مبانی نظری و ادبیات تحقیق استرس شغلی و رضایت شغلی

قسمتی از متن:

استرس شغلي

افراد بسيار كمي می‌توانند از استرس شغلي رهايتي يابند، اما با اينحال، تمام اشكال استرس ممكن است براي اكثر ما ناخوشايند باشد. بير[1]و نيومن[2] ( 1978) سه دسته از نشانه‌هايي را كه در شرايط استرس شغلي بروز می‌كند نام برده اند: نشانه‌هاي جسماني و نشانه‌هاي رفتاري، نشانه‌هاي رواني آن دسته از مشكل­هاي عاطفي و شناختي هستند كه بر اثر ناراحتي‌هاي ناشي از استرس شغلي بروز می‌كنند. نارضايتي شغلي يكي از رايج­ترين پيامدهاي استرس شغلي است. شخصي كه از شغل خود ناراضي است. بابي ميلي و با تاخير به سركار خود می‌آيد، و براي آنكه كارش را به خوبي انجام دهد دليل چندان نمي بيند ديگر نشانه‌هاي رواني عبارتند از افسردگي، اضطراب، ملالت، احساس ناكامي، انزوا و بيزاري. بعضي از اين نشانه­ها به خودي خود مشكل زا هستند و تا جايي كه ممكن است موجب وخيم تر شدن استرس شغلي شوند. نشانه‌هاي جسماني را مشكلتر می‌توان تشخيص داد، زيرا در حالي كه شرايط كاري معيني با بيماريها و ناراحتي‌هاي جسماني بخصوصي همراه است، اما دشوار می‌توان فهميد كه اين ناخوشي‌ها تا چه اندازه صرفاً معلول شغل و چه اندازه نتيجه ديگر جنبه‌هاي زندگي شخص است. يكي از رايج ترين نشانه‌هاي بيماري جسماني مرتبط با استرس شغلي بيماري­هاي قلبي - عروقي است. پژوهش­هاي معتبري وجود دارند كه رابطه بين شرايط استرس زاي كار را باعوامل خطر آفرين بيماري قلبي – عروقي نشان می‌دهند. از ديگر بيماري­هاي جسماني كه ممكن است نتيجه استرس‌هاي شغلي باشند انواع حساسيت‌ها، بيماري­هاي پوستي، اختلال در خواب، سردرد و ناراحتي‌هاي تنفسي هستند.

نشانه‌هاي رفتاري به دو دسته تقسيم می‌شوند. دسته اول نشانه‌هايي هستند كه می‌نوان گفت به طور مستقيم متوجه خود فرد شاغل است. اين دسته، شامل رفتارهايي مثل خودداري از كاركردن، پرخوري يا بي اشتهايي، رفتارهاي ستيزه جويانه در برابر ديگران، وبه طور كلي مشكل­هاي ميان فردي است. دسته دوم از نشانه‌هاي رفتاري پيامدش به سازمان يا تشكيلات اداري برمي گردد، از جمله غيبت در كار، رها كردن شغل، افزايش حادثه‌هاي ناشي از كار و فقدان بهره وري.

سطح بهينه‌ای از استرس براي اكثر افراد و وظايف وجود دارد. در اغلب اوقات عملكرد شغلي تحت مقادير كم و متوسط استرس، در بالاترين حد خود قرار دارد. هنگامي كه ميزان استرس، بسيار زياد است افراد موقتاً ناكارآمد می‌شوند، زيرا آنها ممكن است دچار آشفتگي و پريشاني شده و يا ناراحت و عصبي گردند. در مقابل، هنگامي كه ميزان استرس نيز بسيار كم و ناچيز می‌باشد افراد بي انگيزه و كسل شده و نسبت به امور بي توجه می‌گردند. در گذشته اعتقاد بر اين بود كه با افزايش ميزان استرس؛ عملكرد فرد افزايش می‌يابد حتي اگر ميزان استرس بسيار شديد گرد اما امروزه اعتقاد بر اين است كه عملكرد، به هنگام افزايش سطح استرس، با سرعت بيشتري كاهش می‌يابد. در يكي از مطالعات انجام شده مشخص گرديد كه استرس منفي ( نامطلوب ) با بهره­وري پايين تر مرتبط می‌باشد و همچنين در اين مطالعه ؛ سطح بهينه‌ای براي استرس منفي يافت نشد. همچنين مطالعه‌ای ديگر بدين نتيجه رسيد كه استرس منفي نظير فوريت زماني[3] مانع حل مسائل پيچيده می‌گردد. نكته‌ای كه بايد در نظر داشت اين است كه براي بسياري از افراد، چالش و هيجان و انگيزه، منجر به افزايش عملكرد شغلي می‌گردد. عصبانيت و ناراحتي و رويدادهاي تهديدكننده، نظير حوادث ترسناك و وحشتناك، معمولاً منجربه كاهش عملكرد می‌گردند (42).

آگاهي از استرس شغلي براي مديران اهميت بسيار دارد. استرس مزمن منجر به نتايج ناگوار فيزيكي و رواني بر افراد ميشود. زيرا سلامت كاركنان و سهمي كه در پيشبرد اهداف دارند، به مخاطره می‌افتد. بررسي­هاي انجام شده نشان می‌دهد كه تاثير تنش، به ويژه در پرسنل مديريت شديدتر است. استرس شغلي را می‌توان روي هم جمع شدن عاملهاي استرس زا و آن گونه وضعيت‌هاي مرتبط با شغل دانست كه بيشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظردارند (10).

استرس علت اصلي ترك خدمت، غيبت از كار و كم كاري است و تاثير نامطلوب براثر بخشي سازمان دارد. به علاوه، استرس يك فرد ممكن است امنيت ديگران را به خطر اندازد (29).