جرم و مجازات در حقوق اسلامی و حقوق اروپائی

جرم و مجازات در حقوق اسلامی و حقوق اروپائی
شناخت جرم – بررسی عناصر عمومی جرم مستلزم شناخت قبلی خود جرم است که در اینجا به اختصار توضیح داده می شود. اصطلاح جرم به ارتکاب اعمال زشت و ناپسند و مخالف با حق و عدالت اطلاق می شود. ولی در حقوق کیفری با توجه به دیدگاه های مختلف ، تعاریف نتفاوتی از جرم شده است.
1- تعریف جرم در شریعت اسلام
مذهبیون در تعریف جرم از عقاید دینی الهام می گیرند و آن را تضییع و تجاوز به حق الله و حق الناس می دانند و لذا جرم در شرع شامل مسائلی است که دارای مفاسد اجتماعی و مفاسد شخصی است در حالی که مسائل اخیر همیشه عرفاً قابل مجازات نیست . ارزشهایی که در حقوق اسلام مورد اجترام است جان و مال ، عقل و شرف و دین افراداست که تجاوز به هریک از این ارزشها مستوجب ضمانت اجراهای کیفری دنیوی و اخروی است . از مصادیق تعدی و تجاوز و نقض ارزشهای مزبور می توان از جرایم زیر نام برد :
- قتل : تجاوز بر جان یا نفس
- دزدی : تجاوز برمال
- شرب خمر ک تجاوز برعقل
- زنا و قذف : تجاوز بر نسل یا شرف و حیثیت
- ارتداد – تجاوز بر دین
- محاربه : تجاوز به امنیت عمومی
بنبرتعریفی که از جرم در کنفرانس اجرای حقوق کیفر اسلامی و اثر آن در مبارزه با جرایم به عمل آمده است :
» جرم : مخالفت با اوامر و نواهی کتاب و سنت یا ارتکاب عملی است که به تباهی فرد یا جامعه بیانجامد ، هرجرم را کیفری است کهشارع بدان تصریح کردهاست و یا اختیار آن را به ولی امر یا قاضی سپرده است.
شاید در اجرای همین قاعده است که ماده 2 ق . آ . د. ع . ک می گوید : « کلیة جرایم دارای جنبه الهی است و به شرح زیر تقسیم می گردد :
اول- جرایمی که مجازات آن در شرع معین شده مانند موارد حدود و تعزیرات شرعی.
دوم- جرایمی که تعدِّی به حقوق جامعه و یا مخل نظم همگانی می باشد.
سوم – جرایمی که تعدّ ی به حقوق شخص یا اشخاص معین حقیقی یا حقوقی است.
تعریف جرم برمبنای حقوق موضوعه ایران
بند 4 اصل 156 ق . ا . مبتنی بر « کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزائی اسلام » که در مقام تعیین یکی از مهم ترین وظایف قوه قضائیه است و همچنین
اصل 36 قانون مزبور که ناظر بر حقوق ملت است و طبق آن حکم به مجازات و اجرای آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد ، مبین اتکای جرم بر قانون است. بدین ترتیب در معنی عام کلمه جرم عبارت است از : ارتکاب عمل ممنوع یا ترک فعل واجب با ضمانت اجرای کیفری مقرر به
وسیله قانون (الهی) یا مقامات یا ارگانهای عمومی صلاحیتدار ( مواد 12 و 17 ق . م . ا 1370 در مورد مجازات بازدارنده در تعزیرات حکومتی ).
ماده 2 ق . م . ا 1370 در مورد تعریف جرم به ضمانت اجرای کیفری مجازاتهای مقرر در ماده 12 قانون مزبور اکتفا نموده و مقرر می دارد : « هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای ان مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب می شود.»