مبانی نظری و ادبیات تحقیق زوج درمانی شناختی رفتاری

قسمتی از متن:

زوج درمانی شناختی- رفتاری(CBCT)، در دهه گذشته به عنوان رویکرد قدرتمند و موثر در زمینه مشکلات ارتباطی شکل گرفته است(داتیلیو و اپشتاین، 2003).

آلبرت الیس برای اولین بار به قابلیت استفاده از زوج درمانی شناختی-رفتاری و نقش مهم آن در شناخت مشکلات ازدواج، اشاره نمودند. به نظر الیس ناکارآمدی ارتباطی زمانی رخ می دهد که طرفین از روابط خود، باورهای غیرواقعی داشته باشند و از منشا نارضایتی خود ارزیابی های بسیار منفی ارائه دهند(الیس،1977). در دهه 1970-1960 رفتار درمانگران برای پرداختن به رفتارهای مشکل دار بزرگسالان و کودکان از اصول نظریه یادگیری استفاده کردند. بسیاری از اصول و روش های رفتاری که در درمان انفرادی از آنها استفاده می شد، بعدها برای زوج های ناراضی و پس از آن برای خانواده ها به کار گرفته شد. به عنوان مثال، استوارت[1](1969)، لیبرمن[2](1970) و دایس[3]، هوپس[4] و پاترسون[5](1973) برای تسهیل تعامل های امضا کننده زوج های مشکل دار و خانواده ها از نظریه تبادل اجتماعی و اصول یادگیری عامل استفاده کردند.

این کار باعث شد که تحقیقات بعدی زوج درمانگران به سمت شناسایی اهمیت مداخله عوامل شناختی و الگوهای تعامل رفتار سوق داده شود(داتیلیو و بیرشک، 1385).

قبل از ارائه نظریه های اصلی خانواده درمانی، اینگونه مطرح شده بود که شناختارها را می توان به عنوان بخش فرعی درمان رفتاری مورد استفاده قرار داد، اما در دهه 1980 عوامل شناختی در کانون اصلی توسعه منابع پژوهشی و درمانی زوج ها قرار گرفتند و مستقیم تر و ساختارمندتر از آنچه در سایر رویکردهای نظری زوج درمانی وجود داشت، وارد درمان شدند. با مطرح شدن تحریف های شناختی و ادراکات نادرست در درمان زوج ها، توجه درمانگران به استنباط ها و باورهای طرفین نسبت به هم معطوف گشت و استفاده احتمالی از این باورها برای پیداکردن راهی برای رهایی از بن بست های رابطه ای، مورد توجه قرار گرفت(اپشتاین و باکوم،1989).

ارزیابی شناختی و روش های مداخله ای، از درمان انفرادی به عاریه گرفته شد و برای استفاده در مورد زوج ها مطابقت داده شد. همانند درمان انفرادی، برای تقویت قابلیت زوجین در ارزیابی و تغییر شناختارهای مشکل ساز، مداخلات ارتباطی و حل مشکل نیز می گردند(اپشتاین و باکوم، 2002).

روش های ارزیابی بالینی در زوج درمانی شناختی– رفتاری مصاحبه های انفرادی و مشترک با زوج ها، پرسش نامه هایی که خود افراد پر می کنند و مشاهده تعامل زوج ها توسط درمانگران، سه روش اصلی ارزیابی بالینی هستند.

اهداف ارزیابی نیز به قرار زیر است:

الف) شناخت نقاط قوت و خصوصیات مشکل دار فرد، زوج و محیط

ب) مشخص کردن عملکرد فعلی افراد در طول مراحل و تغییرات رشدی آنها