مبانی نظری و ادبیات تحقیق اختلال وسواس فکری عملی

قسمتی از متن:

اختلال وسواس فکری – عملی اختلالی در پردازش شناختی است که در آن شخص افکار، تصاویر و تکانه هایی را تجربه می کند که مزاحم و رخنه گر بوده و در وی ناراحتی ایجاد می کنند و فرد آنها را بی معنا و بیگانه با خود می یابد. در این راستا، شناخت آن دسته از فرآیندهای پردازش اطلاعات که در پدیدآیی و تداوم اختلال وسواس دخیلند، اهمیت دارند زیرا از یک سو سبب شناخت بهتر اختلال وسواس و ترسیم تصویر دقیق تر و مبتنی بر واقعیت از این اختلال می شود، و از سوی دیگر گامی اساسی در خلق فنون مداخله ای موثر در درمان شناختی OCD به شمار می آیند.

بسیاری از نظریه های نویدبخش در زمینه اختلال OCD، بر پایه نظریه شناختی بک[1] درباره اظطراب (1976) بنا شده اند. این نظریه عنوان می کند که افراد مبتلا به اضطراب، موقعیت ها را خطرناک تر از آنچه هستند تعبیر کرده و نیز درک نادرستی از توانایی های خود و نیز منابع حمایتی محیط برای مقابله با موقعیت های چالش زا دارند. بنا به این نظریه، علت را باید در باورها و فرضیاتی یافت که افراد در دوره های پیشین زندگی خود فرا گرفته اند. این باورها ممکن است در آن مرحله به خصوص از زندگی مفید بوده باشند، اما در موقعیت های جدید که برداشت متفاوتی را می طلبند، نه تنها کارآمد نبوده، بلکه مشکل ساز و بیماری زا می شوند. برخی از این عقاید عمومی تر بوده و به اختلال خاصی منحصر نیستند (به عنوان مثال "مهم است که من در همه مواقع کاملا آرام و خونسرد باشم" ). برخی دیگر از باورها منحصرا در برخی اختلالات اضطرابی وجود دارند، مثلا هراس اجتماعی که با عقایدی درباره طرد یا مسخره شدن توسط دیگران ارتباط دارد، یا اختلال هراس با باورهایی درباره مرگ قریب الوقوع، دیوانه شدن یا از دست دادن کنترل همراه است. (بک، 1998)

تاکنون نظریات مختلفی در زمینه اختلال وسواس فکری – عملی ارائه گردیده اند که همگی در این که این اختلال از انواع خاصی از باورهای ناکارآمد ناشی می شوند، متفق القول هستند. با این حال، هر یک از این دیدگاه ها بر باورهای ناکارآمد متفاوتی تکیه می کنند. از پیشرفته ترین و مطرح ترین آنها می توان به دیدگاه شناختی – رفتاری سالکووسکیس[2] (1985) و دیدگاه راچمن[3] (1997، 1998، 2003) اشاره کرد که در ادامه به آنها پرداخته خواهد شد.