تحقیق آماده استيفاء از عمل شخص

تحقیق آماده استيفاء از عمل شخص
بخش نخست – كليات
گفتار اول – تعاريف و تهديد موضوع
1- تعريف ادبي
استيفاء مصدر باب استفعال كه ريشه آن «وفي» است كه ماضي آن «استوفي» و مضارع آن «يستوفي»، امر آن «استوف» اسم فاعل آن «مستوفي» و اسم مفعول آن «مستوفي» مي شود كه براي درخواست كردن و طلب كردن فعل «وفي» را به باب استفعال برده‌اند تا انجام عملي را خواستار گردند وفا در لغت به جا آوردن است و خداوند در سوره النجم فرموده است:«ام لم ينبأ بما في صحف موسي و إبراهيم الذي وفي» و در سوره الفتح:«و من اوفي بما عاهد عليه الله فسيوتيه اجرا عظيما» و در سوره الرعد:«ألذين يوفون بعهد الله و لا ينقضون الميثاق» و در سوره البقره:«و اوفوا بعهدي اوف بعهدكم و أياي فارهبون» و سوره المطففين:«الذين اذا اكتالوا علي الناس يستوفون» همچنين گفته‌اند:«استوفي استيفاء حقه» تمام حق خود را گرفت.
استيفاء يعني تمام فراگرفتن، تمام فرو گرفتن، طلب تمام كردن، حق يا مال كس را گرفتن، تمام مال يا حق خويش را از او گرفتن.
دارالاستيفاء: ديوان محاسبات «عبدالغفار بدار استيفاء رود و بگويد مستوفيان را تا خط بر حاصل و باقي وي كشند.»
2- تعريف اصطلاحي
«معني استيفاء در حقوق عبارت از بهره‌مند شدن كسي از عمل يا منفعت مال غير بر حسب اذن قبلي كه داده است». همچنين در تعريف استيفاء گفته‌اند:«معني متداول استيفاء بويژه در مباحث مربوط به منابع تعهد، بهره‌مند شدن از مال يا عمل ديگري است جايي است كه شخص به هزينه يا كار ديگري بر دارايي خود مي افزايد، خواه به صورت تملك باشد و يا استفاده از منافع» و آن موردي است كه تراضي بين طرفين انجام مي شود ولي شامل همه اركان لازم براي انعقاد قرارداد نيست و مثال مشهور آن را چنين ذكر كرده‌اند:«مسافر تازه واردي از باربر فرودگاه مي خواهد كه چمدان او را تا ايستگاه اتوبوس حمل كند و او نيز اين امر را اجرا مي كند، وقوع تراضي بين باربر و مسافر انكار ناپذير است ليكن اين تراضي به دليل معين نبودن اجرت يكي از دو عوض ناقص است نه اجاره تلقي مي شود نه جعاله نه قرارداد كار.»
«استيفاء به معني دريافت نمودن چيزي و مقصود آن است كه مالي اعم از عين يا منفعت يا عملي كه ماليت داشته باشد دريافت و عايد گردد» و نيز گفته‌اند: «استيفاء عبارت است از اينكه يك نفر بدون اينكه با ديگري عقد يا قراردادي منعقد سازد از عمل يا مال او منفعتي تحصيل نمايد.»
«بنابراين اگر شخصي به مالك دستور دهد كه مال خود را به مستمندي بدهد يا وقف كند يا مسافري در كشتي از ديگري بخواهد كه كالاي خود را به دريا بريزد و او نيز چنين كند آمر ضامن بهاي آن اموال است كه به دلخواه او مصرف شده است.» در روابط بين المللي هواپيمايي با پرچم كشوري ديگر وارد فرودگاه كشوري بيگانه مي شود و طبق ضوابط و عرف بين المللي مأمورين فرودگاه كشور ميزبان موظف هستند به هواپيماي ميهمان سرويس‌هاي ضروري را بدهند و خدماتي را درباره او اعمال كنند و پرواز بدون خطر را براي هواپيما فراهم سازند. در اين وضعيت چه بسا بين صاحبان هواپيما يا كشور صاحب پرچم و فرودگاه ميزبان رابطه قراردادي وجود نداشته باشد، اما ضوابط و رويه معمول به بين المللي مسئوليت خطوط هواپيمايي را به پرداخت اجرت المثل اين خدمات ملزم مي كند همچنين كشتي تجارتي از خطوط مختلف كشتيراني كه غالباً شركتهاي خصوصي هستند به آبهاي ايران وارد مي شوند به لنگرگاه و بندر راهنمايي مي گردند و طبق مقررات و ضوابط بين المللي هر كشوري براي ورود كشتي به آبهاي خود و انتفاع از امكانات كشور، هزينه‌هايي برقرار كرده است كه معمولاً در كشورها اين نرخها متفاوت‌اند مثلاً قانون راجع به اجاره تأسيس سازمان بنادر و كشتيراني ايران تعرفه حقوق و عوارض بندري را مقرر داشته است كه حق ورود كشتي به دهانه بندر، حق راهنمايي، حق لايروبي، حق بستن و باز كردن از اسكله، حق لنگر اندازي يا لنگر برداري، حق توقف در اسكله، عوارض فانوس دريايي و بسياري هزينه‌هاي ديگر از آن جمله است.
آنچه قابل تصور است آنكه كشتي وارد شده به آبهاي ايران با سازمان بنادر و كشتيراني ايران قرارداد منعقده نكرده باشد يا از هزينه‌هايي كه وضع گرديده و با تصويب هيئت وزيران قابل تغيير است اطلاع نداشته باشد، معذالك با فقدان قرارداد و عدم الحاق به كنوانسيون الزام آور، عرف و رويه بين المللي مسئوليت صاحبان كشتي را به پرداخت آن هزينه‌ها تأييد مي كند.
بنابراين تعريف اصلاحي و حقوقي استيفاء عبارت است از بهره‌مند شدن شخص از مال يا عمل ديگري مي باشد و نظر به اينكه خود انتفاع اعمالي صرفاً مادي است لذا آثار حقوقي بدنبال دارد و آن پرداخت اجرت المسمي در صورت وجود قرارداد و تأديه اجرت المثل در صورت فقدان قرارداد خواهد بود. در اين قسمت ضروري است كه دامنه توسعه و گسترش استيفاء و محدوديت اين قسمت از الزامات مورد بررسي قرار گيرد.