خلافت عباسی (عربی: ٱلْخِلافَةُ ٱلْعَبَّاسِیَّة) یا عباسیان (به انگلیسی: Abbasid Caliphate)، سومین خلافت اسلامی ای بود که پس از ظهور محمد به قدرت رسید. این خلافت توسط نوادگان عموی پیامبر اسلام، عباس بن عبدالمطلب، بنیان نهاده شد که به همین دلیل به خلافت عباسی شهرت یافت. عباسیان که خلافت اموی را برانداخته بودند، در بیشتر دوران خود در بغداد حکومت کردند. خلافت عباسی در پی جنبش سیاهجامگان به رهبری ابومسلم خراسانی تأسیس شد.
عباسیان ابتدا کوفه را مرکز قدرت خود قرار دادند، اما در زمان منصور آن را به بغداد، در نزدیکی تیسفون پایتخت باستانی شاهنشاهی ایران، منتقل نمودند. در دوران عباسی دیوانسالاران ایرانی نظیر خانواده برمکی قدرت را امپراتوری اسلامی به دست گرفتند که همین مسئله باعث شد تا نقش مسلمانان غیرعرب در امت اسلامی افزایش پیدا کند. در این دوره طبقه حاکم سنتهای ایرانی را پذیرفتند، به پشتیبانان هنر و دانش تبدیل گردیدند و بغداد به مرکز جهانی علم، فرهنگ، فلسفه و نوآوری بدل شد. به همین دلیل دوره عباسی به دوران طلایی اسلام مشهور است.
عباسیان اندلس را در سال ۷۵۶، مراکش را در ۷۸۸، آفریقیه را در ۸۰۰ و مصر را در ۹۶۹ از دست دادند و سلسلههای اسلامی دیگری در این مناطق روی کار آمدند. قدرت سیاسی خلفای عباسی در نهایت با ظهور آلبویه و فتح بغداد توسط آنان عملاً از بین رفت. از این زمان به بعد، خلیفه به رهبر ظاهری جهان اسلام تبدیل شد؛ هرچند آنان توانستند تا حد زیادی عراق را تحت کنترل خود نگاه دارند. دوران خلفای عباسی و دوران طلایی اسلام با حمله مغولها و سقوط بغداد در ۱۲۵۸، در زمان حمله هلاکو خان، به پایان رسید. گرچه یکی از شاخههای این سلسله سه سال بعد در قاهره مجدداً خلافت را بر پا نمود؛ هرچند در این زمان نیز قدرت سیاسی در اختیار امرای مملوک بود. شاخه قاهره خلفای عباسی تا فتح مصر توسط عثمانیان در ۱۵۱۷ به ادعای رهبری جهان اسلام ادامه داد.
فهرست مطالب:
تجزية بخشهايي از قلمرو جهان اسلام
امويان اسپانيا
طاهریان
دولت نيمه مستقل طولوني
ادريسيان و اغالبه
يعقوب بن ليث
شورش زنگيان
قیام خوارج
ميراث صفاريان
ماوراء النهر (اوضاع جغرافيايي و اهميت سياسي و نظامي)
تقسیم بندی ماوراءالنهر
ناحيه ماوراء النهراز نظر تجاري
ناحيه ماوراء النهراز نظر کشاورزی
ناحيه ماوراء النهراز نظر صنعت
ماوراء النهر و سابقة آن در ايران باستان
ماوراء النهر و هخامنشيان
ماوراء النهر و اسكندر و جانشينانش
ماوراء النهر معاصر با پارتها
ماوراء النهر و كوشانها
ماوراء النهر در دورة ساسانيان
ساسانيان و كوشانها
ماوراءالنهر و شاپور دوم
ساسانيان و هياطله (هپتاليان)
تركان و ساسانيان
ورود اسلام به ماوراء النهر
سير فتوحات مسلمين در ماوراء النهر
قراخانيان در ماوراء النهر
و...