مبانی نظری و پیشینه سرمایه اجتماعی

قسمتی از متن:

تعاریف سرمایه اجتماعی:

با توجه به مفهوم سرمایه اجتماعی می توان آن را کلیدی برای موفقیت سازمان ها و اشخاص در قرن 21 به شمار آورد. بر این اساس اگر سرمایه اجتماعی را ذخیره منابعی که می توانند منجر به ایجاد مبنایی از ارتباطات جهت پیگیری و اتمام کار قلمداد نماییم. ("تیمون" و "استامف"، 2002) در آن صورت در تعریف مقوله سرمایه اجتماعی یکی از تعاریف مطرح این است که سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی است که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد. (فوکویاما، 1999). که در راستای این تعریف، مفاهیمی نظیر جامعه مدنی و نهادهای اجتماعی نیز دارای ارتباط مفهومی نزدیکی با سرمایه اجتماعی می گردند.

سرمایه اجتماعی به طور کلی شامل نهادها، روابط، گرایش ها، ارزش ها و هنجارهایی است که بر رفتارها و تعاملات بین افراد حاکم است (گروتر و فن بستلر، 2002).

بنابه تعاریف دیگر:

سرمایه اجتماعی آن دسته از شبکه ها و هنجارهایی گفته می شود که مردم را قادر به عمل جمعی می‏کند(وولکاک و نارایان، 2000). سرمایه اجتماعی به طور کلی شامل نهادها، روابط، گرایش ها، ارزش ها و هنجارهایی است که بر رفتارها و تعاملات بین افراد حاکم است (گروتر و فن بستلر، 2002) به عبارت دیگر، سرمایه اجتماعی آن دسته از شبکه ها و هنجارهایی است که مردم را قادر به عمل جمعی می کند. (وولکاک و نارایان، 2000) (رحمانپور، 1382).

"گرین" سرمایه اجتماعی را به صورت زیر تعریف می نماید:

طیف کاملی از نهادها، اعمال، ابزارها و رفتارهای یاد گرفته شده که گروه ها و افراد را قادر می سازد تا فضاهای فیزیکی را بهره ور و فضاهای فرهنگی و اجتماعی را مساعد نمایند. (گرین 2001).

بانک جهانی سرمایه اجتماعی را پدیده ای می داند که حاصل تاثیر نهادهای اجتماعی، روابط انسانی و هنجارها بر روی کمیت و کیفیت تعاملات اجتماعی است و تجارب این سازمان نشان داده است که این پدیده تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد و توسعه کشورهای مختلف دارد. سرمایه اجتماعی به صورت فیزیکی وجود ندارد بلکه حاصل تعاملات و هنجارهای گروهی و اجتماعی بوده و از طرف دیگر افزایش آن می تواند موجب پایین آمدن جدی سطح هزینه های اداره جامعه و نیز هزینه های عملیاتی سازمان گردد. (الوانی و شیروانی، 1385، ص 12).

سرمایه اجتماعی را می توان حاصل پدیده های ذیل در یک سیستم اجتماعی دانست: اعتماد متقابل، تعامل اجتماعی متقابل، گروه های اجتماعی، احساس هویت جمعی و گروهی، احساس وجود تصویر مشترک از آینده و کار گروهی (دولاف، 2004، ص 4).

"پانتام" سرمایۀ اجتماعی را اعتماد، هنجارها و شبکه هایی که همکاری و تعاون را برای نیل به منافع متقابل آسان میسازد، تعریف می کند.

تعریف "بوردیو" (1992) از سرمایه اجتماعی عبارتست از مجموع منابع، فیزیکی یا غیر فیزیکی در دسترس فرد یا گروهی که دارای شبکه نسبتاً بادوامی از ارتباطات نهادینه شده با آشنایی های دو جانبه و محترم هستند. (جان فیلد، 1385، ص 23).