خُردایش یا کراکینگ (به انگلیسی: Cracking) فرآیندی است که در صنایع پتروشیمی کاربرد داشته و برای کاهش وزن مولکولی هیدروکربنها به وسیله شکستن پیوندهای آن انجام میشود. این فرایند از روشهای اصلی در تبدیل نفت خام به سوختهای مفید مانند بنزین، گازوییل، سوخت جت و نفت سفید است. کراکینگ گرمایی، کراکینگ کاتالیستی، هیدروکراکینگ و کراکینگ با بخار آب از متداولترین انواع روشهای کراکینگ در صنایع هستند. این فرایند یا در دما و فشار بالا و بدون کاتالیزور انجام میشود یا در دمای پایین و فشار کم و در حضور کاتالیزور.
منبع اصلی هیدروکربنهای بزرگ، برشهای نفت سفید یا بنزین در فرایند تقطیر جزء به جزء نفت خام میباشد. این برشهای نفتی به صورت مایع از فرایند تقطیر به دست میآیند اما پیش از فرایند کراکینگ دوباره تبخیر میشوند.
در فرایند کراکینگ تنها یک واکنش منحصر به فرد رخ نمیدهد. پیوند هیدروکربنها به صورت اتفاقی میشکند و مخلوطی از هیدروکربنهای کوچکتر را ایجاد میکند که برخی از آنها هیدروکربنهای دارای پیوند دوگانه کربن-کربن است.
فهرست مطالب:
تعریف فرایند خُردایش یا کراکینگ
شرایط انجام فرایند
تاریخچه
مهمترین شرکت های دارای فناوری کراکینگ کاتالیزوری
سازوکار فرایند
سازوکار رادیکالی کراکینگ
کراکینگ گرمایی
کراکینگ با بخار آب
کراکینگ با هیدروژن یا هیدرو کراکینگ
طرحی از یک واحد هیدرو کراکینگ
کراکینگ کاتالیزوری
کراکینگ کاتالیزوری بستر سیال
بخش راکتور
بخش احیاگر
طرح واره ای از یک واحد کراکینگ کاتالیزوری بستر سیال (FCC) که در پالایشگاه های نفت به کار می رود
کاربردهای فناوری نانو در کراکینگ کاتالیزوری
محصولات جانبی فرایند