عوامل موثر بر نرخ ارز در ایران با استفاده از نرم افزار ایویوز (Eviews)

عوامل موثر بر نرخ ارز در ایران با استفاده از نرم افزار ایویوز (Eviews)

متغیرهای اقتصادی نظیر نرخ بهره، نرخ تورم، اشتغال، تولید، صادرات، واردات، بدهی دولت و نرخ مالیات و متغیرهای غیر اقتصادی مانند رقابت پذیری، سفته بازی، مداخلات دولت، انتظارات، فساد و تحریم جزو عمده متغیرهای مرتبط با نرخ ارز هستند.

دسته بندی : ورد

نوع فایل : WORD ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات : 24 صفحه

قسمتی از متن فایل:

چکیده 2

1- مقدمه. 3

2- ادبیات موضوع. 4

2-2- مفاهیم نرخ ارز. 4

3- بیشینه تحقیق. 9

3-1- مطالعات انجام شده در داخل کشور. 9

3-2- مطالعات انجام شده خارجی. 10

4- ارائه مدل، تخمین و تجزیه و تحلیل نتایج. 12

4-1-  توصیف آماری داده ها 12

4-2- ارائه الگو. 15

4-3- آزمون ایستایی. 16

4-4- همجمعی. 17

4-5- تخمین مدل. 17

5- نتیجه گیری و پیشنهادات.. 19

منابع و مآخذ 22

بخشی از متن فایل :

چکیده :

       نرخ ارز یکی از شاخص های مهم در اقتصاد کشور محسوب می شود و در کنار سایر عوامل بر وضعیت اقتصادی کشور تاثیر به سزایی دارد و در واقع تنظیم کننده روابط تجاری کشور با سایر کشورهای دنیا می باشد، بنابراین هر گونه بی ثباتی و نوسان در عملکرد نرخ ارز حقیقی موجب اثرات منفی بر اقتصاد می شود از اینرو در این تحقیق سعی شده است تا  عوامل و متغیرهای نظیر، عرضه پول، نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی موثر بر رفتار نرخ ارز حقیقی شناسایی و مورد توجه قرار گیرد تا بتوان رفتار نرخ ارز را از روی شناسایی این عوامل پیش بینی کرد

بدین منظور تحقیق حاضر سعی دارد که با استفاده داده های سالانه اقتصاد ایران طی دوره 1351 تا 1390 و با بکارگیری از تکنیک های اقتصادی به بررسی عواملی از قبیل نرخ تورم، حجم نقدینگی و میزان تولید ناخالص ملی بر روی نرخ ارز و میزان تاثیر پذیری نرخ ارز از هر یک از متغیر ها بپردازد. که در انتها به این نتیجه رسیدیم که تورم و حجم نقدینگی تاثیر مثبت و معنا داری بر نرخ ارز دارد و میزان تولید ناخالص ملی دارای تاثیر منفی بر نرخ ارز دارد.

مقدمه

     تغییرات نرخ ارز بر روی متغیرهای کلان اقتصادی یکی از مهمترین بحثها و چالشهای مطرح شده هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه و همچنین کشورهای که بعد از دهه1970 (شکسته شدن قرارداد برتون-وودز) سیستم نرخ ارز ثابت خود را حفظ کرده اند، می باشد ازین رو نرخ ارز و عوامل تاثیرگذار بر آن یکی از محورهای اصلی سیاست­های اقتصاد کلان محسوب می شود.

     با توجه به اهمیت نرخ ارز در پیشرفت و توسعه اقتصادی هر کشوری، بررسی عوامل موثر بر آن، ضروری به نظر می رسد. عوامل زیادی همچون عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی بر نرخ ارز تاثیرگذارند. از جمله عوامل سیاسی می توان به ثبات سیاست خارجی، روابط با کشورهای دیگر... و از عوامل روانی می توان به انتظارات مردم از وضعیت آینده اقتصادی و سیاسی و... از جمله عوامل اقتصادی می توان به نرخ بهره، نقدینگی، درآمدملی، رشد ناخالص ملی و... اشاره کرد. از میان عوامل اقتصادی که می تواند بر نرخ ارز موثر باشد نقدینگی است که به وسیله سیاستهای پولی ایجاد می شود )سبلان، 1374).

نرخ ارز و عوامل تعین کننده آن در دهه های اخیر بسیاری از اقتصاددانان را از مکاتب مختلف  به خود مشغول کرده که نظریاتی که هم اکنون تحت نام تئوری نرخ ارز در متون اقتصادی به چشم می خورد حاصل اهمیت نرخ ارز در هر اقتصادی می باشد. نرخ ارز خارجی یکی از فاکتور های کلیدی در تعیین کارایی نظام اقتصادی در هر کشور است. به گونه ای که می توان گفت نرخ ارز متغیر کلیدی در تعدیل و تنظیم ورود و خروج سرمایه، صادرات و واردات کالا در یک اقتصاد است. نرخ ارز یکی از عوامل مهم در حفظ قدرت رقابتی اقتصاد کشور در بازارهای بین المللی، بالا بردن  توان صادرات غیر نفتی کشور و ابزاری مهم در رهایی از وابستگی به صادرات نفتی می باشد رشد بی سابقه تجارت جهانی در دهه های اخیر و ورود رقبای تازه و قدرتمند و روند رو به رشد؛ ادغام و همبستگی اقتصادی مقتضیات جدیدی را پیش روی کارگزاران و سیاست گذاران اقتصادی قرار داده است. نرخ ارز یکی از عوامل موثر در حفظ قدرت رقابتی تولیدکنندگان داخلی در برابر سیل واردات کالاهای خارجی، که به وسیله درآمدهای ارزی حاصل از نفت تامین مالی می گردد، می باشد. واضح و روشن است  که تعیین نرخ ارز در اقتصاد هر کشور نقشی بسیار مهم در حفظ ثبات، پویایی و رشد و توسعه اقتصادی آن کشور ایفا می نماید. بنابراین خطایی کوچک در شناخت عوامل تعین کننده  نرخ ارز، می تواند هزینه های بزرگ برای اقتصاد کشور در پی داشته باشد (محتهد،1384).

از انجا که سیاست های نرخ مبادلات ارزی و پولی در مدیریت اقتصاد مهم است و مطالعات کمی برای دستیابی به ارتباط بین این دو در کشور ما صورت گرفته،لذا در این تحقیق به دنبال تاثیرات سیاست های پولی بر نرخ ارز و چگونگی این تاثیرات می باشیم تا در پر تو آن بتوان نقشه راهی برای اتخاذ کنندگان سیاست پولی ایجاد کرد.

     بدین منظور تحقیق حاضر سعی دارد که با استفاده داده های سالانه اقتصاد ایران طی دوره 1338تا 1390 و با بکارگیری از تکنیک های اقتصادی به بررسی عوامل موثر بر نرخ ارز می پردازیم.

ادبیات موضوع :

نرخ ارز و عوامل تاثیرگذار بر آن یکی از محورهای اصلی سیاست های اقتصاد کلان محسوب می شود. تغییرات نرخ ارز بر روی متغیرهای کلان اقتصادی یکی از مهمترین بحثها و چالشهای مطرح شده هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه و همچنین کشورهای که بعد از دهه1970 (شکسته شدن قرارداد برتون-وودز) سیستم نرخ ارز ثابت خود را حفظ کرده اند، می باشد.

     تغییرات نرخ ارز بر قیمت کالاهای داخلی در بازار خارجی و همچنین بر قیمت کالاها و خدمات وارداتی در بازار داخلی تاثیرگذار بوده و به همین دلیل یکی از اساسی ترین عواملی است که بر صادرات و واردات، ترازپرداختها ذخایر ارزی و به واسطه اینها بر رشد اقتصادی، اشتغال و... اثرگذار خواهد بود (سیلان،1374). به همین منظور در این قسمت ابتدا مفاهیم نرخ ارز (تعریف، انواع، نظریه و ...)، در ادامه ادبیات موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت به مطالعات انجام شده پرداخته می شود.

مفاهیم نرخ ارز

 2-2-1-تعریف ارز

منظور از ارز به مفهوم وسیع کلمه عبارت است از کلیه وسایل پرداخت های خارجی اعم از پول رسمی و پول تحریری،  شبه پول و اسناد مالی و تجاری از قبیل برات، سفته و اوراق بهادار دیگر است که در پرداخت های بین المللی پذیرفته شده و به کار برده می شوند. ارز اسکناس شامل پول رسمی کشور های خارجی و ارز تحریری  شامل پول های خارجی شامل چک های مبتنی بر سپرده های دیداری خارجی است. یکن به معنای محدود کلمه منظور از ارز معمولا" اسکناس و ارز تحریری یعنی نقدینگی آنی در دست عاملان اقتصادی است (منتظر ظهور و دیگران،1368). 

2-2-2-تعریف نرخ ارز

به هر نوع پول رایج خارجی ارز گفته می شود.دو نوع تعریف برای نرخ ارز متداول است.

تعریف اول:  به ارزش یک واحد پول رایج داخلی بر حسب پول خارجی، نرخ ارز اطلاق می شود. بنابرآنچه در نشریه آماری صندوق بین المللی پول آمده است، این تعریف در 24 کشور از میان 137 کشور جهان من جمله زلاندنو، سوئیس، انگلیستان، غنا و.... رایج است (هومن،1376).

تعریف دوم: به ارزش یک واحد پول رایج خارجی بر حسب پول داخلی، نرخ ارز گفته می شود که بیش از یکصد کشور جهان، نرخ های ارز خود را بدین گونه گزارش می کنند (هومن،1376). با توجه به مفهوم متعارف ارز تعریف دوم مد نظر است.

2-2-3-انواع نرخ ارز

نرخ ارز اعم از اینکه در بازار آزاد تعین شود یا توسط مقامات پولی یک کشور اعلام شود، در حالت کلی به شکل نرخ ارز اسمی، موثر و حقیقی قابل تقسیم است که به مختصری از هر کدام آنها می پردازیم.

2-2-3-1-نرخ ارز اسمی

 نرخ ارز اسمی را می توان به صورت واحدهایی از پول داخلی در مقابل یک واحد از پول خارجی و یا بالعکس تعریف نمود. در نظام نرخ ارز ثابت، نرخ ارز اسمی توسط مقامات پولی کشور یا بانک مرکزی اعلام می شود. در حالی که نرخ مورد نظر درنظام شناور از طریق نیروهای حاکم بر بازار تعین می شود (رحیمی بروجردی، 1379).

2-2-3-2- نرخ ارز موثر

اصطلاح نرخ ارز موثر دو معنا دارد. در یک معنا به نرخ ارزی اشاره دارد که توسط اثر متوسط تعرفه ها، یارانه ها و دیگر عواملی که هزینه واردات در داخل و هزینه صادرات به داخل برای خارجیان را متاثر می سازد، تعدیل شده باشد. محاسبات مربوط به نرخ ارز موثر به معنای فوق به دلائلی مانند قابل توجه انواع سهمیه ها و موانع تجاری  بر تغییرات مداوام آنها بسیار دشوار است (خاوری نژاد،1374).

2-2-3-3-نرخ ارز واقعی

در اکثر مطالعات نرخ ارز واقعی به صورت نسبت قیمت کالاهای مبادله ای()، به قیمت کالاهای غیر مبادله ای()، تعریف می شود (ادوارد،1989). این تعریف مجموعه عواملی را که جهت تخصیص منابع را بین کالاهای مبادله ای و غیر مبادله ای تعیین می کنند در خود جای می دهد.

تعریف دیگر برای نرخ ارز واقعی وجود دارد مبتنی بر نظریه برابری قدرت خرید می باشد. در این تعریف نرخ ارز واقعی به صورت حاصلضرب نرخ ارز اسمی در سطح قیمت های جهانی تقسیم بر سطح قیمت های داخلی است پس نرخ ارز واقعی در این حالت نشان دهنده قیمت نسبی تولید یا مصرف خارجی به تولید یا مصرف داخلی خواهد بود (ادوارد،1989).

2-2-4-انواع رژیم نرخ ارز

ارزش پول ملی هر کشور در حقیقت بیانگر قدرت برابری آن با پول کشورهای دیگر و نرخ ارز نیز بیانگر ارزش یک پول نسبت به پول های دیگر است که عرضه و تقاضای آن، تجارت و پرداخت های بین الملل را تحت تاثیر قرار می دهد؛ به عبارت دیگر ارزش پول ملی کشورها نشان دهنده عملکرد واقعی شاخص های اقتصادی آن کشور و نیز قدرت واقعی هر اقتصادی می باشد. هرچند برخی دولت ها در تعیین سیاست ها و رژیم های تثبیت نرخ ارز دخالت می کنند، اما در بازارهای جهانی نرخ مبادله بر مبنای بازار است (رادنسب، 1388). در این جا به معرفی برخی رژیم های ارزی می پردازیم. رژیم های ارزی  روشی است که کشورها به وسیله آن ارز خود را در مقابل ارز های خارجی و بازارهای آن ها مدیریت می کنند. این رژیم ها بسیار مرتبط با سیاست های پولی هستند و هر دوی آن ها به عوامل یکسانی بستگی دارند.