مبانی نظری و ادبیات تحقیق نقش زنان در جامعه

قسمتی از متن:

پیشینه تاریخی نقش زنان
سیر تحول نقش زنان در ایران

مهم ترین ویژگی زنان دریک قرن اخیر ایران این است¬که زنان دربسیاری ازجنبش¬های سیاسی و اجتماعی شرکت داشته¬اند. این ویژگی، موقعیت آنان را با سده¬های پیش از آن متمایز می¬کند. از طرف دیگر چون ایران در میان کشورهای خاورمیانه پیشتاز تحول بوده، حتی بعضی از مورخان، انقلاب هندوستان و یا انقلاب اکتبر روسیه را هم متاثر از تحولات ایران و انقلاب مشروطه می¬دانند.
به همین دلیل می¬توان گفت همان گونه که ایران در خاورمیانه پیشگام مدرنیزاسیون و تحول خواهی بوده، زنان ایرانی نیز نسبت به زنان خاورمیانه در جنبش¬های اجتماعی پیشتاز بوده¬اند. برای بررسی نمونه¬های عینی مشارکت زنان در جنبش¬های اجتماعی به دوره قاجاریه نگاهی می اندازیم: ساختار جامعه ایران تا دوره قاجاریه، ساختاری سنتی ـ مذهبی بود و این دنباله ساختی بود که در دوره صفویه به وجود آمده بود. در این دوره، اقتصاد جامعه، مبتنی بر کشاورزی بود. اگرچه موقعیت اقتصادی ـ اجتماعی زنان ایرانی برحسب وضع محل و عرف و سنن محلی متفاوت بود ولی به طور کلی می¬توان گفت که زنان از موقعیت و منزلت پائینی برخوردار بودند و فعالیت آنان به فرزند آوردن و انجام کارهای خانگی و گاهی کشاورزی محدود می¬شد و زنان در خارج از خانه مسئولیتی نداشتند (بهنام، 1356: 13). در دوره قاجاریه، گسترش ارتباط ایران با تمدن صنعتی غرب باعث تغییر در ساختار اجتماعی ـ اقتصادی جامعه و در نتیجه دگرگونی در زندگی و موقعیت اجتماعی زنان پایتخت و شهرهای بزرگ گردید ولی موقعیت اجتماعی زنان روستایی به دلیل دور ماندن آن ها از ارزش های غربی تغییرات عمده¬ای نکرد (تکمیل همایون، 1354: 29).
به تدریج اقتصاد روستایی حاکم بر شهرها جای خود را به مشاغل جدید داد و واحدهای اقتصادی جایگزین، موجب رفتارهای تازه¬ای در روابط اقتصادی گردید و سرمایه¬گذاری داخلی و خارجی توسعه یافت. پیدایش تقاضاهای فراوان برای تولیدات کشاورزی و صنایع دستی توسط زنان، روش زندگی آن ها را تا حدودی تحت تاثیر قرار داد. اگرچه اضافه شدن نقش آن ها در تولید بر نقش¬های سنتی مادری و همسری مسئولیت زنان را سنگین¬تر کرد ولی مشارکت در تولید، قدرت آن ها را در خانواده بیش تر کرد و میزان جدایی دنیای زنان را از مردان کاهش داد. البته اشتغال زنان به مفهوم برابری حقوق اجتماعی آنان با مردان در این دوره نبوده است، بلکه درمقایسه با گذشته فقط آنان توانستند به طور محدودی عهده¬دار مشاغلی خارج از خانه گردند.