دانلود فایل تحقیق کارکردهای بازار

تحقیق کارکردهای بازار در حجم 46 صفحه و در قالب word و قابل ویرایش و با قسمتی از متان زیر:

برخي از ويژگي هاي كاركردي

بازارها را از لحاظ حوزة كاركردي يا سرزميني آنها به سه گروه شهري، روستايي و منطقه اي يا بين راهي مي توان طبقه بندي كرد.

بازارهاي شهري : همة  بازارهايي را كه حوزة كاركردي يا خدمت رساني آنها به شهر مربوط مي شده است  بازارهاي شهري مي نامند  بازار به عنوان يك فضاي فعال و پر تحرك بازرگاني- توليدي اساساً نهاد و فضايي شهري به شمار مي آيد زيرا به سكونتگاهي شهر گفته مي شود كه اقتصاد آنها تنها متكي به كشاورزي نباشد، بلكه توليد صنايع دستي و انجام فعاليت هاي خدماتي، بخشي از فعاليت هاي مهم آن باشد، به همين سبب مبادلة كالا چه در درون شهر و چه دربا ساير شهرها و مراكز جمعيتي اهميت مي يابد و اين مبادلات به فضايي به نام بازار نياز دارد.

بازارهاي روستايي : اقتصاد خانوارهاي روستايي در گذشته در بيشتر موارد نوعي اقتصاد خود كفا يا نيمه خودكفا بود و در روستاهاي كوچك يك يا دو فضاي كوچك تجاري- خدماتي هيچ مركز بازرگاني وجود نداشت. به همين سبب بيشتر روستاها فاقد فضايي به عنوان بازار بودند، اما در برخي از مناطق كشور به علت ساختار اجتماعي- اقتصادي حاكم بر آن مناطق، در معدودي از روستاهاي كه موقعيت سرزميني – اقتصادي خاصي داشتند، و جمعيت ساكن در آنها زياد مي شد،  بازار نيز شكل مي گرفت، چنان كه برخي از روستاها پيرامون اصفهان در قرن چهارم هجري و بعضي از روستاهاي پيرامون بلخ و همچنين شماري از روستاهاي ناحية رودشت اصفهان در قرن هشتم هجري، كه آنها را معظم قراي مي خواندند، بازار داشتند.

افزون بر  بازارهايي كه درون معدودي از روستاها وجود داشت، نوع ديگري از  بازارهاي روستايي وجود داشت كه غالباً جنبه ادواري داشت، يعني در بين چند روستا به صورت دوره اي حركت مي كرد و هر روز يا هر دورة زماني ديگر در يكي از اين روستاها تشكيل مي شد. اين نوع از  بازار مخصوص روستاهاي كوچكي بود كه ميزان عرضه و تقاضا به حدي نبود كه در آن روستا يك بازار دائمي شكل گيرد. اين نوع از  بازارها بيشتر در مناطقي از كشور وجود داشت كه روستاهايي كوچك در نزديكي هم وجود داشت. در گيلان و مازندران شمار متعددي از اين گونه بازارها وجود داشت.

مادام ديولافوا  بازار يكي از روستاهاي اطراف تهران را چنين توصيف كرده است:

« يك روز در هنگام مراجعت از گردش از ميدان عمومي دهكده عبور كرديم. در اين جا هياهو و جنجالي برپاست زيرا كه روز بازار عمومي روستاييان است. دهقانان اطراف آمده اند و مي خواهند گندمي را كه در جوال هاي مويي بر پشت قاطر و الاغ آورده اند بفروشند و در عوض مايحتاج خود را بخرند. مرغان و خروسان را سرنگون به پالان الاغ آويخته اند زنان قبايل… تخم مرغ و خيار و ميوه به معرض فروش گذارده اند. قدري دورتر  بازار مهم فروش مواش است. در آنجا انواع گوسفندان را از بز و ميش براي فروش آورده اند»

بازارهاي دائمي: بازارهايي بودند كه به صورت ثابت و در طول سال تشكيل مي شدند. بسياري از بازارهاي دائمي در فضاهاي ساخته شده تشكيل مي شدند مانند بازارهاي اصلي هر شهر يا  بازارچه هاي محله اي، اما در مواردي برخي از  بازارهاي دائمي نيز در فضاهاي باز برقرار مي شد.

بازارهاي ادواري: بعضي از  بازارها به صورت ادواري يا دوره اي تشكيل مي شدند: هفته  بازارها نوعي بسيار مهم از  بازارهاي ادواري بودند كه غالباً در هر شهر يا روستا به صورت هفته اي يك روز تشكيل مي شدند و معمولاً به نام همان روز ناميده مي شدند، مانند جمعه بازار، شنبه  بازار و غيره. هنوز در برخي از شهرها در مواردي جمعه  بازارهايي به مناسبت هاي گوناگون تشكيل مي شود.

نوعي از  بازارهاي سالانه نيز وجود داشت كه به مناسبت هاي گوناگون برقرار مي شد، از جمله هنگام نوروز در بسياري از شهرهاي كشور  بازارهايي تشكيل مي شد. مناسبت هاي ديگر فصلي، ملي و مذهبي نيز موجب مي شد كه  بازارهاي ادواري شكل گيرد.

يكي از نمونه هاي  بازار ادواري به اين ترتيب معرفي شده است:

« پريم قصبة اين ناحيت است  و مستقر سپهبدان بلشرگاهي است بر نيم فرسنگ از شهر و اندر وي مسلمانان اند و بيشتر غريب اند و پيشه ور و بازرگان، زيراك مردمان اين ناحيت جز لشكري و برزيگر نباشند و بهر پانزده روي اندر روي روز بازار باشد و از همه اين ناحيت مردان و كنيزكان و غلامان آراسته ببازار آيند و با يكديگر مزاح كنند و بازي كنند و رود زنند»

بازارهاي كوتاه مدت: برخي از  بازارها به مناسبت نوع محصولاتي كه در آن عرضه مي شد در مدت كوتاهي از روز تشكيل مي شد. براي مثال هنوز در برخي از شهرهاي كوچك گيلان و مازندران ديده مي شد كه مردان و زنان محصولاتي مانند سبزيجات، كره، پنير و غيره را كه در منزل يا محل كار خود توليد كرده اند، در برخي از بازارگاه هايي كه به اين منظور اختصاص يافته اند، در ابتداي روز عرضه مي كنند و پس از چند ساعت به محل زندگي يا كار خود باز مي گردند. شايد بتوان به اصطلاح امروز اين نوع عرضه را از توليد به مصرف دانست، زيرا توليد كنندگان در اين  بازارهاي كوتاه مدت براي عرضة محصولات خود شركت مي كنند و توليدات روزانه يا هفتگي خود را به فروش مي رسانند، به عبارت ديگر توليد كننده و فروشنده يكي است.

توليد كنندگان برخي از انواع صنايع دستي مانند آثارسفالي، محصولاتي كه با حصير ساخته مي شد و مانند آن نيز به صورت روزانه يا هفتگي محصولات خود را در  بازارهاي كوتاه مدت كه متناسب با نوع محصول در صبح يا عصر تشكيل مي شد، عرضه مي كردند.

بعضي از انواع  بازارهاي كوتاه مدت در كنار فضاهاي تفريحي و گذران اوقات فراغت در ميدان ها( مانند ميدان امام در اصفهان يا سبزه ميدان در تهران)، در كنال پل ها و رودخانه هاي درون شهري ( مانند سي و سه پل و پل خواجو در اصفهان) تشكيل مي‌شد.

فصل سوم

برخي از خصوصيات شهري

بازار برون شهري: بازار برون شهري نوعي  بازار بود ه در بيرون شهر اما در كنار دروازه و حصار تشكيل مي شد و غالباص مخصوص كالاهاي ارزان قيمت بود، به ويژه كالاهايي كه از روستاهاي نزديك هر روز به سوي شهر آورده مي شد ماند ميوه و تره بار يا كاه و يونجه. در كنار دروازه شهرهاي بزرگ بازار اسب و  بازار گوسفند تشكيل
مي‌شد و غالباً از عرضة آنها در داخل خودداري مي‌كردند. برخي از اين گونه  بازارها به صورت ادواري يعني هفتگي يا ماهانه و نيز فصلي تشكيل مي شد.

بازارهاي برون شهري غالباً فضاهاي طراحي و ساخته شده نداشتند و بيشتر به شكل  بازارگاه بودند، مگر در مواردي كه بخشي از يك  بازار دائمي در حومة شهر كه در بيرون مهم ترين دروازة شهر شكل مي گرفت، مانند  بازارچه نو در نائين، توسعه مي يافت.

بازار شهري: بازار شهري را مي توان  بازار هر شهر به شمار آورد، حوزة كاركردي آن همة شهر را در بر مي گرفت و افزون بر آن، جنبه اي فراشهري و منطقه اي نيز داشت، زيرا تعداد روستا در حوزة كاركردي هر شهر وجود داشت كه هر برخي از صنايع محصولات مازاد خود را به  بازار شهري عرضه مي كردند و هم برخي از كالاهاي مورد نياز خود را از  بازار شهري خريداري مي كردند.

بازار اصلي هر شهر مهم ترين راه و معبر شهري بود كه به طور معمول در امتداد اصلي ترين جادة منتهي به شهر شكل مي گرفت و به همين دليل مهم ترين عناصر، فضاها و بناهاي شهري مانند ميدان عمومي شهر، مسجد جامع كاروانسراها، مدرسه هاي علميه، دارالضرب و مانند آن در امتداد آن استقرار مي يافت.

بازار اصلي در شهرهاي بزرگ گاه از دروازه اي شروع مي‌شد و تا دروازه اي ديگر امتداد مي‌يافت. بازار اصلي فضايي ساخته شده داشت و گرانبها ترين كالاها در آن عرضه مي‌شد. بازارهاي باقي مانده در شهرهاي تاريخي از اين نوع هستند.

بازار ناحيه اي: در شهرهاي بزرگ افزون بر  بازار اصلي شهر، يك يا چند  بازار ناحيه اي نيز وجود داشت كه برخي از نيازهاي بخشي از ساكنان شهر به كالاهاي روزانه و هفتگي و گاه ماهانه را تأمين مي كرد. ميدان و  بازارخان در يزد را كه هنوز بر جاي است و مورد استفاده قرار مي گيرد، مي توان نمونه اي از  بازارهاي ناحيه اي دانست. حوزة كاركردي  بازارهاي ناحيه اي، شامل محدوده اي بود كه دو يا چند محله را در بر
مي گرفت. در بعضي از  بازارهاي ناحيه اي كالاهايي خاص و معين عرضه مي شد.

بازار محله اي: در شهرهاي بزرگ و متوسط براي تأمين نيازهاي روزانه و هفتگي ساكنان هر محله، غالباً  بازاري كوچك در مركز هر محله وجود داشت كه از چند دكان بقالي، قصابي، ميوه فروشي و گاه نانوايي و مانند آن تشكيل مي شد. به طور معمول اين نوع از  بازارها را  بازارچه مي ناميدند.

بيشتر  بازارچه ها به صورت خطي در دو سوي قسمتي از معبر اصلي شكل مي گرفت اما در مواردي نيز  بازارچه ها به صورت ميداني كوچك بود. در شهرهاي كوچك كه فاصلة بين محله هاي مسكوني و بازار اصلي شهر اندك بود، معمولاً بازاري براي هر يك از محله هاي مسكوني شكل نمي گرفت و مردم نيازهاي خودشان را از  بازار اصلي شهر يا  بازار ناحيه اي تهيه مي كردند.

بازار همسايگي: در برخي از شهرهاي بسيار بزرگ مانند تهران يا اصفهان در دورة قاجار، كه مساحت هر محله بسيار بزرگ بود، هر محله را به عرصه هاي كوچك تري تقسيم
مي‌كردند. براي مثال هر محله در تهران قديم به بخش هاي كوچك تري به نام گذر تقسيم مي‌شد. در بسياري از گذرها يك  بازارچه براي ساكنان آن محدوده ساخته شده بود. (بازار در گذر در تهران قديم.)