مبانی نظری و پیشینه مدیریت دانش

قسمتی از متن:

مدیریت دانش

از دهه 1970 ميلادي با پيشرفت سريع فناوري‌هاي برتر در جهان، خصوصا در زمينه‌هاي ارتباطات و رايانه، الگوي رشد اقتصادي جهان به طور اساسي تغيير كرد و به دنبال آن، از دهه 1990 ميلادي دانش به عنوان مهم‌ترين سرمايه جايگزين سرمايه‌هاي پولي و فيزيكي شد (چن[1]، 2004). در اقتصاد صنعتي، سازمان‌ها قادر به حفظ موقعيت رقابتي قوي خود براي سال‌ها بودند. آن‌ها ارزش را از طريق فرايند بهينه‌سازي (صرفه‌جويي) خلق يا حداكثر مي‌كردند. سازمان‌هايي با عملكرد خوب، فرايند توليدشان را از طريق كاهش زمان توليد، بهبود كيفيت محصول و كاهش تعداد كاركنان بهينه‌سازي مي‌كردند. بنابراين، خلق ارزش بيشتر به قابليت صنعتي و بودجه‌بندي سرمايه‌اي– دارايي‌هاي ملموس و مالي بستگي داشت. اين در حالي است كه در اقتصاد دانش‌محور[2] اين رويكرد به چند دليل، ديگر عملي نيست. اول اين‌كه، با توجه به طول عمر كم دانش و ميزان بالاي نوآوري، حفظ موقعيت رقابتي براي مدت طولاني ديگر امكان ندارد. بهينه‌سازي به مثابه يك فرايند، در اقتصاد دانش‌محور نيز اهميت دارد اما به تنهايي نمي‌تواند ارزش را خلق يا حداكثر كند. تنها روش خلق ارزش در اقتصاد دانش‌محور، پذيرش نوآوري به عنوان يك فرايند كسب وكار است. توانايي سازمان براي خلق ارزش به فرايند نوآوري، منابع فكري و خلاقيت منابع انساني (دارايي‌هاي فكري[3]) آن بستگي دارد.

سازمان‌هايي كه در عرصه كسب و كار صرفا براساس مزيت‌هاي مشهود سازماني مثل پول، ماشين‌آلات و تجهيزات و غيره عمل مي‌كنند نمي‌توانند به مزيت رقابتي در اقتصاد مبتني بر دانش دست يابند. حال آن‌كه محيط كسب و كار مبتني بر دانش، نيازمند روش و نظامي است كه دارايي‌هاي ناملموس سازماني از قبيل دانش و شايستگي‌هاي افراد، نوآوري، ارتباط با مشتري، فرهنگ سازماني، سيستم‌ها و فرايندها، ساختار سازماني و غيره را دربرگيرد. درك و بهره‌برداري از اين منابع ناملموس حياتي در سازمان‌ها به حفظ و كسب مزيت رقابتي[4] آن‌ها كمك مي‌كند. در اقتصاد مبتني بر دانش موفق‌ترين سازمان‌ها از دارايي‌هاي ناملموس به نحو بهتر و سريع‌تري استفاده مي‌كنند. مطالعات نشان داده است كه برخلاف كاهش بازدهي منابع سنتي (مثل پول، زمين، ماشين آلات وغيره)، دارايي‌هاي ناملموس سازماني واقعاً منبعي براي افزايش عملكرد كسب و كار است. نكته درخور توجه اين‌كه بازار به مدت طولاني ارزش دانش و عوامل نامشهود ديگر را در فرايند ايجاد ارزش تشخيص داده است. اندازه اين "ارزش هاي پنهان" به طور روز افزوني در حال تغيير است.

هدف از بيان اين فاز، بررسي و طبقه‌بندي يافته‌هاي تحقيقات ديگر محققان در دنيا و انجام مطالعات تطبیقی در شرکت‌های داخلی و خارجی در زمینه مدیریت دانش می‌باشد.

مبانی تئوریک مدیریت دانش

دانش چیست؟

صاحبنظرانی مثل داونپورت و پروساک[5](۱۹۹۶)، نوناکا و تویاما[6] (۲۰۰۰)، استیو هالس[7] (۲۰۰۰) و کارل ویگ[8] (۲۰۰۲) متفق‌القول هستند که سطح تکامل دانش از اطلاعات و داده­ها بیشتر بوده و دربرگیرنده­ هردوی آنهاست و همچنین سطح تکامل اطلاعات از داده بیشتر بوده و در برگیرنده­ آن نیز می­باشد. وجود داده برای شکل‌گیری اطلاعات و وجود اطلاعات برای ایجاد دانش ضروری است.