روانشناسی رشد یا روانشناسی تحولی که در سالهای گذشته با عنوان روانشناسی ژنتیک شناخته میشد؛ شاخهای از علم روانشناسی است که به توصیف و تبیین تغییرات در طول زندگی فرد میپردازد و از رشتههای مختلف زیستشناسی، جامعهشناسی، تعلیم و تربیت و پزشکی کمک میگیرد. اگر چه روانشناسی رشد به تمام مراحل زندگی انسان از تولد تا مرگ میپردازد، اما بر کودکی و نوجوانی تأکید دارد.
روانشناسان رشد در پی آن هستند تا چگونگی رشد انسان را در طول زمان تعیین کنند، برای تحقق این هدف روانشناسان رشد، رفتار افراد را در سنین مختلف به دقت مورد مشاهده قرار میدهند. از سوی دیگر روانشناسان رشد به تبیین رشد میپردازند که در آن دو الگوی عمومی و اختصاصی را مد نظر دارند. سومین هدف روانشناسی رشد این است که حاصل مطالعات توصیفی و تبیینی خود را در مورد رشد در جهت مثبت رشد انسان به کار بگیرد و رشد انسانها را به حداکثر برساند. این جنبه کاربردی رشد خصوصاً به کودکان و نوجوانانی که به دلایلی دچار نارسایی در رشد شدهاند، میپردازد.
رشد جریانی است که به صورت مراحل پیوسته ظاهر میشود. هر مرحله به صورت طرح و سازمان متفاوتی از تکرار جریانهای مرحلهٔ قبل است. الگوهای قبلی را میتوان مقدمهای دانست که به عنوان جزئی از سطح رشد بعدی در میآیند.
روانشناسی رشد، علمی است که جریان تحولات و تغییرات (کمی و کیفی) جسمی، ذهنی، عاطفی، و عملکرد فرد را در طول عمر از لحظه تولد (از لحظه انعقاد نطفه) تا هنگام مرگ مطالعه میکند.
فهرست مطالب:
مقدمه
خصوصیات تغيير رشد و تكاملي
عوامل موثر در گرايش كودك نسبت به تغيير اعم از مساعد و نامساعد
عوامل و شرايطي كه در پايه هاي اوليه رشد و تكامل آدمي اثر مي گذارند
چرا پايه هاي نخستين رشد و تكامل آدمي مهم است؟
نضج
تعامل (تفاعل) نضج و يادگيرى
آثار رابطه متقابل نضج و يادگيري
ارزش عملى تفاوتهاى فردى
هشت مرحله زندگی
خصايص رشد و تكامل انسان
انواع سن
عوامل مؤثر در رشد و تكامل
وراثت يا ميراث شخص
ژن بارز و ژن مستور يا ژن غالب و ژن گيرنده
اصول عمده وراثت زيستى
بعضى از خصايص موروثى
تمايل به عملكرد يا كنش
مطالعه وراثت
مسأله عليت
و...