خرید ارزان نقش هنر و معماری اسلامی در مسجد جامع ورامین 15 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : Word (..docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 12 صفحه

قسمتی از متن Word (..docx) :

نقش هنر و معماری اسلامی در مسجد جامع ورامین مسجد مهم ترین فضای معماری در سر زمین های اسلامی است که علاوه بر کارکرد دینی و مذهبی و معنوی همواره از نقش اجتماعی سیاسی نیز بر خوردار بوده است.اهمیت نقش دینی و اجتماعی مسجد موجب شده است که معماران و برخی دیگر از هنرمندان در همه دوره های تاریخی تلاش خود را در راه خلق فضایی مناسب و شایسته برای نیایش صرف کنند. به همین جهت است که مساجد هر دوره را می توان نمونه اعلای معماری و هنر آن دوره به شمار آورد. تقدیس مساجد را می توان مهم ترین عامل حفظ و بقای ساختمان مسجد های تاریخی دانست. ایرانیان پس از گرایش به اسلام فرهنگ مقدس اسلام را با فرهنگ غنی ایرانی عجین کردند و این شامل تمامی زمینه ها و از جمله معماری است. همان طور که گفته شد تنها چند نمونه مسجد در ایران وجود دارد که به سبک اولین مسجد اسلامی که به دست پیامبر اسلام(ص) ساخته شده، بنا شده است و پس از آن معماری ایران در مسیری شروع به حرکت کرد که زاییده آن حرکت امروزه در جای جای ایران به شکل بنا های عظیم و زیبای مسجد خود نمایی می کند. تاریخچه مسجد جامع ورامین: بنای مسجد جامع ورامین در زمان سلطنت سلطان محمد خدا بنده آغاز می شود. در این جا قسمتی از سفرنامه مادام دیولافوا را که در هنگام بازدید از ورامین در عهد ناصر الدین شاه قاجار به رشته تحریر کشیده شده است را نقل می کنیم:«... باری پس از چهار ساعت راهپیمایی و پایمال کردن محصول مزارع و شنیدن نا ملایمات از زارعین بام مخروطی شکل و گنبد مینای مسجدی که در میان مزارع سر بر آورده بود از دور پدیدار شد. این دهکده ورامین است. کمی بعد به آنجا می رسیدیم و در میان باغ ها که دیوار های گلی داشتند. داخل شدیم. در این باغ ها درختان میوه از قبیل گیلاس و زرد آلو و گوجه و هلو، جنگل انبوهی تشکیل می دادند. خوشبختانه نظر به توصیه ای که دکتر تولوزان به کدخدا نوشته بود ما توانستیم در خانه او فرود آییم. پس از تعارفات معموله و کمی استراحت به تماشای مسجد جامع ورامین رفتیم. این بنا در قدیم بسیار عالی و با شکوه بوده ولی اکنون ویرانه ای بیش نیست. مومنین هم از ترس فرود آمدن طاق برای عبادت به آنجا نمی روندو بنابراین سیاحت آن مانعی ندارد و هر کس می تواند آزادانه و بدون اشکال به تماشای این خرابه بپردازد. هنر و معماری در مسجد جامع ورامین: مدخل مسجد دروازه ای ورودی است که تشکیل ایوان را می دهد که سرتاسر ضلع شمالی مسجد است و صحن مسجد حیاطی مستطیل شکل است وسط آن حوضی است که شبیه حوض های وسط قلعه های مسکونی و رباط ها است.ایوان شبستان بلند و زیبای مسجد جامع دارای کتیبه هایی ارزشمند است کتیبه های سوره جمعه در متن و در حاشیه کتیبه های کوفی آن از نمونه های خوب کتیبه های گچبری این عصر است. انواع طرح های اسلیمی و خط های عربی، کوفی و فارسی را دارا است.مادام دیو لافوا در سفر نامه خود از گنبد مینایی مسجد جامع یاد کرده است. این مسجد دارای چند کتیبه جالب است اولین کتیبه در سر در صحن مسجد واقع شده است. این کتیبه کاشیکاری بوده. کتیبه سر در حرم یا شبستان اصلی مسجد «یا ایها الذین امنو اذا نودی...» کتیبه بالای محراب و دور تا دور حرم «یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض...» کتیبه های بالای سر در ورودی از حرم به شبستان های شرقی و غربی ... اما کاشیکاری مسجد در قسمت های زیر دیده می شود.در قسمت سر در اصل مسجد، در زیر قوس اصلی سر در مسجد، همچنین دو ستون تزیینی که از دو طرف قوس تا بالا و راس آن ادامه پیدا کرده و در سر در حرم نیز زیر قوس نیم گنبد کاشیکاری از پایه قوس تا راس آن از دو طرف به طور کامل و همانند سردر اصلی مسجد وجود دارد. بالای محراب، تا گوشوارها هیچ کاشیکاری وجود ندارد. در قسمت پایین حرم در کتیبه 3 در ورودی به شبستان های شرقی و غربی که قبلا در مورد آنها صحبت کردیم نیز کاشیکاری زیبایی خودنمایی می کند. شگرف ترین گچبری های این مسجد در بالا و اطراف محراب مسجد وجود دارد. این گچبری ها با نقش های اسلیمی گل و بوته به شکل برجسته و کاملا زیبایی ایجاد شده اند پیچیدگی این طرح ها به قدری است که انسان به راحتی نمی تواند باور کند که قدرت دست یک هنرمند خالق آن بوده است.در حال حاضر به دور ساختمان دیواری کشیده شده که نقش حفاظ را به عهده دارد البته در گذشته این حصار وجود نداشته است. پس از گذشتن از این در دو راه برای ورود به صحن مسجد وجود دارد. یکی از ایوان شمالی و یا همان سردر ایوان شمالی مسجد که طی دهلیزی به صحن می رسد. دیگر از طریق ایوان شرقی که در وسط این ضلع دارای دری رو به همان سمت (مشرق) است. صحن مربع شکل مسجد مانند یک فضای تقسیم عمل می کند به طوری که فردی که وارد صحن می شود پس از وضو ساختن در حوض وسط صحن می تواند محل نشستن خود را در هر یک از چهار ایوان انتخاب کند. محور طولی مسجد جامع ورامین منطبق بر عکس مسیر خیابانی به همین نام است که به میدان قدیمی شهر منتهی می شود. در کنار این میدان که همگان قدمت آن را تصدیق می کنند برج علاالدوله با قدمت هشتصد ساله خودنمایی می کند. در انتهای خیابان، نگاه ما به سردر و گنبد مسجد گره می خورد و ابهت مسجد حواس انسان را معطوف به خود می سازد تا جایی که هنگام قدم زدن در این خیابان به سمت مسجد تا چند لحظه ای فرد از اطراف خود غافل می شود و اگر هشدار بوق اتومبیلی به صدا در نیاید چه بسا که اتفاقی برای انسان رخ دهد. اینکه این مسجد دقیقا در محور طولی این معبر واقع شده مسلما اتفاقی نبوده است. به دلیل اینکه ورامین بر یک دشت هموار واقع است در گذشته که ارتفاع ساختمان ها خیلی کمتر بوده گنبد مسجد جامع راهنمای خوبی برای مسافرانی بود که به سوی این شهر می آمدند. ایوان های شرقی و غربی دارای پنجره هایی هستند و باز آنچنان که در شرح جغرافیای ورامین آوردیم بادهای این ناحیه از شرق به غرب و یا عکس آن می وزند. با توجه به اینکه سرعت وزش این بادها، جز در مواردی خاص از حالتی متوسط و نسیم گونه بیشتر نمی شود این پنجره ها عمود بر جهت وزش باد ایجاد شده اند. ابعاد مناسب این پنجره ها و طاق های بلند ایوان باعث می شود هوا به راحتی از بیرون توسط پنجره ها به داخل هدایت شده و پس از تماس باکف ایوان که فرشی از آجر است و در سایه خنک ایوان قرار گرفته، گرمای خود به کف داده و خنک می شود و در فضای مسجد شروع به گردش می کند. این عمل از داخل صحن مربع شکل مسجد نیز تکرار می شود و تمامی ایوان ها دارای هوای خنک و تازه هستند.به طور کلی به این دلیل که مساجد جامع تنها در روز مورد استفاده بوده اند، آن هم در روشنترین زمان روز، بیشترین استفاده از نور طبیعی در آنها به کار رفته شده است. در ایوان های شرقی و غربی پنجره هایی وجود دارد. 11 پنجره در ایوان غربی و 10 پنجره در ایوان شرقی مسجد تعبیه شده است. از جمله مصالح به کار رفته در ساختمان مسجد جامع ورامین، آجر و ملات و ساروج است: آجر: آجر از مصالح با ارزش دوره مغول و تیموری بوده است. این نوع آجرها از گل رس معمولی تهیه می شده اند و نکته حایز اهمیت استفاده از مصالح محلی در این دوره و در مسجد جامع ورامین است. ابعاد این آجرها cm5/4 در 22 در 22 است. ملات ساروج: ساروج ملاتی است کندگیر و تشکیل شده از 10 پیمانه گرد آهک شکفته + هفت پیمانه خاکستر الکی + یک پیمانه خاک رس + یک پیمانه ماسه بادی + سه تا پنج کیلوگرم لویی (در هر مترمکعب ملات ساروج) + آب.با ورز دادن و کوبیدن مخلوط ساخته می شد. مخلوط کردن لویی (گل جگن) برای آن بود که ملات پس از به مصرف رسیدن، هنگام گرفتن جمع نشود و نترکد. در مناطق مختلف بعضی از مواد که نقش تقویت کننده را ایفا می کنند با توجه به دسترسی آن، به آن ملات اضافه و بعضی از مواد کمیاب از آن حذف می شده است. در ملات ساروج مسجد جامع از وجود شیره انگور و تخم پرندگان صحبت به میان آمده است. حال آنکه در قرن هشتم، ورامین دارای باغ های انگور فراوان بوده که این محصول را به راحتی در اختیار معماری قرار داده است. همچنین تهیه هزاران تخم پرنده از پرندگان مهاجری که در اطراف کویر سیاه کوه و مسیر رودخانه شور نجف آباد و دیر کویر تا قصر بهرام وجود داشته اند. کار مشکلی نبوده است. گنبد و نقش های اسلیمی گنبد یا آسمانه همانطور که از نامش بر می آید، شباهتی رمزی با آسمان و عرش را بیان می کند. گنبد مظهر آسمان و فضای مکعبی شکل زیر آن مظهر زمین و ماده ، و قوس مقرنس کاری شده آن همچون حلقه واسط زمین و آسمان تلقی می گردد. حضرت رسول در روایت معراج، گنبد عظیمی را وصف می کند که از صدف سفیدی ساخته شده و بر چهار پایه در چهار کنج قرار گرفته و بر این چهار پایه ، این چهار کلام «بسم الله الرحمن الرحیم» از فاتحه الکتاب را نوشته اند و چهار جوی آب، شیر، عسل و شراب طهور که مظهر سعادت ابدی و سرمدی است از آنها جاری است. پوشش گنبد در ایران سابقه ای دیرینه دارد و به دوره اشکانیان می رسد . کمبود چوبهای استوار و کشیده که در حقیقت عنصر اصلی پوشش مسطح تخت است، سبب شده است که پوشش سغ و گنبد رواج پیدا کند و به خصوص در دهانه های وسیع تر جای پوشش تخت را بگیرد.
 گنبد مسجد جامع یزد - قرن هشتم هجری کهن ترین شکل های منحنی، در پوشش زیرین چغازنبیل (هزاره دوم ق.م.) دیده شده است. در متون موجود، قدیمی ترین گنبدی که به آن اشاره می شود، مربوط به دوران اشکانی و اوایل ساسانی است . این گنبد در شهر فیروزآباد و به قطر 16.1 متر بنا شده است. در دوران ساسانی گنبد سازی رواج می یابد. پس از اسلام، شوق پیامبر برای نماز زیر آسمان باز و توصیه های ایشان، ایرانیان هوشمند را بر آن داشت که برای جامه عمل پوشاندن به این توصیه ها، آسمانه یا گنبدی شبیه آسمان را بر فراز سر مسلمین برپا دارند. روش گنبد سازی چه در دوران ساسانی و چه در دوره اسلامی آن چنان با استفاده از نظم دقیق ریاضی در شکل بندی و ساختمان و با کاربست شیوه های صحیح صورت می گیرد که در همه انواع ، گنبدها بدون احتیاج به گاه بست به خوبی مقاومت می کنند. گنبد سازی در دوران سلجوقی به نهایت پیشرفت خود می رسد و در عصر صفوی، آمیزه ای از قدرت و زیبایی می شود. گنبد در معماری رومی نیز جایگاه ویژه ای داشته و تصادفی نیست که در مهمترین بنای مذهبی رومی، پانتئون، گنبد مرکز توجه بوده است. البته تداعی شکوه و عظمت که خاص گنبد بود، مانع از این شد که رومی ها از گنبد برای بنا های پیش پا افتاده تری استفاده کنند. در معماری بیزانسی نیز از گنبد در کلیساها و صومعه ها به وفور استفاده شده است.