تحقیق درباره خوارج در ايران

↓↓ لینک دانلود و خرید پایین توضیحات ↓↓

فرمت فایل: word 

 (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحات:17

قسمتی از متن فایل دانلودی:

خوارج در ايران

خوارج يكى از جريان‏هاى مؤثر در تحركات دنياى اسلام در قرون اوليه محسوب مى‏شوند كه به دلايل مختلف سياسى، مذهبى، در نخستين نيمه قرن اول ظهور كردند و با پراكنده شدن شعب گوناگون آنان در نقاط مختلف قلمرو اسلامى، هوادارانى از ميان غير عرب يافتند. به پشتوانه اين نيروهاى جديد بود كه حدود سه قرن چهره نظامى خود را حفظ نمودند و قيام‏هاى گسترده‏اى را عليه خلفاى اموى - عباسى ترتيب دادند. با اين حال، خوارج به رغم تلاش‏هاى مداوم در متزلزل ساختن بنيان‏هاى اين دو سلسله، هيچ‏گاه به عنوان آلترناتيو - جانشين احتمالى - امويان يا عباسيان مطرح نشدند.

از جمله مناطقى كه از كانون‏هاى ديرپاى خوارج شد، مناطق جنوب شرقى ايران (سيستان بزرگ) بود. در مقاله حاضر ضمن توصيف كلياتى درباره خوارج به بررسى فراگرد نفوذ و استقرار خوارج در ايران پرداخته و برخى نتايج ناشى از آن را ياد آور مى‏شويم.

پيدايش خوارج

اما در واقع ريشه تكوين خوارج را به عنوان يك جريان سياسى 1 به طور بالقوه بايد در اواخر عصرعثمان و خصوصا تحريك وشركت آنان در قتل وى جست و جو نمود، چنان كه خود خوارج به شركت در قتل عثمان اعتراف مى‏كردند. (2) خوارج به صورت جريانى متشكل و منسجم در صفين پا گرفته و پس از اصطكاك‏هايى با حاكميت على(ع) سرانجام در نهروان رو در روى وى قرار گرفتند و به رغم شكست‏سنگين، به حيات سياسى نظامى خود در تمامى دوران خلافت اموى و اوايل عهد عباسى ادامه دادند. از اين روى برخى محققان ميان خوارج (از خرج + عن...) با خوارج (از خرج + على...) فرق بسيار قائلند. (3)

خاستگاه و منشا اجتماعى خوارج

جريان خوارج نيز به‏سان تشيع، گرچه بعدها توسط غير عرب رشد و نمو يافت، ريشه در ميان مسلمانانى داشت كه از اعراب بودند. نشانه‏اى دال بر حضور غير عرب در ميان اولين خوارج موجود نيست; همه سران و بزرگان اوليه خوارج كه اطلاعاتى از آن‏ها باقى مانده است، از قبايل شناخته شده عرب بودند. به نظر مى‏رسد حضور بندگان (رقيق‏ها) در ميان صفوف خوارج نهروان نيز كه بلاذرى به آن اشاره دارد، (4) غير آزادانه و به تبع صاحبانشان بوده است. بعدها نيز كه خوارج به سرزمين‏هاى غير عربى راه يافتند، نخست در بين قبايل عرب ساكن در اين نقاط ظهور كردند و از آن طريق غير عرب را به سمت‏خود جذب كردند. (5) منشا و خاستگاه اجتماعى خوارج اوليه و اين كه از اعراب بدوى يا شهرنشين بوده‏اند موضوعى است كه برخى محققان به بررسى آن پرداخته‏اند.

«فلهاوزن‏» در اثر خود، نظريه «برونو» مبنى بر بدوى بودن اولين خوارج را بررسى و رد نموده است. فلهاوزن به اين مطلب اشاره دارد كه به يك معنا، تقريبا همه اعراب و از جمله اعراب مهاجر مقيم بصره و كوفه كه خوارج ابتدا از ميان آن‏ها برخاستند، همگى باديه‏نشين بوده و پس از فتوحات مسلمين در شهرها مستقر شدند، اما در واقع از همان زمان مهاجرت تقريبا ارتباط خود را با قبايل ساكن در باديه قطع كردند و به تدريج‏با حركت‏به سمت زندگى شهرى، خصلت‏هاى باديه نشينى را ترك نمودند و اصولا هجرت، نفى بدويت‏بود. وى در نهايت‏به اين نتيجه مى‏رسد كه خوارج، نه از عصبيت عربى بلكه از متن اسلام نشئت گرفتند. (6) در ديدگاه «اشپولر» نيز اصولا نظريه بدوى بودن خوارج، كمتر با احساساتى كه بدويان براى قوميت‏خود داشتند و با كوششى كه براى پاك نگه داشتن خون عربى مى‏كردند، سازگار به نظر مى‏رسد (7) .

در تاييد همين نظر، «لوينشتاين‏» با نقل عبارتى از نويسنده‏اى «اباضى‏» مذهب مى‏نويسد: خوارج «ازارقه‏» از اعراب بدوى كه مى‏خواستند به آن‏ها بپيوندند دورى مى‏كردند (8) . گر چه مدارك و شواهد تاريخى بيشتر نظريه‏هاى فوق را تاييد مى‏كند، اما حداقل در دو موضع مختلف اطلاع داريم كه از ديدگاه اعراب همان عصر، بعضى از خوارج به بدويت منسوب يا متهم شده‏اند (9) .

اين نكته شايان ذكر است كه خوارج اوليه گرچه ميان بعضى قبايل شاخص‏تر بودند، ولى به يك يا چند قبيله خاص وابسته نبوده و تقريبا از تمام قبايل عرب ساكن كوفه و بصره، افراد خارجى مذهب يافت مى‏شدند. اصولا تشكيلات خوارج بيشتر منشا ايدئولوژيك داشت تا ريشه‏هاى قبايلى و خانوادگى و وابستگى‏هاى قومى و نژادى. برخورد تساوى طلبانه خوارج با موالى و غير عرب، نشان از كم توجهى ايشان به تعصب عربى و قبايلى دارد.

و....