارض و علائم آن بیابید. کمبود ید نیز بر یادگیري، افزایش مهارتهاي فکري و ذهنی اثر غیرقابل تردیدي دارد. علاوه بر این کمبود بعضی از ویتامین ها بطور مستقیم یا غیرمستقیم بر فراگیري و ظرفیت آن اثر نامطلوب دارد. به عنوان مثال تغییرات رفتاري در افراد مبتلا به کمبود ویتامین هاي گروه B، خستگی، کوفتگی، رخوت و تغییر در توانائی تمرکز مشاهده شده است. فعالیت فکری همان طور که گفتیم، بسیاری از افراد تصور می کنند، فعالیت فکری چندان انرژی نیاز ندارد و به این دلیل، از ترس چاق شدن، یا کم غذا می خورند و یا حتی برخی از این افراد از رژیم های لاغری که قبل از درس خواندن از آنها پیروی می کرده اند نیز تبعیت می کنند و به غلط تصور می کنند که هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد. نکته ی مهم آن است که فکر کردن نیز به انرژی بالایی نیازمند بوده و برای تمرکز فکری زیاد، باید انرژی فراوانی را دریافت کرد. از این رو، افرادی که به دلیل شرایط کاری یا برنامه ی درسی فشرده، فعالیت فکری بیشتری در مقایسه با افراد عادی دارند، باید از مواد غذایی پُر کالری (بهتر است غذاهایی باشند که در عین کالری فراوان، مواد مغذی بیشتری را نیز داشته باشند) استفاده کنند. به این دلیل، در این ایام گرفتن رژیم لاغری به هیچ عنوان توصیه نمی شود. مواد مغذی مورد نیاز برخی از مواد مغذی بیشتر از بقیه، در این روزها مورد نیازند. اولین آنها ویتامین های گروه B هستند. این ویتامین ها در غلات، جگر ، گوشت ها و لبنیات بیشتر یافت می شوند. در این مواد علاوه بر این دسته از مواد مغذی، ترکیب دیگری به نام ساپونین نیز وجود دارد که هم ضد اضطراب بوده و هم آرام بخش است. به علاوه می دانید که کم خونی یکی از دلایل عدم یادگیری و تمرکز است، اما به دلیل اهمیتی که این موضوع دارد، هرچه به آن پرداخته شود، کم است. کمبود آهن و ویتامین B12 هر دو این عارضه را به دنبال دارند که موجب کاهش قدرت یادگیری و تمرکز و حتی یادآوری مطالب در افراد می شود. به این دلیل است که در این دوران مصرف مرتب گوشت قرمز و ماهی به خصوص ساردین توصیه می شود، زیرا ساردین علاوه بر مواد یاد شده، سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 نیز هست که برای تقویت فعالیت های ذهنی مفید شناخته شده است. علاوه بر موارد یاد شده، ترکیبی به نام استیل کولین در بدن به عنوان واسطه ی عملکرد سلول های مغز و اعصاب شناسایی شده است. از این رو، مصرف مواد غذایی که لیستین و کولین دارند، برای تأمین این ترکیب توصیه می شود. از منابع این ترکیبات می توان به تخم مرغ، جگر، بادام زمینی و لوبیای سویا اشاره کرد که از تخم مرغ و جگر در وعده های غذایی اصلی و از بادام زمینی و لوبیای سویا می توان در میان وعده ها استفاده کرد. در میان سبزی ها نیز ریحان و نعناع به دلیل خواص ضد افسردگی و تقویت کنندگی سلول های سیستم عصبی، و کاهو به دلیل کلسیم ، پتاسیم و ترکیبی به نام لاکتوکاریوم در تسکین اضطراب بسیار مفید است. به این دلیل است که قبل از خواب، صرف مخلوط آب کاهو و آب سیب، البته در مقادیر مساوی، می تواند خواب راحتی را ایجاد کرده و آرامش بخش باشد. نکته ی مهم آن است که فکر کردن نیز به انرژی بالایی نیازمند بوده و برای تمرکز فکری زیاد، باید انرژی فراوانی را دریافت کرد. از این رو، افرادی که به دلیل شرایط کاری یا برنامه ی درسی فشرده، فعالیت فکری بیشتری در مقایسه با افراد عادی دارند، باید از مواد غذایی پُر کالری (بهتر است غذاهایی باشند که در عین کالری فراوان، مواد مغذی بیشتری را نیز داشته باشند) استفاده کنند. به این دلیل، در این ایام گرفتن رژیم لاغری به هیچ عنوان توصیه نمی شود. برنامه غذایی مدرسه برای بهبود یادگیریPRIVATE "TYPE=PICT;ALT=tagh2" از آنجا که نگرانی‌های گسترده‌ای در مورد عملکرد و سلامتی دانش‌آموزان به وجود آمده است، لازم است مدارس یک برنامه ابتکاری به نام «برنامه مدارس سالم» را در دستور کار خود قرار دهند. این برنامه باید راهبردهای مشخصی اتخاذ کند تا با بررسی کردن سیستم‌ها، سیاست‌ها، وعده‌های غذایی، آموزش بهداشت و سلامتی، محیطی سالم‌تر برای مدرسه به وجود بیاورد. در راستای اجرای این برنامه بسیاری از مدارس مصرف فست فودها، غذاهای سرخ‌کردنی و مواد غذایی که با مواد شیمیایی فرآوری شده‌اند را تحریم خواهند کرد. مدارس در عوض باید نان‌های سبوس‌دار، میوه‌ها، سبزیجات، سالادها و مواد پروتئینی بدون چربی را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند. از آنجایی که مواد غذایی طبیعی و غیر فرآوری شده میزان گلوکز کمتری ارائه می‌کنند؛ دانش‌آموزان پس از صرف این مواد غذایی احساس انرژی بیشتر و بی‎حالی کمتری دارند و بهتر می‌توانند بر یادگیری علمی تمرکز کنند. مداخله مدرسه در ارتقاء آموزش تغذيه 1-     کودکان را تشويق كنيد كه تصاويري در مورد مواد غذايي سالم جمع آوري کرده و پوستري براي بوفه مدرسه تهيه نمايند . 2-    مواد خوراکي سالم (ميوه جات ، سبزيجات ، حبوبات ، لقمه هاي سرپايي کم چرب) تهيه کرده وبه صورت سيار در مکان هاي ورزشي ارائه دهيد . 3-  از دادن غذا به عنوان پاداش براي رفتار رضايت بخش خودداري شود . 4-  به کودکان توصيه کنيد که مصرف روزانه غذا را يادداشت نمايند و با استفاده از هرم راهنماي غذا کيفيت را ارزيابي نماييد . 5- آموزش تغذيه را در کلاس هاي ديگر (مثل استفاده از برنامه هاي آموزشي و کامپيوتر ) تلفيق نماييد . 6-    کودکان را تشويق نماييد‌تا يادداشتي‌از مصرف‌روزانه غذا جهت شناسايي ملاک هاي رفتار تغذيه اي خودشان (مثلاً گرسنگي ، استرس ، موقعيت هاي اجتماعي) تهيه نمايند . 7-     نحوه خواندن و بحث در مورد برچسب هاي غذايي را به کودکان آموزش دهيد . 8-    توصيه کنيد کودکان به پيام هاي تلويزيوني ، روزنامه ها و آگهي ها جهت شناسايي اثرات اجتماعي در مصرف مواد و فعاليت هاي فيزيکي توجه کنند . 9-     از ايفاء نقش جهت کمک به کودکان براي ياددهي ، سازش با فشارهاي اجتماعي و گروه همسال از نظر صرف غذاهاي خاص استفاده کنيد . 10- کودکان را تشويق کنيدکه موانع محيطي را از نظرمصرف سالم شناسايي نمايند . 11- والدين را در ارتقاء آموزش تغذيه به كودكان ، مشمول نماييد . برنامه غذایی در خانهPRIVATE "TYPE=PICT;ALT=tagh3" والدین برای ترویج تغذیه سالم و عملکرد صحیح مغز در خارج از مدرسه، باید هر سه یا چهار ساعت وعده‌های غذایی کوچک‌تر و میان وعده‌های سالمی را برای فرزندان خود آماده کنند. درست بعد از نیم ساعت پس از خوردن وعده غذایی و یا میان وعده، احساس خستگی و پریشانی کودک برطرف می‌شود. ارائه‌ی یک وعده غذایی سالم با میزان گلوکز مناسب، انرژی کودکان را افزایش می‌دهد و تمرکز آنها را بهبود می‌بخشد. وعده‌ها و میان وعده‌های غذایی سالم باید شامل میوه‌ها و سبزیجات طبیعی، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ، ماهی، آجیل و تخم‌مرغ باشد. همچنین می‌توان برخی ویتامین‌ها را که عملکردهای خاصی را بهبود می‌بخشند، در وعده غذایی گنجاند. برای مثال برای بهبود حافظه، افراد باید مواد غذایی سرشار از لسیتین مانند بادام زمینی، سویا و جوانه گندم مصرف کنند. پتاسیم نیز به افزایش انرژی و عملکردهای بدن کمک می‌کند؛ پتاسیم را می‌توان با مصرف پرتقال، موز، زردآلو، آووکادو، خربزه، هلو و شلیل دریافت کرد. در نهایت اجتناب از مواد غذایی فرآوری شده و گنجاندن مواد غذایی طبیعی در رژیم غذایی روزانه؛ قدرت مغزی، سیستم بدنی و رفتاری سالم‌تری را برای ما به ارمغان خواهد داشت. نتیجه گیری توجه به تغذیه مناسب دانش‌آموزان نه تنها خرج اضافی محسوب نمی‌شود بلکه یک نوع سرمایه‌گذاری برای تضمین سلامتی و تندرستی دانش‌آموزان و یادگیری بهتر دروس به ویژه درس‌های مفهومی است. با آغاز فرا رسیدن فصل پاییز و شروع فصل مدارس، خانواده‌ها باید بیش از پیش به سلامتی فرزند دلبندشان اهمیت دهند که در این راستا تغذیه صحیح نقش اساسی در پرورش آینده‌سازان این مرز و بوم دارد. تغذیه صحیح، موجب هدایت دانش‌آموز به سمت پویایی، خلاقیت و برخورداری از توانمندی‌های ذهنی و جسمی می‌شود. نداشتن تمرکز و توجه به مفاهیم درسی، افت تحصیلی، دل‌زدگی از درس و مدرسه و در نهایت اختلالات رشدی نتیجه بی توجهی به تغذیه دانش‌آموزان و کمبود مواد مورد نیاز در بدنشان است. سال‌هایی که کودکان و نوجوانان در مدرسه ابتدایی می‌گذرانند، از نظر تغذیه دوران بسیار مهمی محسوب می‌شود زیرا رشد کودک در این سنین ادامه دارد، اگرچه سرعت رشد او کمتر از سال‌های اول زندگی است، ولی باید توجه داشت که هر مرحله از رشد، وابسته به مرحله قبل بوده و مرحله بعد را مورد تأثیر قرار می‌دهد. پزشکان معتقدند دانش‌آموزی می‌تواند شاداب٬ سالم٬ پرتحرک و با استعداد باشد که ضمن رعایت نکات بهداشتی از تغذیه متنوع و متعادلی هم برخوردار باشد. تبیین بایدها و نبایدها در تغذیه دانش‌آموزان، اصلی‌ترین نکته در تغذیه کودکان و نوجوانان در طول سال تحصیلی را مصرف منظم وعده‌های گوناگون غذایی دانش‌آموزان است مصرف منظم وعده‌های غذایی موجب می‌شود مواد مورد نیاز به تدریج وارد بدن آنان شود. بدن دانش‌آموزان در طول روز به سه وعده غذایی اصلی و دو میان وعده نیازمند است در این وعده‌های غذایی باید از تمام گروه‌های غذایی شامل شیر و لبنیات، گوشت و حبوبات، سبزیجات، میوه‌جات و گروه نان و غلات مصرف شود تا دانش‌آموزان به خوبی بتوانند به فراگیری درس بپردازند. هرچند تنوع غذایی در سنین رشد بسیار مهم است ولی عادت‌های بد تغذیه‌ای دانش‌آموزان برای خوردن مواد غذایی کم ارزش و یا بی‌ارزش و نخوردن صبحانه در نوبت صبح ممکن است نتایج ناخوشایندی را برای سلامت ایشان به دنبال داشته باشد. اقدام لازم در جهت فراگیری و آگاهی از نیاز های غذایی دانش آموزان اصلاح رفتارهای تغذیه ای نامطلوب ،توصیه های کاربردی لازم برای بهبود شیوه تغذیه آنها ،اهمیت صرف صبحانه ،آگاهی از گروه های مختلف غذایی و ارزش آنها ،تشویق به خوردن شیر و لبنیات و انواع سبزی و میوه و بیان آثار زیان بار مصرف شکلات ،شیرینی ،و تنقلات  غذایی کم ارزش و ... تاثیر فراینده ای در بهبود رفتار تغذیه ای دانش آموزان و سلامت آنها دارد که نهایتاً منجر به بهبود یاد گیری و درک مطلب و ... در دانش آموزان می گردد. منابع: 1- دفتر مرکزی مشاوره دانشجويی. روشهای مؤثر در يادگيری. تهران: 1381. 2- کميته علمی کشوری آهن‌ياری، دفتر بهبود تغذيه جامعه معاونت سلامت، برنامه آهن ياری گروههای در معرض خطر کم خونی فقر آهن، تيرماه 1382. 3- عبدالعليان م. روشهاي تدريس و يادگيري در آموزش پرستاري. بابل: انتشارات دانشگاه علوم پزشكي بابل؛ 1379. 4- انستيتو تحقيقات و صنايع غذايی کشور، بررسی تأثير دوزهای روزانه و متناوب آهن تکميلی بر شاخصهای هماتولوژيک و بيوشيميايی تعيين وضعيت آهن بدن در دختران دبيرستانی شهرهای زاهدان، رشت، اهواز سال تحصيلی 76- 1375. 5- دفتر بهبود جامعه تغذيه معاونت سلامت، مطالعه اثر بخشی مکمل آهن هفتگی در دو دوره 16 و 20 هفتگی در دختران دانش آموز دبيرستانی در منطقه ساوجبلاغ، دانشگاه علوم پزشکی ايران، سال تحصيلی 81-1380.