از اعتياد زنان تا نابساماني خانواده

از اعتياد زنان تا نابساماني خانواده

چكيده:

اعتياد به مواد مخدر يكي از انحرافات شايع عصر حاضر است كه سالانه قربانيان بي‌شماري مي‎گيرد و آسيبي جدي بر پيكر خانواده و جامعه وارد مي‌كند. هرچند اعتياد به مواد مخدر در بين مردان بيش از زنان است، اما در چند سال اخير، نرخ اعتياد زنان به علل مختلفي افزايش يافته است. در اين نوشتار، علل و پيامدهاي ناگوار اعتياد زنان (صرف‌نظر از پيامدهاي مشترك با اعتياد مردان ) در محورهايي نظير كاركردها، روابط و نقش‌هاي خانواده، استحكام و ثبات خانواده ... تبيين شده است. در پايان مقاله نيز راهكارها و اقدامات اجرائي مؤثر جهت پيشگيري از اعتياد زنان ارائه گرديده است. 

واژگان كليدي:

اعتياد، انحرافات اجتماعي، زنان، خانواده، جرم، معتاد، مواد مخدر، آسيب اجتماعي. 

اعتياد به مواد مخدر يكي از معضلات اصلي جامعه جهاني است. آمار رو به افزايش مصرف مواد مخدر در دنياي كنوني به گونه‌اي است كه يكي از سم‌شناسان معروف دنيا به نام لودوينگ مي‌گويد: «اگر غذا را مستثني كنيم، هيچ ماده‌اي در روي زمين نيست كه به اندازه مواد مخدر اين چنين آسان وارد زندگي ملت‌ها شده باشد».[1].مطابق گزارشات آماري، مصـرف مـواد مـخدر در ايـران نـيز روندي افزايش دارد و در ميان انواع ناهنجاري‌ها، آسيب‌زاترين و گسترده‌ترين معضلات است. اينك پديده اعتياد در ميان زنان نيز همچون عارضه‌اي فردي، خانوادگي و اجتماعي مطرح مي‌باشد و داراي ابعاد پيچيده و چندگانه‎اي است؛ بدين‌جهت بررسي‌هاي جامعه‌شناخـتي، روانـشناختي، اقتصادي... در راستاي شناسايي علل و عوامل اين معضل و يافتن راهكارهاي مؤثر جهت پيشگيري، مقابله و درمان ضروري است.

تعريف اعتياد

اعتياد در لغت به معناي عادت كردن و يا خوي كردن به چيزي است.[2] سازمان ملل متحد (1950) اعتياد را اين گونه تعريف كرده است: اعتياد، مسموميت حاد يا مزمني است كه براي شخص يا اجتماع زيان‌بخش مي‎باشد و از طريق استعمال داروي طبيعي يا صنعتي ايجاد مي‌شود. اعتياد به مواد مخدر داراي سه ويژگي ذيل است: 

1)- احساس نياز شديد به ادامه استعمال دارو و تهيه آن از هر طريق ممكن.

2)- وجود علاقه شديد به افزايش مداوم ميزان مصرف دارو.

3)- وجود وابستگي رواني و جسماني به آثار دارو، به طوري كه در اثر عدم دسترسي به آن، علائم وابستگي رواني و جسماني در فرد معتاد هويدا شود.[3]

انواع مواد مخدر

مواد مخدر را به لحاظ نوع اثرگذاري، عوارض جانبي، نحوه مصرف و نوع وابستگي تقسيم مي‎نمايند. برخي از انواع مواد مخدر شامل ترياك، مورفين، هروئين، حشيش، متادون، اِل.‌اس‌.دي و سيگار است. با گذشت زمان اين مواد، در اشكال، تركيبات، آثار و اسامي جديدي عرضه مي‌شود كه يكي از جديدترين آنها قرص شادي (اكستاسي) يا «متيل دي اكسي متيل آمفتامين» مي‌باشد كه به شكل آدامس، قرص، كپسول يا پودر مورد استفاده قرار مي‌گيرد و عوارض خطرناك روحي و جسمي را به دنبال دارد. امروزه اعتياد به سيگار به عنوان تنها مادة تخدير كننده‌ايي كه براي همه افراد جامعه قابل دسترسي مي‎باشد و مصرف آن قبح اجتماعي خود را از دست داده، رو به افزايش است. به زعم بسياري از افراد جامعه، سيگار، جزء مواد مخدر محسوب نمي‌شود،

در حالي كه بر اساس طبقه‌بندي سازمان جهاني بهداشت (1980) به عنوان يكي از مجموعه‌هاي اعتياد به مواد مخدر به حساب آمده است. افراد سيگاري بيشتر از سايرين در معرض اعتياد به مواد مخدر قرار دارند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه 95 درصد از معتادان قبل از اعتياد، سابقه مصرف سيگار داشته‌اند. اخيراً مصرف سيگار در بين جوانان و زنان ايراني افزايش يافته است.

بر اساس اطلاعات سازمان ملي جوانان 30 درصد جوانان كشور در سنين 10 تا 19 سالگي، استعمال دخانيات را تجربه كرده‌اند و نسبت پسران در اين تجربه بيش از دختران است. مطابق آمار، حدود 4/3 درصد زنان ايراني سيگار استعمال مي‌كنند و بيشتر آنها تحصيل‌كرده مي‌باشند، به طوري كه گفته مي‌شود 5 درصد دختران دانشجو سيگاري هستند. از نظر زنان و دختران سيگاري، مصرف سيگار نشانه تشخّص، امروزي بودن، برابري بين زن و مرد، عامل جلب توجه و نيز وسيله جلب رضايت براي ورود به برخي گروه‌هاي دوستي پسران است.

متغيرهاي اعتياد 

- سن

سن، يكي از عواملي است كه در نوع رفتار و افعال انسان تأثير بسزائي دارد، افراد در دوره‌هاي سني متفاوت داراي شخصيت‌هاي متفاوتي هستند. هر يك از اين دوره‌هاي سني، زمينه‎اي را براي انجام رفتاري خاص فراهم مي‎كند. يكي از حساس‌ترين و مهم‌ترين دوره‌هاي سني، مرحله نوجواني و جواني است كه از حدود 12 سالگي شروع و تا حدود 25 سالگي ادامه مي‎يابد. در اين مرحله، فرد واجد خصوصياتي از قبيل تشخّص‌طلبي، استقلال‌طلبي، خودنمايي، مخالفت‌جويي، هيجان‌خواهي، تأثيرپذيري از گروه دوستان و ... مي‌باشد. در نتيجه زمينه مناسبي براي انحراف وي وجود دارد. داده‌ها نشان مي‌دهد كه گروه‌هاي سني به طور مساوي در معرض اعتياد قرار ندارند، بلكه هر چه سن افراد بالاتر مي‌رود، زمينه‌هاي ابتلا به اعتياد كاهش مي‌يابد؛ به طوري كه 16 درصد معتادان، كمتر از 20 سال هستند و 28 درصد از آنها در سنين 20 تا 24 سالگي معتاد مي‌شوند. تحقيقات نشان مي‎دهد كه در سنين بالاتر گرايش به مواد مخدر كاهش مي‎يابد.

- جنس

در اكثر جوامع، زنان بسيار كمتر از مردان رفتار انحرافي و مجرمانه دارند. در ايران، نرخ اعتياد مردان بيش از زنان است. به طوري كه 95 درصد معتادان، مرد و 5 درصد زن مي‎باشند. تعداد معتادان زنداني مرد نيز بيش از زنان معتاد زنداني است، زيرا اغلب زنان معتاد، مواد مخدر را در خانه مصرف مي‌كنند و به همين دليل مشكل اعتياد آنان كمتر به چشم مي‌آيد و آشكار مي‌شود.

- سطح تحصيلات

بين سطح تحصيلات، با گرايش به مواد مخدر همبستگي معكوس وجود دارد. با افزايش سطح تحصيلات، از ميزان معتادان كاسته مي‌شود. آمار نشان مي‌دهد كه تحصيلات اكثر معتادان، در حد دوره متوسطه است. به نظر مي‌رسد با افزايش آگاهي فرد نسبت به آثار و پيامدهاي اين مواد و اشتغالات فكري و عملي وي، گرايش فرد به رفتارهاي انحرافي از جمله اعتياد كاهش مي‌يابد. 

- شغل

تحقيقات نشان مي‌دهد كه نارضايتي شغلي و فشار ناشي از آن، موجب ناراحتي و خستگي فرد شده و او را وادار مي‌سازد تا براي فرار از اين مشكلات، به مواد روي آورد. امروزه به دلايل مختلف، وظيفه خانه‌داري و تدبير امور منزل از سوي برخي افراد، عملي بي‌ارزش شمرده مي‎شود كه افراد فاقد توانايي‌هاي شغلي، وقت خود را صرف آن مي‎نمايند. اين تفكر رضايت زنان را نسبت به نقش خانه‌داري، كمتر مي‎كند، به طوري كه آن را رفتاري تكراري و خسته كننده مي‎‏شمارند، لذا براي رهايي از عوارض آن، به مصرف مواد مخدر گرايش پيدا مي‎كنند. مطابق آمار، اغلب زنان معتاد، خانه‌دار بوده‌اند.

نوع فايل: word

سايز:20.9 KB   

تعداد صفحه:15