داستان برج بابل که در تورات آمدهاست کلامی یا نوشتاری بوده که توسط انسانهای متعلق به یک گروه اجتماعی یا فرهنگی خاص برای نمایش و فهم ارتباطات و اندیشهها به کار برده میشود. دانش مطالعه و بررسی زبان زبانشناسی نامیده میشود.
زبانها در گروههایی به نام خانواده زبانی طبقهبندی میشوند. زبانهایی که در یک خانواده قرار میگیرند از یک زبان مشترک ریشه گرفتهاند. زبانهای هندواروپایی پرگویشورترین خانواده زبانی در دنیای امروز است که زبان فارسی نیز به آن تعلق دارد. خانوادههای آفریقایی-آسیایی (شامل زبانهای سامی)، زبانهای، چینی-تبتی و بانتو از دیگر خانوادههای مهم زبانی هستند.
کارکرد اصلی زبان ایجاد ارتباط یعنی انتقال اطلاعات از شخصی به شخص دیگر است. هر سیستم ارتباطی منحصربفردی یک زبان نامیده میشود. اینکه دو سیستم باید چه مقدار با هم تفاوت داشته باشند تا زبانهای متفاوتی محسوب شوند را نمیتوان بهطور دقیق بیان کرد. اما بهطور کلی اگر زبان دو نفر برای یکدیگر قابل فهم نباشد دو زبان متفاوت محسوب میشود.
در سراسر دنیا حداقل ۷٬۱۰۲ زبان زنده وجود دارد. در برخی از کشورها تعداد زبانهای زنده بیشتر از دیگر کشورها است. زبان چینی با ۱٬۳۹۰٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر گوینده پرشمارترین زبان دنیا بهشمار میرود.
زبان مجموعهای از نشانههای قراردادیاست که در امتداد یک بعد (زمان) برای انتقال پیام استفاده میشود. منظور از امتداد یک بعد این است که هر نشانه از پس نشانهٔ دیگری به نوبت میآید. مجموعهٔ نشانهها در طول زمان مفهومی در ذهن انسان شکل میدهد. ویژگیای که خاص زبان انسان (یا آنچه بهطور اخص زبان میخوانیم) میباشد این است که کلامی را که به زبان خاص بیان شدهاست میتوان دو بار تجزیه کرد. در تجزیهٔ بار نخست کلام را میتوان به واحدهای معنایی کوچکتر—و به بیان دقیقتر از لحاظ معنایی بسیط—تجزیه کرد. به این واحدها تکواژ میگویند. در مرحلهٔ دوم هر تکواژ را میتوان به واحدهای کوچکتر آوایی تقسیم کرد که از لحاظ کاربرد آوایی بسیطاند و از نظر معنایی فاقد معنا. به این جزءهای کوچکتر واج میگویند.
مثلاً جملهٔ «بَرگ سَبز است» را میتوان در تجزیهٔ بار نخست به سه تکواژ «برگ»، «سبز» و «است» تجزیه کرد. هر کدام از این اجزا تنها یک معنی را در ذهن تداعی میکنند و با شکستن به اجزای کوچکتر فاقد معنی میشوند. پس بهاصطلاح از لحاظ معنایی بسیطاند. در تجزیهٔ دوم این اجزا را میتوان به واحدهای آوایی بسیط تقسیم کرد. مثلاً برگ را به چهار واحد (واج) ب، ــَـ ، ر و گ تجزیه کرد.
خاصیتی که زبان را از دیگر نظامهای قراردادی برای انتقال پیام متمایز میکند همین خاصیت تجزیهٔ دوگانهاست که تا حد واحدهای بدون معنا (و تکرار شونده) پیش میرود.
فهرست مطالب:
دو محور زبان
محور زنجيري
محور انتخابي
اصول كاركردي دستگاه عدد نويسي
اختياري بودن يا اجباري بودن انتخاب
واژک
واج آرايي
اصول كاركردي دستگاه صوتي زبان فارسي
چهار مقوله برای دستور
واحد
نتايجي كه نظريه مقوله و ميزان از موضوع فوق ميگيرد
واحدهاي زبان فارسي از بزرگتر به كوچكتر
مرتبه
طبقه
دستگاه
خصوصيات دستگاه
طبقه گروه اسمي
میزان
ميزانهاي دستوري
ميزان نمود
ميزان تحليل
واحد واژگون
روابط صوري در واژگان
هم نشيني
و...