مبانی نظری و ادبیات تحقیق بهره ‌وری

قسمتی از متن:

بهره ‌وري

موضوع بهره‌وري؛ موضوع جديدي نيست و قدمت آن به پيدايش بشر بر مي‌گردد، اما مفهوم امروزي آن را حدود 200 سال قبل شکل گرفته است. از اوايل دهه 1970 بهره‌وري يکي از مهمترين موضوعاتي بوده که در سطح سازماني و کشورها؛ توجه زيادي را معطوف خود کرده است (نصيري،1386).

بهره‌وري چيست؟

بهره‌وري را مي‌توان از دو منظر تعريف کرد:

تعريف لغوي

قبل از توضيح در خصوص مفهوم بهره‌وري و نهايتاً ارائه تعريفي کاربردي از اين واژه بهتر است واژة بهره‌وري از نظر لغوي مورد بررسي قرار گيرد.

واژة Productivity واژه‌اي است انگليسي و در لغت به معناي «قدرت توليد، باروري و مولد بودن» است. مثلاً زميني که استعداد زراعت دارد و بذر در آن نشو و نما مي‌کند اصطلاحاً زميني Productive (يعني زميني مولد و بارآور) گفته مي‌شود. مثلاً افرادي در اجتماع که ضمن داشتن توان انجام کار، فاقد شغل هستند و اصطلاحاً بيکار محسوب مي‌شوند، افرادي Non- Productive يعني افراد غير مولد خوانده مي‌شوند. پس واژه Productivity در قاموس زبان انگليسي به داشتن قدرت توليد و بارور بودن کسي يا چيزي اطلاق مي‌شود. در زبان فارسي کلمه «بهره‌وري» به عنوان معادل Productivity مصطلح شده است. لغت بهره‌وري که از نظر ادبي حاصل مصدر است از واژه بهره‌وري مشتق شده است و کلمة بهره‌ور به استناد فرهنگ فارسي معين به «معناي بهره‌برد، سودبرنده و کامياب» است و نتيجتاً بهره وري در ادبيات فارسي به بهره‌بري، با فايده بودن، سود برندگي و کاميابي معنا شده است. چنانچه ملاحظه مي‌شود بين معناي لغوي کلمة Productivity در زبان انگليسي و معناي لغوي کلمة بهره‌وري در ادبيات فارسي تفاوت وجود دارد و برگزيدن واژه فارسي بهره‌وري بجاي کلمه Productivity از نظر معني معادل مناسبي به نظر نمي‌رسد بنابراين از معناي لغوي کلمة بهره‌وري نمي‌توان به تعريف کاربردي[1] آن رسيد. در برخي از متون براي واژه Productivity معادلهاي ديگري مانند راندمان، بازدهي، قدرت توليد، قابليت، مولديت، باروري و کارآمدي برگزيده شده است که جملگي همين مفهوم و معنا را دارند و هر يک مي‌توانند هم معنا با بهره‌وري بکار روند. ‌(خاکي، 1386، ص22).