عناصر و عوامل زیر در جناس بودن یا نبودن واژه ها خنثی هستند و بی تاثیر فرق اضافه تشبیهی و استعاری

عناصر و عوامل زیر در جناس بودن یا نبودن واژه ها خنثی هستند و بی تاثیر:

علامت جمع:

آیا (( لبان)) و (( تب)) جناس دارند؟

_ بله، چون علامت جمع در جناس بودن و نبودن بی تاثیر است. یعنی:

لبان _ ان= لب

حال باید ببینیم (( لب)) با (( تب)) جناس دارد. قطعا دارد.

(( ی )) نکره :

آیا در عبارت(( شهری بهر او حیرانند)) جناس داریم؟

بله، چون (( ی)) در شهری از نوع نکره است. یعنی:

شهری_ ی= شهر

شهر با بهر جناس دارد.

نکته:

((ی)) نکره چیست؟ و آن را چگونه بفهمیم؟

از نظر علمی: تکیه ( استرس) نمی گیرد و...

از نظر عرفی: به جای ی نکره می توانیم (( یک )) بیاوریم که اصلا جامع و مانع نیست و پر از استثناست.

از نظر ما:

این را که الآن می گوییم اگر بلافاصله بفهمید ، نزد خود می گویید : ی نکره به همین راحتی معلوم می شود؟!!!

و اگر کمی دیرتر بفهمید ، کمی هم می خندید و می گویید : به همین راحتی!!!!

این روش تصویری است و همه ی ما ناخودآگاه روزمره زیاد به کار بردیم و خواهیم برد:

(( ی)) نکره آن است که هنگام تلفظش می توانیم دست را به سمت دوش و گردن ببریم!

مثال:

در میان مجلس، عاشق مستی گفت: تو را چه به  عشق   و مستی؟!

حال در هنگام تلفظ مستی اول می توانیم دستمان را به سمت بالا ببریم یا مستی دوم؟

- مستی اول. پس (( ی)) در (( مستی اول )) از نوع نکره است.

از این آسانتر؟!!!

(( تر / ترین)):

(( تر)) و (( ترین )) در جناس بودن یا نبودن، خنثی هستند. پس واژهای ((کامل تر/ کامل ترین)) با ((عامل)) جناس دارند.

ضمایر پیوسته( متصل):

ضمایر متصل( م، ت، ش، مان، تان، شان) تاثیری در جناس بودن یا نبودن ندارند. به همین دلیل در عبارت زیر واژه ی (( روزشان)) با ((سوز )) جناس دارد:

روزشان با سوز همراه بود.

روزشان- شان= روز

روز با سوز جناس دارد.

مخفف فعل مضارع ( استم/ هستم، ...)

این فعل نیز در جناس خنثی است. مثال:

من خرابم دیگر چرا دهی مرا شراب؟

خرابم_ م= خراب

حال می گوییم : خراب با شراب جناس دارد

■ نکات مهم و کاربردی دیگر:

1- تکرار با جناس تام اشتباه نشود.( تکرار دام تستی جناس تام در کنکورهاست). مثلا در مصراع زیر جناس تام نداریم:

ای جان جان جان جان ، ما نامدیم از بهر نان

2- جناس تام در آخر مصراع ها قافیه است نه ردیف.

3- کوچکترین جناس تام در کنکور (( که= چه کسی)) با (( که= حرف ربط)) بوده است. امیدوارم که حافظه ام خطا نکرده باشد!

4- مخفف ها جناس( ناقص اختلافی) نیستند. زیرا معنای یکسان دارند. مثلا (( ره )) با (( راه)) جناس ندارد.

5-جناس فعلی یا فعل با اسم و صفت دیر یاب است . مثلا اگر ((دست)) با  (( است)) جناس واقع شود.

6- کلماتی چون (( آب )) و (( ناب)) جناس ناقص اند از نوع اختلافی .

7- گاهی یک کلمه را به دو کلمه تبدیل می کنند. این هم نوعی از جناس است که چون در کتاب درسی نامش مذکور نیست ، می توانیم اینها را در جناس تام بگنجانیم.

مثل سیمرغ و سی مرغ

8- حد اقل یکی از واژه هایی که پایه ی جناس است باید معنی دار باشد.

مثلا معمولا (( با )) را با (( را)) جناس نمی گیرند چون هردو حرف دستوری اند.