دانلود پروژه ارگ بم

دانلود پروژه ارگ بم
نوع فایل: word
قابل ویرایش 33 صفحه

مقدمه:
ارگ بم – شماره ثبت در فهرست آثار ملي 519
محمد مهريار
ارگ بم بر بلنداي صخره اي سترگ، درجنوب رودخانه پشت رود جا دارد و شهر بم و ديوار شهربست قديم آن در جنوب ارگ و درفاصله ميان رودخانه پشت رود و رودخانه ديگري شكل گرفته است و امروزه بسترود به خياباني ميان شهري بدل گرديده است .
ارگ بم عضوي از منظومه اي بزرگ از بناهاي تاريخي است كه آن را در ميان گرفته اند ؛ شهر باستاني دارزين با قدمتي در حدود هزاره اول پيش از ميلاد در اراضي شمال غربي بم امروزي برپا بوده و هنوز كوشك هاي ميان محله هاي شهردوران قرون اوليه اسلامي در آن بر پامانده اند و تنها قريه كوچكي در حوزه غربي آن آباد است ؛ قلعه دختر در شمال رودخانه پشت رود و در جنوب آن بناي چارطاق و ساختمان كوشك و پير علمدار و همچنين در مشرق و نزديكي ارگ، بناي تاريخي مسجد حضرت رسول بر پيرامون فضاي ارگ برپا بوده اند . هرچند كه پيشينه اين بنا ها ساليابي نشده است ، با اين حال قدمت آن ها ، از قرون اوليه دوران اسلامي تا دوره ايلخاني قابل تخمين به نظر مي رسد.
ساليابي بناهاي تاريخي واقع در ارگ بم و همچنين بناهاي پيرامون آن تاكنون در برنامه كار باستان شناسان قرار نگرفته است ، از اينرو شايسته است كه بيشتر به گزارش هاي شفاهي مردم و متون تاريخي اكتفا نمود. . در متون تاريخي ؛ پيدايش ارگ بم را به بهمن بن اسفنديار نسبت داده اند، و او را اردشيردرازدست از شاهان دوران هخامنشي قلمداد كرده اند. در سيماي برخي از برش هاي ارگ نيز لايه هاي ساختماني بيشماري نمايان است كه گوياي ساخت و سازهايي مكرر در ارگ و تأييدي بر درستي تخمين قدمت متون تاريخي است.
هرچند كه تا كنون وقوع زلزله هاي بزرگ در منطقه بم گزارش نشده است و يا دست كم از آن بي اطلاع مانده ايم ، با اين حال ارگ بم طي عمر طولاني خود ، بارها مورد مهاجمه ها ، جنگ ها و محاصره هاي طولاني دشمن تخريب و ويراني بوده و نشانه هاي شاخصي از ويراني هاي آن در دست است . با اين حال هر باربالنده تر گذشته براي استقرار نسل هاي بعدي انتخاب شده ، مرمت شده و گسترش يافته است .

ساكنان ارگ بم در حدود يكصد و پنجاه سال پيش ، براي آخرين بار مأواي ارگ را ترك نموده ودرون باروي شارستان و در ميان باغ ها و نخلستان هاي بيرون از شهر سكني گزيدند. وسعت ارگ بم به ييست هكتار مي رسد . جز باروي شارستان كه درحوزه شمالي به باروي ارگ نزديك است و به فاصله اندكي از باروي ارگ جا دارد . در حوزه جنوبي چهار بارو بخش فراز كوه سنگي را احاطه كرده است كه به احتمال زياد راستاي هر بارو نشان دهنده گسترش حاكم نشين ارگ در دوره اي از تاريخ است . ساختمان ارگ بم در شكل توسعه يافته اش از دو بخش مردم نشين و حاكم نشين تشكيل شده است. در فضاي شمالي بيرون ارگ ، بناي گنبد بزرگ يخدان و در نزديكي آن ديواره رفيع يخ چاوون جا دارد .

منابع و مأخذ:
ابن‌اثير، الكامل في‌التاريخ، بيروت 1405/1985؛ ابن‌حوقل، كتاب صوره‌الارض، چاپ دخويه، ‌ليدن 1967؛ ابن‌خرداذبه، كتاب المسالك و الممالك،‌ چاپ دخويه، ‌ليدن 1967؛ ابن‌رسته، كتاب الاعلاق النفيسه، ‌چاپ دخويه، ليدن 1967؛ ابن‌فقيه، مختصر كتاب البلدان، چاپ دخويه، ليدن 1967؛ محمدبن محمد ادريسي، كتاب نزهه المشتاق في اختراق الآفاق، قاهره ]بي‌تا[؛ ابراهيم‌بن محمد اصطخري،‌ كتاب مسالك الممالك، چاپ دخويه،‌ ليدن 1967؛ ‌محمدحسن‌بن علي اعتماد‌السلطنه،‌ تاريخ منظم ناصري، چاپ محمد اسماعيل رضواني، تهران 1363-1367 ش؛ همو، المآثر و الآثار،‌ در چهل سال تاريخ ايران، چاپ ايرج افشار، ج 1، تهران 1363 ش؛ همو، مرآه البلدان، چاپ عبدالحسين نوائي و ميرهاشم محدث، تهران 1367- 1368 ش؛ احمد بن حامد افضل‌الدين كرماني،‌ عقدالعلي للموقف الاعلي، چاپ عليمحمد عامري نائيني، تهران 1356 ش؛ ژان اوين، «مقدمه بر دو رساله صوفيانه، مقامان طاهرالدين محمد و شمس‌الدين ابراهيم»، فرهنگ ايران زمين، ج 2 (1333 ش)؛ ايران. وزارت كشور،‌ قانون تقسيمات كشور و وظايف فرمانداران و بخشداران،‌ مصوب 16 آبانماه 1316، تهران ] بي‌تا[؛ محمد ابراهيم باستاني پاريزي، سياست و اقتصاد عصر صفوي، تهران 1357 ش؛ احمدبن يحيي بلاذري، فتوح البلدان، چاپ عبداله انيس طبّاع و عمر انيس طبّاع، پيروت 1407/1987؛ هنري پاتينجر، مسافرت سند و بلوچستان، اوضاع جغرافيائي و تاريخي، ترجمه شاهپور گودرزي، تهران 1348 ش؛ ‌حدود العالم من المشرق الي المغرب، چاپ منوچهر ستوده،‌ تهران 1340 ش؛ حمدالله‌بن ابي‌بكر حمدالله مستوفي، كتاب نزهه القلوب، چاپ گي‌لسترنج، ليدن 1915، چاپ افست تهران 1362 ش؛‌ غياث‌الدين‌بن همام‌الدين خواندمير، تاريخ حبيب‌السير، چاپ محمد دبيرسياقي،‌ تهران 1353 ش؛ ذوالفقار كرماني، جغرافياي نيمروز، تهران 1374 ش؛ حسينعلي رزم‌آرا، فرهنگ جغرافيايي ايران (آباديها)، ج 8:‌ استان هشتم (كرمان و مكران)، ‌تهران 1355 ش؛ رشيدالدين فضل‌الله، كتاب مكاتبات رشيدي، چاپ محمد شفيع، لاهور 1364/1945؛ پرسي مولزورث سايكس، سفرنامه ژنرال سرپرسي سايكس، ترجمه حسين سعادت نوري، ‌تهران 1336 ش؛ محمدتقي سپهر، ناسخ‌التواريخ:‌ سلاطين قاجاريه، چاپ محمدباقر بهبودي، تهران 1344-1345 ش؛ زين‌العابدين بن‌اسكندر شيرواني، بستان السياحه،‌ يا، سياحت‌نامه، تهران 1315، ‌محمد بن جرير طبري،‌تاريخ الرسل و الملوك، چاپ دخويه، ليدن 1879-1896، چاپ افست تهران 1965؛ ابوالقاسم فردوسي، شاهنامه فردوسي، متن انتقادي، مسكو 1963-1971؛ فيروز ميرزابن عباس‌ميرزا فرمانفرما، سفرنامه كرمان و بلوچستان، چاپ منصوره اتحاديه (نظام مافي)،‌ تهران 1360 ش؛ قدامه بن جعفر، كتاب الخراج، چاپ دخويه، ليدن 1967؛ كارادووو، متفكران اسلام، ترجمه احمد آرام، ج 1-2،‌ تهران 1363 ش؛ كارنامه اردشير بابكان، با متن پهلوي، آوانويسي،‌ ترجمه فارسي و واژه‌نامه، چاپ بهرام فره‌وشي، تهران 1354 ش؛ محمود كتبي، تاريخ آل‌مظفر،‌ چاپ عبدالحسين نوائي، تهران 1364 ش؛ هاينس گويه،‌ «ارگ بم» ترجمه كرامت‌الله افسر، در نظري اجمالي به شهرنشيني و شهرسازي در ايران، چاپ محمد يوسف كياني، تهران 1365 ش؛ محمد مهدي محلاتي، جغرافياي شهر بم، تهران 1367 ش؛‌ محمدبن ابراهيم، تاريخ كرمان: سلجوقيان و غز در كرمان، چاپ باستاني پاريزي، تهران 1343 ش؛‌ مركز آمار ايران،‌ سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1375: نتايج تفصيلي كل كشور،‌ تهران 1376 ش؛ احمد مستوفي،‌ شهداد و جغرافياي تاريخي دشت لوت، تهران 1351 ش؛ محمد جواد مشكور، «نام خليج فارس»، در مجموعه مقالات خليج فارس، تهران 1369 ش؛ محمد سعيد بن علي مشيزي، تذكره صفويه كرمان، تهران 1369 ش؛‌ علي بن محمد معين‌الدين يزدي، مواهب الهي، ‌چاپ سعيد نفيسي، ‌تهران 1326 ش؛ محمد بن احمد مقدسي،‌ كتاب احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم، چاپ دخويه، ليدن 1967؛ محمدصادق موسوي اصفهاني، تاريخ گيتي‌گشا، با مقدمه سعيد نفيسي، تهران 1363 ش؛ تئودور نولدكه،‌ تاريخ ايرانيان و عربها در زمان ساسانيان، ترجمه عباس زرياب، تهران ]تاريخ مقدمه 1358 ش[؛ احمدعلي وزيري كرماني، تاريخ كرمان، چاپ باستاني پاريزي، تهران 1362 ش؛ همو، جغرافياي كرمان، چاپ باستاني پاريزي، تهران 1354 ش؛ عبدالله بن فضل‌الله وصاف حضره، تحرير تاريخ وصّاف، به قلم عبدالمحمد آيتي، تهران 1346 ش؛‌ ياقوت حمودي، معجم‌البلدان، چاپ فرديناند ووستنفلد،‌ لابيزيك 1866-1873؛ چاپ افست تهران 1965؛‌ احمدبن اسحاق بعقوبي، البلدان،‌ترجمه محمد ابراهيم آيتي،‌ تهران 1356 ش؛